Net als haar illustere papa, filmregisseur Ingmar Bergman, daalt de Noorse Linn Ullman in Dierbaar af tot in de diepste krochten van de menselijke ziel. Alleen doet zij dat met veel mededogen én gevoel voor humor.
Drie jongens vinden een lijk in een bos. Eigenlijk zijn ze op zoek naar een door henzelf begraven schat, maar hun interne gps laat hen in de steek en ze stuiten op de stoffelijke overblijfselen van het twee jaar eerder verdwenen meisje Mille in plaats van op een melkbus vol waardeloze kostbaarheden.
Dit lijkt de klassieke start van een spannende thriller, maar is het onheilspellende begin van de uitstekende familieroman Dierbaar van de Noorse schrijfster Linn Ullmann. Vlak voor haar mysterieuze verdwijning in juli 2008 werkte Mille als au pair bij Jon en Siri Dreyer en hun twee dochters, de ietwat vreemde Alma van twaalf en de altijd vrolijke Liv van vijf. Ooit was Jon een begenadigd schrijver met twee succesvolle romans op zijn palmares, ondertussen worstelt hij al jaren met een writer’s block en zoekt hij troost in drank en serieel overspel. Siri houdt het gezin financieel overeind en baat twee visrestaurants uit: een in Oslo en een in een oude bakkerij op het platteland, vlak bij het houten landhuis van haar moeder Jenny Brodal. Daar brengt het gezin Dreyer traditiegetrouw ook jaarlijks de zomervakanties door.
In de zomer van Milles verdwijning wordt Jenny Brodal 75. Om dat te vieren wil Siri een groot tuinfeest organiseren. ‘Vijftig gasten, Spaanse speenvarkens, lange tafels in de tuin, lantaarns in de bomen.’ Meer dan twintig jaar eerder had de alcoholverslaafde Jenny haar laatste glas aangeraakt. Op de ochtend van haar grote verjaardagsfeest ontkurkt ze na jaren van drooglegging een fles rode wijn, terwijl ze ‘zeg nooit nooit’ declameert. Een paar uur later, als de eerste gasten toekomen, is Jenny ladderzat.
Jenny Brodals verjaardagsfeest vormt een van de vele hoogtepunten in Dierbaar en roept qua sfeer herinneringen op aan de film Festen van de Deense regisseur Thomas Vinterberg. De koppigheid waarmee Siri haar moeder met een groots feest wil eren, staat in schril contrast met wat die moeder voor haar dochter lijkt te voelen, namelijk helemaal niets. Want Jenny houdt haar inmiddels veertigjarige dochter nog steeds verantwoordelijk voor de dood van haar zoontje. De vierjarige Syven verdronk in het ven toen zijn zesjarige zusje Siri even niet oplette.
Linn Ullmann is de dochter van de grote Zweedse toneel- en filmregisseur Ingmar Bergman en zijn muze, de Noorse actrice en regisseur Liv Ullmann. Met Dierbaar illustreert Linn het gezegde dat de appel niet ver van de boom valt. Net als haar vader heeft ze een voorliefde voor zware thema’s zoals verknipte gezinnen en ontspoorde relaties, alleen is haar toon duizendmaal lichter en vaak ook onweerstaanbaar grappig. Ze verhaalt de soms intrieste gebeurtenissen vanuit verschillende standpunten, toont alle verborgen hoeken en kanten en geeft haar roman zo diepgang en perspectief. Ullmanns personages spreken met levensechte stemmen, waardoor je als lezer steeds meer begrip kunt opbrengen voor hun op het eerste gezicht niet al te koosjere handelingen.
DIERBAAR *****
Linn Ullmann, De Bezige Bij Antwerpen (originele titel: Det dyrebare), 301 blz., ? 22,50.
JAN STEVENS
CENTRALE ZIN
Jenny Brodal had meer dan twintig jaar geen druppel gedronken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier