‘Zeevonk’, een Vlaamse jeugdfilm die u gezien moet hebben

© National

Zeevonk is een troostend eerlijke én avontuurlijke jeugdfilm over je vader als tiener verliezen. Broer en zus Domien en Wendy Huyghe weten waar ze over spreken. ‘Jij staat stil, maar de wereld skatet verder.’

‘Dit wordt dé test,’ zei scenariste Wendy Huyghe twee weken geleden in Malmö tegen haar broer, regisseur Domien Huyghe. ‘Want daar zitten er zeker tussen die totaal geen goesting hebben.’

Bussen reden er schoolkinderen aan die naar hun Zeevonk moesten komen kijken. Eerder had hun film de Generation Kplus-competitie van de Berlinale geopend en er meteen ook een prijs weggekaapt. ‘Maar daar zitten de zalen vol met kinderen mét goesting.’ Een uur later stonden broer en zus Huyghe tussen honderden jonge Zweden mee te roepen en te rappen met hun personages. Test geslaagd. Weg twijfel.

Zeevonk – eindelijk nog eens een tienerdrama dat niet naar suikerwater smaakt – dompelt je onder in de storm van emoties en de eenzaamheid van een twaalfjarige die haar vader aan de zee verliest. De jonge Lena is ervan overtuigd dat een zeemonster vaders vissersboot heeft doen vergaan. Haar zoektocht naar bewijzen is goed voor een spannend avontuur, maar het meeste indruk maken de verstilde momenten. Dan voel je goed dat broer en zus Huyghe vertrouwd zijn met de veelvormige pijn van een vader die abrupt wordt weggerukt.

Zeevonk past voor de boodschap dat alles goed komt. Alles komt helemaal niet goed. Zeker niet wanneer je als twaalfjarige je vader een zeemansgraf hebt moeten geven.

Wendy Huyghe: Het is een van de redenen waarom we deze film wilden maken. Van verbloemende films worden we kwaad. Het ergst zijn overleden ouders die plots weer opduiken – in een droom of zo – en over je zullen waken voor de rest van je leven. Zo is het niet. Het is veel harder en moeilijker.

Domien Huyghe: We spitsen ons bewust toe op de eerste dagen en weken na het overlijden. Die worden getekend door chaos, miscommunicatie en een wirwar van emoties. Dat is geen mooie maar een hevige en lelijke periode. We proberen dat zo eerlijk mogelijk te tonen. Je wilt elkaar niet kwetsen maar je snapt elkaar ook niet. Je snapt niet waarom de ander rouwt zoals hij rouwt. Je belandt in een roes die ik nog zelden heb gezien in een film. Toen ik vijftien was en mijn vader verloor, vond ik nergens een weerspiegeling van wat ik ervoer. Ik voelde me erg alleen. Zeevonk is de film die ik toen goed had kunnen gebruiken.

Domien Huyghe (links)& Wendy Huyghe
Domien Huyghe (links)& Wendy Huyghe © ID/ Thomas Sweertvaegher

Waar is jullie vader aan overleden?

Wendy: Hartfalen. Van de ene op de andere dag was hij er niet meer. Uiteraard is het traumatiserend als het licht zo plots en onverwacht uitgaat. Die abruptheid is de grote gelijkenis met de film. Onze vader was verzekeringsmakelaar, geen visser.

Domien: We waren zoals in de film een hechte familie. We waren close en we konden over veel praten maar niet over vaders overlijden. Dat was taboe. Iedereen deed op dat vlak zijn eigen ding. Dat is ook begrijpelijk. Wendy was al het huis uit. Onze broer werkte met onze moeder in de zaak van vader. Ik zat nog op school.

Hoe verklaren jullie dat zwijgen?

Wendy: Ik noem het spaargedrag. Je wilt de anderen sparen. Je wilt hen niet lastigvallen met je eigen verdriet. Je bent te lief voor elkaar. In een van de scènes van Zeevonk schreeuwt Lena haar verdriet tegen de zee uit. Dat zit niet zo in onze cultuur – we zijn allemaal nogal voorzichtig – maar het zou mij wellicht deugd gedaan hebben om eens alle woede eruit te schreeuwen.

Domien: Ik vind het nog altijd een beetje een maatschappelijk taboe. Mij is bijgebleven hoe vreselijk snel mijn overleden vader van me werd afgepakt. Regels en procedures bepalen alles wat er gebeurt. De begrafenis is er voor je het beseft: iedereen komt je condoleren, koffietafel en gedaan. ’s Anderendaags moet je terug naar school en word je verondersteld goeie punten te halen. Het enige wat je nog kunt doen, is het graf bezoeken, en dat is eigenlijk ook maar triest. Met dat vlug-vlug-weg heb ik het moeilijk.

Zeevonk is eerlijk maar niet deprimerend.

Domien: Een zwaar thema moet je eerlijk brengen. Mét alle lelijkheid. Denken dat jongeren dat niet aankunnen, is hen beledigen. Maar ik hou zelf ook niet van films die alleen de zwarte kant tonen. Ik hou van een sprankel hoop. Ook al zit je zwaar in de fase van ‘niets komt ooit nog goed’, er is licht aan het einde van de tunnel. Hou vol, omhels elkaar, zorg dat je samenkomt.

Wendy: Uiteraard zullen kijkers na de film wel eens over rouw babbelen maar je wilt dat ze eerst negentig minuten lang mee zijn in het verhaal. Het is ook niet omdat je zoiets meemaakt dat je niet meer op avontuur kunt, niets tofs meer beleeft of geen vriendschappen meer sluit. Dus: de rouw wordt eerlijk weerspiegeld, we doen niet fluffy, de begindagen zijn hard maar er is ook avontuur en hoop.

Schrikt men ervan dat jullie in jeugdfilm zo’n zwaar onderwerp aankaarten?

Domien: Soms en ik begrijp dat niet. In oude jeugdfilms als E.T. of The NeverEnding Story gebeuren ook zware dingen. Daar werd toen niets over gezegd. Tegenwoordig moet een jeugdfilm wel heel veel vakjes aanvinken. Ik krijg vaak de vraag voor wie Zeevonk bedoeld is ‘want het ziet er zo serieus uit’. Het lijkt soms alsof we ons moeten verontschuldigen voor het feit dat we een jeugdfilm maken. Ik begrijp dat niet. Laten we naast de leuke, commerciële films ook iets anders aanbieden. Laten we jongeren opnieuw de kans geven om thema’s te ontdekken die belangrijk zijn, de thema’s van het leven.

‘Saar Rogiers (r.) heeft Zeevonk volledig geclaimd.’
‘Saar Rogiers (r.) heeft Zeevonk volledig geclaimd.’ © National

Wat zeg je best tegen iemand die net een ouder verloor?

Wendy: Moeilijke vraag. We vinden het zelf nog moeilijk om te weten wat je moet zeggen of doen en wanneer. Zelf denk ik: je kunt iets onhandigs zeggen maar dat is minder erg dan niks te zeggen. Toon gewoon dat je er bent. Geef een schouderklopje. Erken dat het een moeilijke tijd is. Maar dring je niet op. Veel jongeren willen absoluut niet anders zijn dan de rest. Jij, Domien, was daar extreem in. Je veranderde van school en vertelde daar zelfs niet dat je je vader was verloren.

Domien: Beschikbaarheid is belangrijk. Geef aan dat je wilt luisteren als de ander iets kwijt zou willen. Zeevonk tracht te tonen hoe het is om te rouwen. Je komt bijna letterlijk tot stilstand. Maar de wereld skatet verder. In het skatepark zien ze wel dat je stilstaat maar niemand weet dat je rouwt. Ze denken dat je ruzie hebt, liefdesverdriet of een slechte dag.

Het sterkst zijn de woordeloze scènes waarin je de mix van woede, verdriet en onmacht kunt aflezen op het gezicht van jullie geweldige hoofdrolspeelster Saar Rogiers.

Domien: Saar heeft de film volledig geclaimd. Voor de start van de opnames hebben we in Oostende getest hoe ver we konden gaan. Saar bleek ongelofelijk camerasterk. Je mag blijven filmen, ze blijft in haar rol, ze blijft boeien. Daar hebben we bijna misbruik van gemaakt. Ze heeft veel geïmproviseerd en dat leverde véél sterke beelden op. Met Saar hadden we iemand die volledig snapt waar het over gaat. Veel jongeren dachten dat Zeevonk een monsterfilm was, zij had meteen door dat het over het verlies van de vader gaat. Je kunt de roes, de mix van kwaadheid, verdriet en niet-weten-wat, van haar gezicht aflezen. Het was een groot cadeau om met zo’n talent te werken.

Bestaat zeevonk echt? En waar kan ik dat wonder aanschouwen?

Wendy: Zeevonk is een alg die in het donker oplicht wanneer je ze aanraakt. Het is een soort afweermechanisme. Door de klimaatverandering kun je ze steeds vaker bij ons zien. Al blijft het een zeldzaam en onvoorspelbaar fenomeen. Het moet vijf dagen na elkaar warm genoeg zijn, er mag geen wind staan en er is best geen volle maan of randverlichting van boten. Op de sociale media geven mensen elkaar een alert als er zeevonk kan worden gespot. We zijn een paar keer vergeefs uitgerukt, tot het lukte. Zeevonk is ongelofelijk. Zo schoon.

Domien: In de diepe duisternis zie je een felblauw licht in de golven. Zet een voet in het natte zand en blauwe vonken schieten weg. Echt fenomenaal. Interessant is dat we nog niet precies weten welke alg het wanneer kan. Net zoals je het verloop van rouw ook niet kunt voorspellen. Bovenal moet het volledig donker zijn voor je de schoonheid van zeevonk ziet. Rouw komt hard aan, rouwen is lelijk en eenzaam maar je kunt er ook iets moois uithalen. Dat kan een vriendschap zijn, een familie die hechter wordt of iets dat je over jezelf hebt geleerd.

Wendy: De zee kan zowel een monster voortbrengen als zeevonk. Dat is bijna een metafoor voor het leven.

Cargo, Onder vuur, Helden van hier… Er wordt best vaak film gefilmd in Oostende.

Domien: Wij zijn kinderen van Oostende. Ik ben er opgegroeid en geschoold. We hebben zelf de meeste locaties gescout. We kenden de goeie plekken: de verdwijnende oude glorie én de plekken die coole jongeren zich eigen maken, het skatepark én het oudste visserswinkeltje. Oostende is ook erg schoon om te filmen. Het ziet er vanzelf een beetje gelig uit door de weerkaatsing van het zonlicht. Je kunt niet veel verkeerd doen, je hebt er altijd een cinematografisch gevoel.

Is het op de Noordzee even makkelijk filmen?

Domien: Hè? Natuurlijk niet. Niemand heeft moeten overgeven maar er is wel apparatuur gesneuveld. Je denkt dat golven wel meevallen en begint te filmen, maar de Noordzee is de Noordzee. Voor die eerste scène – Lena wint een zeilwedstrijd – hebben we een hele dag gewerkt voor amper vijftien seconden. De zee is baas. De zee leidt jou. Dat moet je respecteren.

Lachen jullie als kinderen van de kust even hard met de ‘binnenlanders’ als de kinderen in de film?

Wendy: Ja. Het grappige is dat ik in Oostende nu zelf wordt gezien als een binnenlander. Je ziet dat mijn kinderen het strand niet zo gewoon zijn als de kinderen van daar. En bijvoorbeeld rapper zeggen dat ze het koud hebben wanneer de wind opsteekt. Je haalt de binnenlanders er zo uit. Ze hebben nooit de juiste kleren, wapperen hun handdoek langs de verkeerde kant uit, waardoor het zand in hun gezicht waait, verbranden omdat ze zich niet hebben ingesmeerd, dragen een jas in de blakende zon. Je pikt ze er zo uit.

Waar staan jullie zelf in het rouwproces één film en twintig jaar later?

Domien: Met een beetje schrik hebben we de film aan onze moeder en onze broer getoond. Rijten we oude wondes weer open? We konden in elk geval na de film samen lachen. Dat was een mooi moment. We vieren de film en zo vaders leven. Het is oké zo.

Wendy: Ook al blijft het gemis. Mijn kinderen hebben geen grootvader en soms knaagt dat.

ZEEVONK

Nu in de bioscoop.

Domien Huyghe

34 jaar, regisseur van Zeevonk.

Verdient aanvankelijk zijn brood met reclame- en bedrijfsfilms.

Snijdt al eerder het thema verlies aan in Maverick, een kortfilm die het goed doet op de festivals.

Regisseert muziekvideo’s voor Blaudzun, The Antler King en Sonder.

Wendy Huyghe

43 jaar, scenarist van Zeevonk.

Werkt na haar studies Germaanse talen als journalist voor Het Nieuwsblad.

Blaast na de dood van haar vader, op haar 24e, alles op om ‘van alles en nog wat’ te doen, zoals reizen.

Presenteert en interviewt een tijdje voor muziekzender TMF.

Belandt in de humanitaire sector en maakt ruim tien jaar lang reportages en documentaires voor ngo’s, kranten en tijdschriften.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content