‘ALS JE GOD AAN HET LACHEN WILT BRENGEN, VERTEL HEM JE PLANNEN’

‘Ik heb nood aan een pauze’, zegt Jeremy Irons. Daar heeft hij na de films Margin Call, The Words en Night Train to Lisbon, na een nieuwe BBC-verfilming van het tweeledige Shakespearestuk Henry IV, twee voice-overs voor documentaires en twee seizoenen van The Borgias ook wel recht op.

‘Ik hou enorm van het boek en Bille August is een goeie vriend van mij.’ Meer motivatie had Jeremy Irons (64) niet nodig om zijn krabbel te zetten onder een contract voor Night Train to Lisbon. De film past ook volledig in zijn profiel. Net als het originele boek van de Zwitserse filosoof-schrijver Pascal Mercier gaat het over een oude leraar Latijn, Gregorius, die een voorspelbaar leventje leidt in Bern. Tot hij op een dag op weg naar zijn zoveelste schooldag een jonge vrouw redt die zelfmoord wil plegen. Ze rent weg maar laat haar jas achter, waarin hij een boek aantreft en een treinticket naar Lissabon. En dan doet Gregorius iets wat hij nooit van zichzelf had verwacht.

De rol van de introverte, romantische en ietwat schaapachtige intellectueel heeft Irons al eerder gespeeld en gaat hem ook in deze wankele Europese coproductie goed af. Regisseur Bille August kende hij dan weer van toen ze twintig jaar geleden samen The House of the Spirits draaiden, ook al een boekbewerking en ook gedraaid in Lissabon. Eigenlijk wilde Irons het wat rustiger aan doen in deze fase van zijn carrière maar zo is het dus niet gelopen.

JEREMY IRONS: Je kent het gezegde: als je God aan het lachen wil brengen, moet je hem zeker je plannen vertellen. Ik ben de voorbije jaren vooral bezig geweest met The Borgias. TV-series nemen nu eenmaal de nodige tijd in beslag. En de reden waarom ik die reeks wilde doen, was dat mijn soort films moeilijker en moeilijker gefinancierd raken en dus steeds minder te vinden zijn. Ik merkte dat veel goeie scripts naar televisie doorgesluisd worden en dat veel van mijn vroegere filmcollega’s ook die stap zetten. Glenn Close bijvoorbeeld, of Dustin Hoffman. Series als The Wire, Boardwalk Empire of Mad Men, dat is grote klasse. Toen Neil Jordan me The Borgias voorstelde, dacht ik dat het een goed idee zou zijn. Ik word tenslotte al een dagje ouder en het ziet er niet naar uit dat ik gemakkelijker aan de bak zal raken. Vreemd genoeg kreeg ik vervolgens drie films aangeboden zoals ik ze vroeger maakte: Margin Call, The Words en Night Train to Lisbon. En een miniserie voor de BBC. En twee documentaires, eentje over Shakespeares Henry-stukken en eentje over afval. (lachje)

Gregorius, de hoofdfiguur uit Night Train to Lisbon, lijkt me een personage dat je al eerder hebt gespeeld. Vind je dat ook?

IRONS: Ik snap wat je bedoelt. Iemand wees me er onlangs op dat Gregorius goed op Charles Ryder lijkt, de rol die ik meer dan 30 jaar geleden vertolkt heb in Brideshead Revisited. Allebei treden ze, zij het om verschillende redenen, een wereld binnen die ze niet kennen maar die ze bewonderen. Voor Charles was het Brideshead en de familie Marchmain, de glamour waarop hij verliefd werd. En allebei vervullen ze dezelfde functie in het verhaal. Ze zijn niet echt actief. Ze zijn een manier voor het publiek om de andere personages te leren kennen, die veel interessanter zijn. En wat ze meemaken, laat een blijvende impressie op hun leven.

Geniet je van zulke personages?

IRONS: Ja, omdat ze ingaan tegen je instincten als acteur. Acteurs dóén graag dingen. We vinden het geweldig om ergens onze tanden in te zetten en te schitteren en de show te stelen. Zowel in Brideshead Revisited als in Night Train to Lisbon moest ik het tegenovergestelde doen. Ik moest op de achtergrond blijven, niet veel zeggen en toch aan het publiek duidelijk maken wat in mijn hoofd omgaat. In het geval van Gregorius vond ik het ook boeiend dat zijn leven eigenlijk niet in één keer drastisch verandert. Hij neemt een hele reeks kleine beslissingen. Zo gaat het meestal. Je kunt een leven bekijken als een rechte spoorlijn met overal wissels. Als je zo’n wissel neemt, voel je het bijna niet. Maar als je na een tijdje terugkijkt, zie je dat je ver weg bent van waar je geweest zou zijn als je die wissel niet gekozen had. De momenten waarop dingen veranderen, zijn nauwelijks merkbaar.

Zou je zelf zonder omkijken op een trein kunnen springen en je leven achterlaten?

IRONS: Dat doe ik eigenlijk telkens als ik een film maak. Ik zou het liefst op een trein springen maar gewoonlijk is het een vliegtuig, en dan reis ik naar een ver land, waar ik nieuwe mensen ontmoet en nieuwe verhalen ontdek. Het is mijn manier van leven. Maar ik weet dat ik net zoals iedereen toch vasthang aan mijn leven. Soms kijk ik thuis naar al de spullen die ik verzameld heb en denk dat het toch mooi zou zijn om in een witte kamer te wonen zonder al die rommel. Maar als ik probeer te beslissen wat ik wil veilen, kan ik nergens van scheiden, omdat het allemaal een emotionele waarde heeft. En dan besef je dat je huis doordrenkt is van je leven. Ik weet niet of ik de moed kan opbrengen om mijn leven weg te gooien. Misschien zou ik het moeten doen. Ik zou tenslotte dezelfde persoon blijven.

Verzamel je filmmemorabilia?

IRONS: Ik probeer om dvd’s bij te houden van al mijn films, als een soort archief. Ik heb onlangs trouwens alle video’s laten overzetten naar dvd, zodat ze wat langer goed blijven. Ik heb lang alle posters in kaders gehangen maar daar ben ik mee opgehouden omdat het er te veel werden. (lacht) Nu blijven ze opgerold op zolder liggen. Ik heb ook een paar rugleuningen van die typische klapstoeltjes en een paar filmklappers. Maar dat is het dan ook.

Je vermeldde daarnet The Borgias, waarin je paus Alexander VI speelt. Kon je daardoor meer begrip opbrengen voor de beslissing van Benedictus XVI om zijn witte sjerp aan de wilgen te hangen?

IRONS: Je kunt het niet vergelijken. Het pausdom is vandaag radicaal anders dan in de tijd van de Borgia’s. De mensen leven ook veel langer. Alexander VI is gestorven toen hij 69 was en dat was toen heel oud. Ik heb een paar contactpersonen in het Vaticaan en toen ik er eens op bezoek was, stonden we om één uur ’s nachts stiekem een sigaretje te roken op het dak. Het Vaticaan is fantastisch wat dat betreft. Je geniet er volstrekte diplomatieke bescherming en kunt dus doen wat je wil (lacht). Enfin, mijn contactpersoon wees naar een raam en zei: ‘Dat is waar je hedendaagse tegenhanger woont en hij zit daar waarschijnlijk piano te spelen. Dat is eigenlijk het enige wat hij zou willen doen.’ Ik schrok even, want de paus is toch het boegbeeld van de kerk en je zou denken dat het meeste werk uitgevoerd wordt door de kardinalen en officieren. Maar dat klopt natuurlijk niet helemaal. Omdat de kerk zo sterk staat in Zuid-Amerika en Afrika moet de paus voortdurend reizen. En ik heb op mijn 64e al een afkeer van reizen. Ik zie er steeds meer tegen op. Wat moet het dan niet zijn als je zo oud bent als Benedictus? Ik snap dus heel goed waarom hij er een punt achter gezet heeft. Als je maar een paar gezonde jaren meer voor de boeg hebt, wil je daar liever op je gemak van genieten.

Je bent steeds meer een carpe-diemtype, als ik het goed begrijp.

IRONS: Absoluut. Die spreuk staat trouwens op een beeldje in mijn tuin. Ik lees graag biografieën om te zien hoe mensen omgingen met persoonlijke problemen. Wat hun perspectief op het leven was. Op die manier kijk ik dus wel naar het verleden. Mijn eigen verleden interesseert me veel minder, net als mijn toekomst. Ik leef dus graag in het moment, tot grote wanhoop van mijn vrouw. (lacht)

Is je vrouw, actrice Sinéad Cusack,degene die alles moet plannen binnen het gezin?

IRONS: Ze maakt zich in elk geval veel zorgen over de plannen. Dat ligt in haar aard. Ze is graag goed op tijd als we ergens naartoe gaan en ze weet graag hoe haar dag er morgen zal uitzien. Maar dat is prima.

NIGHT TRAIN TO LISBON

Vanaf 11/9 in de bioscoop.

DOOR RUBEN NOLLET

Jeremy Irons – ‘JE VOELT HET BIJNA NIET ALS JE EEN WISSEL NEEMT, MAAR NA EEN TIJDJE BEN JE VER VAN WAAR JE ANDERS GEWEEST ZOU ZIJN. ZO GAAT HET OOK MET GREGORIUS’ LEVEN IN NIGHT TRAIN TO LISBON.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content