Beck brengt deze week een nieuw album uit, niet digitaal, zelfs niet op vinyl, maar in de vorm van een arty songboek. De twintig nieuwe nummers van Song Reader verschijnen louter als bladmuziek. Om ze te kunnen horen, moet je ze dus zélf spelen.
NA ZIJN LAATSTE LANGSPELER, HET IN eclectische gimmicks en postmoderne spielerei gedrenkte Modern Guilt uit 2008, stortte de Amerikaan Beck Hansen zich, met zin voor avontuur, op een hele rits nevenprojecten. Hij zat achter de knoppen bij Charlotte Gainsbourg, Stephen Malkmus & The Jicks, Thurston Moore en Jamie Lidell, droeg bij aan de soundtracks van Scott Pilgrim vs. the World, The Twilight Saga: Eclipse en True Blood, blikte samen met Jack White een single in voor diens Third Man Records, en trommelde een groepje bevriende muzikanten (onder wie Feist, Wilco en MGMT) op om enkele klassieke albums van begin tot eind te coveren – de bananenplaat van The Velvet Underground en Songs of Leonard Cohen, om er twee te noemen.
Nu pakt de artistieke Loser uit Los Angeles uit met wat je gerust zijn meest experimentele en ambitieuze project tot dusver mag noemen: Song Reader, een plaat die er eigenlijk geen is. Beck pende – letterlijk – twintig nieuwe songs neer in de vorm van bladmuziek, en liet elk nummer voorzien van adembenemend artwork. Dat alles werd gebundeld in een soort koffietafelkunstboek, uitgegeven door McSweeney’s.
‘IN DE JAREN NEGENTIG BEN IK GESTUIT op Sweet Leilani van Bing Crosby, uit 1937. Blijkbaar was dat nummer destijds zo populair dat de partituur ervan 54 miljoen keer over de toonbank is gegaan’, schrijft Beck in de introductie van Song Reader. ‘Half Amerika had dat ene liedje op papier gekocht, en vermoedelijk ook nog eens de moeite genomen om het te leren spelen!’
Dat inspireerde hem om zelf een songboek te maken. ‘Ik ben nummers beginnen te schrijven zoals ik dat altijd al gedaan had, maar dan enkel op papier. Interpretatie en uitvoering zou ik aan de lezer overlaten.’
De digitale ontwikkelingen hebben de fysieke component van muziek een beetje verdrongen. De technologie heeft haar ook minder substantieel gemaakt, vindt Beck: ‘De haast onbeperkte toegang tot muziek heeft de perceptie ervan veranderd. We worden dezer dagen overladen door lawaai, waardoor songs hun cachet een beetje verliezen.’
Grote vernieuwingen vernieuwen gelukkig ook het oude, weet hij. ‘Wat hopeloos verouderd leek, komt nu heel vaak weer bovendrijven. Ik vind dat bladmuziek iets heel menselijks heeft, iets dat niet afhankelijk is van technologie. Het geeft je de mogelijkheid je liedjes eigen te maken, alsof je ze zelf gemaakt hebt. Dat is ook het doel van Song Reader.’
Beck benadrukt dat de songteksten, arrangementen en akkoorden uit het boek enkel schetsen zijn, beginpunten. ‘Deze liedjes zijn bedoeld om tot leven gewekt te worden. De lezer mag de melodieën naar hartenlust personaliseren en, ja, zelfs negeren.’
Beck heeft wel demo’s opgenomen van de nummers, maar daar blijft het wellicht bij. Er is geen ‘definitieve’ opname of uitvoering. De fans worden aangemoedigd hun interpretaties wereldkundig te maken via songreader.net. En voor wie niet muzikaal onderlegd is, is Song Reader dus ook een soort kunstboek geworden; iets dat op zichzelf kan staan, los van de muziek.
GAANDEWEG HAD BECK ZIJN BASISIDEE verruimd: Song Reader moest ook een ode worden aan de kunst van het artwork. Want toen Beck oude stukjes bladmuziek begon te verzamelen, raakte hij in de ban van het visuele aspect. ‘Traditionele albums hebben een heel fysieke waarde. De hoezen, de foto’s en het artwork dompelen je helemaal onder in de leefwereld van een artiest, nog voordat je één enkele noot hebt gehoord.’
Dat de noten nu zo elegant op het papier dansen, is de verdienste van McSweeney’s, de onafhankelijke uitgeverij van Dave Eggers, de veelgeprezen auteur van onder meer Wat is de wat? McSweeney’s is in een kleine vijftien jaar uitgegroeid van een eenmansbedrijfje tot een volwaardige uitgeverij. ‘Naast het kwartaalmagazine McSweeney’s publiceren we het culturele maandblad The Believer, het dvd-magazine Wholphin, het kooktijdschrift Lucky Peach en de sportkrant Grantland‘, aldus senior editor Brian McMullen, die als artdirector ook een belangrijk aandeel had in Song Reader. Bovendien is er sinds kort een kinderboekenserie, en uiteraard komen alle nieuwe titels van Eggers uit bij McSweeney’s. De ambitie is niet minder dan: de literatuur en de gedrukte media inhoudelijk en vormelijk een grondige beurt geven, op een haast ambachtelijke manier.
DE ILLUSTRATOREN VAN MCSWEENEY’S maakten bij elke nieuwe Beck-song een afzonderlijk ontwerp, telkens een kunstwerkje op zich. ‘Deze samenwerking was een kans eens iets nieuws te doen, maar wel iets dat in onze filosofie past. Twintig verschillende ‘albumhoezen’ ontwerpen, dat was een hele uitdaging voor ons’, vertelt Jordan Bass, de McSweeney’s-redacteur die Song Reader in goede banen leidde.
Toch is het geen verrassing dat McSweeney’s met een popmuzikant in zee gaat. Muziek loopt als een rode draad doorheen de publicaties van de uitgeverij. Zo schrijft auteur Nick Hornby maandelijks over de albums die hij beluistert (en de boeken die hij leest) in cultuurblad The Believer, en bracht McSweeney’s in september nog How Music Works uit, een boek waarin Talking Head David Byrne zijn visie op de toekomst van het muzieklandschap beschrijft.
WIJ ZOCHTEN DE REDACTIE VAN McSweeney’s een tijdje geleden op in San Francisco, in het Mission District, meer bepaald in Valencia Street, een brede boulevard die vijftien jaar geleden nog bezaaid was met restaurants en shops van uiterst bedroevend allooi, maar met zijn trendy boetieks, bars en koffiehuizen nu een trekpleister is voor de hipsters onder de locals en buitenlanders die de juiste gidsen hebben gelezen.
Senior editor McMullen, een van de acht vaste crewleden van McSweeney’s, verwelkomde me in hun opvallend bescheiden kantoorgebouwtje – niet meteen het decor dat je verwacht van een toonaangevende uitgeverij. En editor of artdirector of wat dan ook, titels zijn hier relatief. ‘Alle vaste medewerkers zijn nauw betrokken bij zowel het redactionele als bij de vormgeving én de marketing’, zegt McMullen. Wat die marketing betreft, heeft McSweeney’s een vette kluif aan Beck: Song Reader krijgt, in tegenstelling tot het gros van hun uitgaves, een wereldwijde release.
McSweeney’s is overigens ook online tamelijk bedrijvig. Er is de humoristische nieuwssite McSweeney’s Internet Tendency, een iPhone en een iPad-app en een webshop met al hun gedrukte spullen. En toch steeds weer dat papier? ‘Ik zie met de beste wil van de wereld geen tegenstelling tussen papier en digitaal’, zegt McMullen. ‘Dankzij het internet kan ik vandaag een nieuw magazine uit pakweg Oklahoma ontdekken waarvan ik het bestaan anders nooit had geweten. Ach, terwijl de futurologen van de media al jaren lopen te roepen dat papier op sterven na dood is, stel ik vast dat er in werkelijkheid steeds meer gedrukte media het levenslicht zien. De technologie helpt de printcultuur met andere woorden vooruit.’
‘Wat in deze hypermoderne tijden oud en verroest lijkt, kan net heel vitaal en relevant blijken te zijn’, vult Jordan Bass aan. ‘Liedjes proberen na te spelen, te herwerken, een eigen invulling te geven, dat voelt volgens ons net héél hedendaags en digital-agey aan. Daarom is Song Reader zo intrigerend.’
O JA, SONG READER LIGT NAUWELIJKS in de winkel of Beck heeft alweer een nieuw album aangekondigd. Dat zal ‘min of meer in standaardvorm’ worden uitgebracht, liet hij al verstaan. Wie weet, gaat de vinyluitgave wel gepaard met een stijlvol hoesontwerp van McSweeney’s.
SONG READER
Uit bij McSweeney’s.
DOOR MICHAEL ILEGEMS
Beck: ‘DEZE LIEDJES MOETEN NOG TOT LEVEN GEWEKT WORDEN. JE MAG ZE NAAR HARTENLUST PERSONALISEREN, JA, ZELFS NEGEREN.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
