Verfilmde Fante is Fante light. De rauwe realiteit uit het boek wordt op het witte doek keer op keer van zijn scherpe kantjes ontdaan.

Hoe moeilijk de romans van Fante te verfilmen zijn, bewijzen de mislukte en half mislukte pogingen daartoe. In alle gevallen is de essentie van het werk verloren gegaan. Dat heeft twee redenen. Filmmakers en producenten schrikken terug voor de rauwe en duistere realiteit van het marginale leven dat Fante beschreef. Bovendien zijn de karakters vaak ontdaan van hun scherpe kantjes. Mede omdat de romanfiguur Arturo Bandini minder invoelbaar is wanneer zijn neergeschreven stream of consciousness ontbreekt. Dan zou alleen het oppervlak resten van zijn opgeblazen ego en de voortdurende bereidheid zijn afkomst te verloochenen.

Zelf heeft Fante hard meegewerkt aan het verwateren van zijn werk. Zijn grootste Hollywood-succes was een zelfgeschreven bewerking van zijn (middelmatige) roman Full of Life, het verhaal van een schrijver en diens vrouw die hun eerste kind verwachten. Wanneer de renovatie van hun huis te veel gaat kosten, moet de hoofdfiguur in zee met zijn moeilijke vader, een metselaar. Op een luchtige manier benadert Fante zo zijn favoriete thema’s: religie en familie. Maar dat hij door het Schrijversgild genomineerd werd voor een prijs in de categorie Beste Comedy Scenario verklapt hoezeer Fante heeft ingespeeld op de publieke voorliefde voor jolijt.

Ook Dominique Derudderes Wait Until Spring, Bandini (1991) wist de juiste toon niet te treffen. De film is sfeervol en degelijk, mede dankzij een robuuste rol van Joe Mantegna als de werkloze metselaar die gokkend zijn dagen doorkomt en voor zowel zijn vrouw als zijn schoonmoeder diepe minachting koestert. Maar Ornella Muti en Faye Dunaway laten het een beetje afweten, terwijl Fantes punch ontbreekt. Jammer, want Deruddere had met zijn Bukowski-film Crazy Love aangetoond dé man te zijn die Fante recht had kunnen doen.

Teleurstellender nog is de verfilming van Ask the Dust. Zelfverklaard Fante-fanaat Robert Towne – de 72-jarige scenarist/regisseur die tekende voor het meesterwerk Chinatown (zie interview) – heeft zijn droomproject laten verzanden in suf melodrama. Met de hulp van hoofdrolspelers Colin Farrell en Salma Hayek. Tussen Farrells Bandini en Hayeks Mexicaanse serveerster zou het moeten knetteren van begeerte. Twee figuren die qua karakter aan elkaar gewaagd zijn en die beiden omhoog willen klauwen uit de goot. Maar tussen Farrell en Hayek is de chemie ver te zoeken. Zo sukkelen we weg in een bed van stemmige plaatjes.

Fante heeft zijn rechtmatige plek verworven in de literatuur. Het wachten blijft op een cineast die begrijpt dat je een compromisloos schrijver alleen compromisloos kan verfilmen.

(A.H.)