Clouds of Sils Maria

In het dorpje Sils-Maria, gelegen in de Zwitserse Alpen, vinden kunstenaars en intellectuelen al sinds de negentiende eeuw inspiratie of ontspanning. Friedrich Nietzsche bedacht er zelfs zijn concept van de eeuwige terugkeer. In Clouds of Sils Maria trekken Juliette Binoche en Kristen Stewart er zich in een afgelegen landhuisje terug om daar geconfronteerd te worden met harde waarheden over roem en vergankelijkheid.

De Franse theaterdiva Maria Enders (Binoche) is samen met haar persoonlijke assistente Valentine (Stewart) per trein op weg naar Zürich om er een prijs in ontvangst te nemen in naam van Wilhelm Melchior, de theaterregisseur aan wie ze haar carrière te danken heeft. Wanneer Maria onderweg het nieuws over zijn dood verneemt en later gevraagd wordt om opnieuw mee te spelen in De slang van Maloja, zijn stuk dat haar zo’n dertig jaar geleden beroemd maakte, stemt ze daarmee in. In het originele werk speelde ze de rol van Sigrid, een femme fatale die eerst haar bazin Helena verleidt en haar daarna tot zelfmoord drijft. Dit keer moet ze echter de verbitterde oudere vrouw spelen, terwijl haar tegenspeelster Jo-Ann Ellis (Chloë Grace Moretz) is, een Hollywoodsterretje wiens escapades gretig door de tabloids opgepikt worden. Maria trekt zich terug in een huisje in de Zwitserse bergen om zich samen met Valentine voor te bereiden op haar rol. Het is het begin van een moeilijk proces waarin de grenzen tussen spel en realiteit, manipulatie en verlangen alsmaar meer vervagen.

Toets Clouds of Sils Maria af aan andere films van de Franse regisseur Olivier Assayas, zoals Personal Shopper (ook al met Stewart), Demonlover en Irma Vep, en het wordt duidelijk dat hij geobsedeerd is met vrouwelijke dubbelgangers, de geesten van het verleden en actrices. In dit elegant verfilmde psychodrama leidt dat tot een intrigerend duel tussen twee formidabele actrices waarin ook heel wat elementen naar hun echte leven verwijzen – zo schreef Assayas samen met André Téchiné in 1985 Rendez-vous, de doorbraakfilm van de jonge Binoche.

Assayas last ook fragmenten in van een korte documentaire uit 1924 van Arnold Fanck. Daarin toont de Duitser de slang van Maloja, een ook al door Nietzsche beschreven natuurfenomeen waarbij een indrukwekkende wolkenslang door de Engadinvallei trekt. Dat fenomeen staat voor Assayas niet alleen symbool voor de mystiek rond acteren en acteurs, maar ook voor het verstrijken van de tijd en het immer veranderende statuut van het beeld.

Luc Joris