Volgende week is het weer zover: dan kijkt half Vlaanderen stijf van de spanning toe wie zich dit keer de titel ‘De Slimste Mens Ter Wereld’ mag toe-eigenen. Hoe komt het toch dat de Woestijnvisquiz al vijf edities lang zo verslavend blijft?
‘Allez, dat die dat nu niet weet!’ Het moet een in menige huiskamer gehoorde uitroep geweest zijn, toen Jacques Vermeire plots zijn VTM-collega’s niet meer herkende. Of wanneer werkelijk niets van muziek, jonger dan honderd jaar, besteed bleek aan Mark Eyskens. Naar verluidt had hij de makers hiervoor gewaarschuwd, al voegde hij er meteen aan toe toch nog mee te zijn tot en met ‘De Rolling Stars’. Akkoord, het is makkelijk praten vanuit onze luie zetel. Maar een kwestie die ons eigenlijk veel meer intrigeert is: hoe komt het toch dat we van de eerste tot de laatste seconde zo fanatiek meespelen met De Slimste Mens, terwijl we bij andere quizzen wegzappen zodra de eerste al te simpele weggever in zicht komt? We legden het voor aan drie doorgewinterde quizfanaten: presentator Erik Van Looy, zijn collega en rivaal Ben Crabbé en – volgens ingewijden hét brein achter De Slimste Mens – eindredacteur Sam De Graeve.
Bens recept
Ben Crabbé, de presentator van het al even onverwoestbare Blokken, heeft zo zijn eigen theorie over welke vragen een geslaagde quiz maken. ‘Je hebt vragen waarbij het haast vanzelfsprekend is dat je het antwoord kent. Daarnaast zijn er al wat moeilijkere waarbij je denkt: ‘Hé, straf. Ik had niet verwacht dat die dat zou weten.’ En tot slot moeten er ook enkele aartsmoeilijke vragen zijn waarop de meeste kijkers het antwoord wellicht niet kennen, maar waarmee een deelnemer, door het juiste antwoord te weten, kan bewijzen dat hij een terechte winnaar zou zijn. Bij een goed uitgebalanceerde mix van die drie speel je als kijker haast vanzelf mee.’
Wat misschien niet iedereen zich herinnert: het was Ben Crabbé die in het eerste seizoen van De Slimste Mens, toen nog gepresenteerd door Bruno Wyndaele, Erik Van Looy naar huis speelde. Die kenden we toen enkel als die wat timide filmmaker met zijn Antwerps accent. Daarmee is Van Looy, ondertussen uitgegroeid tot dé quizmaster van de Vlaamse televisie, het levende bewijs van de starpower die zijn programma uitstraalt. Greet Op de Beeck, Wouter Deprez, Selahattin Koçak en dit jaar nog de onstuimige striptekenaar Conz (door Van Looy zelf ontdekt als nog schier onbekende deelnemer aan De Pappenheimers): het zijn maar een paar namen van mensen die dankzij De Slimste Mens wereldberoemd in Vlaanderen werden.
BV-maker
De Slimste Mens kan je maken of kraken, wordt wel eens gezegd. Met dat eerste is eindredacteur Sam De Graeve het eens; kraken komt er volgens hem niet aan te pas. ‘Vergeef me de Bond Zonder Naam-taal, maar ik vind dat De Slimste Mens een warm en gezellig programma moet zijn. Neem nu Eddy Wally, dat is een zeer gewaardeerde medewerker, een van de weinigen die we verschillende keren een vraag laten stellen. Maar ik heb hem nog niet gevraagd deel te nemen omdat ik vermoed dat hem dat minder zal liggen. Zodra ik denk dat een deelname voor iemand pijnlijk zou kunnen aflopen, wil ik het niet.’
Je moet nochtans tegen een stootje kunnen in De Slimste Mens. Een ander ingrediënt van de succesformule is de genadeloze strijd tegen de klok, de stress die daaruit voortvloeit bij de kandidaten én de adrenaline die het opwekt bij de kijkers. ‘Die spanning werkt echt verslavend, he’, grijnst De Graeve. ‘Siegfried Bracke noemde de finale tijdens het eerste seizoen al een gemeen spelletje, en gelijk heeft hij. Ik noem de finale het orgelpunt van De Slimste Mens omdat je hier je kennis nog meer moet combineren met tactisch vernuft en stressbestendigheid. En vooral: hier kan je niet meer acteren. Door de druk op je schouders krijgt iedereen je te zien zoals je bent.’
Een voorbeeld van de spectaculaire taferelen die dat oplevert, was N-VA-voorzitter Bart De Wever die steeds bloeddorstiger begon te grijnzen toen hij zijn aartsvijand uit de opiniepagina’s, Marc Reynebeau, zag afstevenen op verlies, maar op het allerlaatst toch nog het onderspit delfde. En dat terwijl De Wever nog wel zo lang de boot had afgehouden voor een deelname aan De Slimste Mens. Is er nog zo’n onmogelijke gast die bovenaan het lijstje prijkt? ‘Via Marc Reynebeau heb ik vernomen dat prins Laurent bijna elke avond op ons afstemt’, zegt De Graeve. ‘De voorbije weken heeft hij bewezen over gevoel voor humor te beschikken. Misschien moeten we toch eens bij hem proberen.’
De Stomste Manipulator
Als veelbekeken quiz vol onverwachte winnaars en afvallers is De Slimste Mens steeds meer het voorwerp van complottheorieën. Zo zou het programma gemanipuleerd worden terwille van allerlei verborgen agenda’s, waarbij de ene theorie al tegenstrijdiger klinkt dan de andere. Sommigen ontwaarden vragen die Marc Reynebeau op het lijf geschreven waren en die het voormalige jurylid zo lang mogelijk in het programma moesten houden. Anderen wisten dan weer met stellige zekerheid dat de makers Reynebeau na negen deelnames beu waren en hem als sportleek in de finale dan maar een vraag over keepers voorschotelden.
Bij de haren gesleurd, zegt Sam De Graeve. ‘Het klopt dat we bij de samenstelling van de vragen een beetje rekening proberen te houden met de nieuwkomer. Da’s een vorm van hoffelijkheid. De Slimste Mens is deels een tactische quiz en wie al enkele deelnames achter de kiezen heeft, is beter met het spel mee. Om te vermijden dat de nieuwe kansloos is, proberen we een aantal vragen uit zijn of haar interessesfeer het programma binnen te smokkelen. Zo zat er meer politieke geschiedenis in de eerste aflevering met Mark Eyskens. Maar door de opbouw van het programma is het dan nog lang niet zeker dat de nieuwkomer die bewuste vraag ook zal krijgen.’
‘Bart De Wever, Mia Doornaert, Jacques Vermeire, Chris Van den Durpel: het zijn stuk voor stuk mensen bij wie het ons heel wat moeite heeft gekost om ze te overtuigen. Je moet al een manipulator van de stomste soort zijn om die er dan al na één aflevering uit te spelen’, voegt presentator Erik Van Looy er enigszins geïrriteerd aan toe. ‘Dat een sterke kandidaat het niet automatisch haalt, is net het mooie eraan. Bij De Slimste Mens kan David nog van Goliath winnen, zeg maar Boer Charel van Marc Reynebeau. Waar kan dat vandaag nog?’
Erik Zonder Ego
Het laatste geheime wapen van De Slimste Mens, dat is natuurlijk Van Looy zelf. ‘Hij is zo’n geestige en lieve mens dat de drempel om te kijken voor vrijwel iedereen laag is’, zingt Sam De Graeve de lof van zijn presentator. ‘Hopelijk kunnen we het nog een hele tijd met hem blijven doen.’ Het zou ook niet makkelijk zijn om iemand anders te vinden. Welk Vlaams tv-ego zou bereid zijn om zich niet alleen voor zijn kandidaten weg te cijferen, maar ook voor een sidekick, momenteel Rik Torfs, die per definitie geestiger is?
Hoe lang De Slimste Mens Van Looy nog aan boord kan houden is inderdaad maar de vraag. De regisseur van De Zaak Alzheimer wimpelde dit seizoen de Amerikaanse filmbonzen die met hem willen werken nog af met de melding ‘Die dag kan ik niet vergaderen, want dan presenteer ik mijn quiz.’ Maar zal hij dat nog kunnen als het licht op groen staat voor een groot filmproject? Van Looy: ‘Ik hoop het. De Slimste Mens is een verslaving, en Sam en ik zijn de grootste junkies.’
Door Hans Van Goethem
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier