AANVAARDING *****

Jeff VanderMeer, De Bezige Bij (originele titel: Acceptance), 368 blz., ? 23,90.

Maakt Jeff VanderMeer de hoge verwachtingen waar? Wordt alles onthuld in dit laatste deel van de Southern Reach-trilogie? Ja. En neen. Gelukkig maar.

Het laatste deel van een trilogie is altijd een heikele onderneming. Slaagt de auteur erin om alle zorgvuldig uitgezette plotlijntjes tot een mooie strik te knopen of krijg je het gevoel dat het om professionele uitmelkerij gaat? Geen van beide is op Aanvaarding van toepassing. Die titel is niet zomaar lukraak gekozen: de lezer zal er zich bij moeten neerleggen. Neen, niet alle raadsels worden opgelost, en neen, dat maakt het absoluut niet tot een overbodig deel van de cyclus.

De eerste twee delen, Vernietiging en Autoriteit, waren al razend spannend – nagelbijters lezen best met handschoenen aan – en VanderMeer toonde zich daarin meteen een waardige opvolger van Stephen King, met dit voordeel dat je er de literaire toonaard bovenop krijgt. Ook in Aanvaarding staat het mysterieuze Gebied X centraal, een bizarre biosfeer die als een koepel over de Vergeten Kust is neergedaald. Je raakt er enkel in via een wazige poort en juist dat is waar de overheidsinstantie Southern Reach zich mee bezighoudt: expedities naar Gebied X sturen. Enige zelfverachting is voor de deelnemers wel meegenomen – als expeditieleden al terugkomen, dan lijken ze gehersenspoeld en sterven ze in een mum van tijd aan kanker. Veel wijzer worden we dus niet.

Tenzij je een alwetende verteller invoert die terugkeert naar het eerste deel van de trilogie en onthult hoe expeditie elf echt verliep. Of die je het leven aan de Vergeten Kust toont, voor die rare exosfeer er neerdaalde. In die episodes zoomt VanderMeer in op het leven van de vuurtorenwachter Saul, die dreigde te vereenzamen maar net op tijd weer de liefde vond. Samen met zijn man Charlie vervult hij plichtsgetrouw zijn taken zodat de schepen niet op de rotskust te pletter slaan. Verder maakt hij lange wandelingen en schoffelt hij wat in zijn tuin. Eerste ergernis: twee rare wetenschappers die met allerlei vreemde apparatuur rond zijn toren snuffelen. Tweede ergernis: een raar, wee gevoel dat hij overhoudt aan die keer dat hij zich prikte aan iets dat in het gras vonkte. Alsof er iets binnen in hem groeit, hem misschien wel aan de kant wil duwen. De lokale arts weet geen raad met zijn vage klachten, maar Saul weet simpelweg niet hoe hij het moet omschrijven: alsof de omgeving verhevigd op hem inwerkt, alsof de natuur tot hem spreekt, alsof iets hem als medium wil gebruiken…

VanderMeer put zich niet uit in grootse beschrijvingen. De dreiging schuilt hem in het detail. Hoe iets door de hemel waait, hoe een uil net iets te lang op een tak blijft zitten, hoe hij zich van herhalingen bedient zodat woorden net die andere betekenis krijgen. Niet alleen de personages in zijn huivercyclus voelen zich ontheemd en verplaatst, ook de taal schuift mee, zodat het onbehagen met elk woord groeit. Literaire horror op zijn best.

RODERIK SIX