De dwaler

Eerste zin Het zou prettig zijn als je je ogen wilde sluiten.

Toen Jopie vijf was, werd hij samen met zijn vader Ed van de weg gereden. Ed verloor het leven en Jopie zijn benen. Alvorens Ed stierf werd zijn bewustzijn gedownload in een uSoul, de eivormige computer waarmee Jopie op gezette tijden van gedachten wisselt. Tot er iets misgaat en Ed verdwenen lijkt. Ed is echter niet gedeletet. Als een nieuwerwets spook zwerft hij door de software en hij komt terug als virus.

Naast een spitse spielerei over de hebbelijkheden en onhebbelijkheden van de toekomstige informatietechnologie is Roos van Rijswijks verhaal Seven Year Itch ook een elegie voor het verlies aan menselijkheid dat ermee gepaard zal gaan. Jopie vindt het natuurlijk triest dat hij zijn vader kwijt is, maar een grote fan van de uSoul was hij sowieso niet. Het toestel kon wel een beeld geven van Ed, maar niet hoe hij rook en voelde. Jopie herinnerde zich zijn vader in feite nog amper. De verbondenheid was zoek.

In de verhalenbundel De dwaler keert Roos van Rijswijk, wier debuutroman Onheilig met de Anton Wachterprijs bekroond werd, regelmatig terug naar het thema van het gebrek aan verbondenheid in onze hedendaagse wereld. Zo is er ook Alfred, die op een dag beslist op het trottoir te gaan liggen, waarna iedereen netjes om hem heen loopt, en Jimmy, die opgroeit in een sociale torenflat met zijn onophoudelijk pinda’s vretende vader en zijn op een stretcher slapende moeder. Enerzijds kan Jimmy de hele stad overzien, anderzijds weet hij dat hij een uitzichtloze toekomst tegemoet gaat.

Van Rijswijk schreef ook al heel wat poëzie, en dat merk je aan de 21 verhalen in De dwaler. Stilistisch zijn er geen twee hetzelfde. Het titelverhaal is eerder een beeldenvulkaan dan een verhaal, terwijl De vlag, de reiziger een spitante en dolkomische monoloog is van een juf die tijdens een schoolreis de kinderen in twee groepen probeert te verdelen. Wat kan die Van Rijswijk niet, vroegen we ons na verloop van tijd af. We hebben het niet ontdekt. In het openingsverhaal kruipt ze zelfs in de huid van een alien die de aarde komt prospecteren. De moeite niet, is zijn besluit, vanwege een gebrek aan cultuur en bewustzijn. Ook hier geen verbondenheid dus.