Wild at art – De beeldende kunst van David Lynch mag dan enigszins afwijken van de hedendaagse norm, de donkere kant ervan grijpt je koud bij de keel.

De beeldende kunst van David Lynch mag dan enigszins afwijken van de hedendaagse norm, de donkere kant ervan grijpt je koud bij de keel.

Els Fiers

Fondation Cartier, boulevard Raspail 261 in Parijs, tot 27 mei. www.fondation.cartier.com

Filmmakers, acteurs, schrijvers enzovoort die zich ook als beeldend kunstenaar outen: meestal zijn ze, op zijn zachtst gezegd, geen grote vernieuwers. In de regel imiteren ze beroemde artiesten (uiteraard mits toevoeging van een persoonlijke touch) en vaak mist hun werk de beheersing en de zin voor proportie die echte kunstenaars wel in hun oeuvre leggen. Als het goed zit, leveren de celeb-amateurs scheppingen af die consequentie, charme of authenticiteit bevatten, maar uitblinken in een andere discipline én in beeldende kunst is bijna niet haalbaar.

Filmmaker David Lynch (61) vormt daar geen uitzondering op. Zoals bij verwante zielen als Dennis Hopper en Peter Greenaway is de plastische kunst van Lynch geloofwaardig en sterk genoeg om overeind te blijven in een museum, maar ook een tikkeltje ambachtelijk en niet wat je noemt krakend vers. Het beklemmende, geïsoleerde gevoel en de doosachtige interieurs in zijn schilderkunst doen denken aan een hoekige Francis Bacon. Wanneer hij zich op de materie gooit en kleur weglaat, krijg je doeken naar het voorbeeld van de Duitser Anselm Kiefer, zij het minder megalomaan.

Maar wat de bijzonder rijk gestoffeerde tentoonstelling bij Cartier wel doet gloeien is de opvallende, typische donkere sfeer die overal hangt. De kunst van de maker van Blue Velvet, Wild at Heart en Twin Peaks is duister, fetisjistisch en scherp als een scheermes. Ergens tussen de buitenissige hoeveelheid kunst – tekeningen, foto’s, schilderijen, installaties – staat een vrouwenschoen met een duizelingwekkend hoge naaldhak. Ernaar kijken alleen doet al pijn, maar toch heeft het object iets verleidelijks en uitdagends, en dat geldt eigenlijk voor alles op The air is on fire. Zo zijn er de Distorted Nudes, oude pornofoto’s waarvan de naaktmodellen digitaal onthoofd, van hun benen beroofd of monsterlijk vervormd zijn. Idyllisch is anders, maar door het speelse en bevreemdende ervan valt het niet mee om ze uit je hoofd te zetten.

Al even desoriënterend is het levensgroot uitgewerkte interieur naar het voorbeeld van een ingekleurde tekening. De setting met gearceerde zetels en behangpapier zoals in een stripverhaal is toegankelijk en frivool, maar ook mysterieus en ietwat somber, en op dat kruispunt van tegenstellingen zit je bij Lynch eigenlijk altijd. Aan de zijlijn van de hedendaagse kunst, maar daarom niet minder spannend. Els Fiers