Wat Disney kan leren van ‘Kpop Demon Hunters’

Terwijl Pixar met Elio de slechtste zomer uit zijn geschiedenis kende, veroverde een fictieve meisjesgroep de hitlijsten én Netflix. Wat Kpop Demon Hunters over de toekomst van de animatiefilm zegt.

Eind juni verscheen Elio, de nieuwste film van Pixar, Disneys animatiestudio, die klassiekers als Inside Out en Toy Story voortbracht. Daarin zoekt een eenzaam weeskind troost in verhalen over aliens en de ruimte. Wanneer buitenaards leven plots contact maakt met de aarde, onderneemt Elio een intergalactische queeste.

Rouw, magie en een avontuur met een existentieel randje: op vele vlakken is Elio een typische Pixarfilm. Dat vonden ook de critici, die de film positief onthaalden. En toch: geen enkele Pixarfilm flopte harder dan Elio. Het openingsweekend was het slechtste ooit voor de studio. In Noord-Amerika haalde het 21 miljoen dollar op, internationaal amper 14 miljoen dollar. Daarmee moest het onderdoen voor de liveactionremake van How to Train Your Dragon en Danny Boyles zombiefilm 28 Years Later. Aanvankelijk bleef Disney positief: net als Elemental, twee jaar eerder, zou Elio volgens hen een sleeper hit worden die uiteindelijk 500 miljoen dollar opstrijkt. Aan het eind van de zomer moeten ze het stellen met een fractie daarvan: 150 miljoen.

Dat is dramatisch. Zeker aangezien de toekomst van de animatiefilm er een jaar geleden nog rooskleurig uitzag. Toen boekte Inside Out 2 nog 1,7 miljard dollar winst aan de box office. Daarmee was het niet alleen de grootste animatiefilm van 2024, maar ook de grootste film van dat jaar tout court. Elio liet dat enthousiasme kelderen. De familiefilm is misschien nog niet dood, de originele familiefilm die kan uitgroeien tot een franchise leek dat plots wél. How to Train Your Dragon, Frozen, Lilo & Stitch, Toy Story: alle zijn ze al tien jaar of ouder. In een landschap dat geregeerd wordt door intellectueel eigendom, spin-offs en sequels, is een onbekende jongen met een alien-droom gedoemd om te crashen. Bioscoopzalen vul je enkel nog met figuren die het publiek al kent en liefheeft, was de consensus.

Afgetekend

Alleen: die critici hadden zich vergist. Voor deze zomer wist namelijk niemand wie Rumi, Mira en Zoey waren. Nu weet elk kind wie Huntr/x uit Kpop Demon Hunters is, evenals elke ouder die intussen de woorden up, up, up dood, dood, doodmoe is. De animatiefilm over de fictieve K-pop girlband Huntr/x die hun fans moet redden van een groep demonen vermomd als een K-popboyband domineerde de zomer. Met 236 miljoen views werd het de populairste Netflixfilm ooit. Al zes nummers haalden de Billboard Hot 100, waarvan drie (Soda Pop, Your Idol en How It’s Done) in de top tien en Golden sinds kort op nummer 1. Om te kaderen: het is van Destiny’s Childs Bootylicious geleden dat een girlband nog op 1 stond. De laatste getekende popgroep die de top haalde waren dan weer The Archies, meer dan vijftig jaar geleden. En toen de film eind augustus alsnog naar de Amerikaanse zalen ging voor singalong-vertoningen, haalde hij op één weekend 19,2 miljoen dollar aan de box office, terwijl die dus ook nog gewoon op Netflix stond. Een sequel ligt op tafel. Zoiets noemt men: het begin van een franchise.

Niemand had het overrompelende succes van Kpop Demon Hunters zien aankomen. Noch Netflix, noch Sony Pictures Animation, dat de volledige filmrechten voor zo’n 120 miljoen dollar aan de streamingdienst had verkocht – amper 20 miljoen meer dan het productiebudget – en zich nu allicht al twee maanden lang elke dag voor de kop slaat. Wie zit er, naast K-popfans, tenslotte te wachten op een fictieve girlband, dachten ze.

Héél veel mensen, zo blijkt.

Skip de ballades

Regisseurs Maggie Kang en Chris Appelhans, fans van K-pop en demonen, bedachten een bedrieglijk eenvoudig plot om hun twee passies te verenigen: Huntr/x maakt niet enkel muziek, de driedelige girlband beschermt ook de Honmoon, een dunne wand die de mensenwereld van de demonenonderwereld scheidt. Die blijft overeind dankzij hun fans: hoe meer zij hun nummers streamen, hoe meer ze over hen praten op sociale media, en hoe harder ze hun nummers meezingen, hoe sterker de wand. De koning van de onderwereld, Gwi-ma, richt daarom de Saja Boys op, een boyband die populairder moet worden dan Huntr/x én ook letterlijk de ziel zuigt uit fans. Het is snugger commentaar op de lucratieve K-popfandomcultuur. Maar het is met zijn visuele humor, strakke choreografieën en aanstekelijke nummers vooral ongecompliceerde pret.

En dat is alvast één groot verschil met Elio, een complexe film die meerdere personages kloont, voortdurend van de aarde naar het ‘Communiverse’ en terug skipt en vragen stelt over onze existentiële eenzaamheid in het universum. Het is niet vreemd dat sommige kinderen liever demonen in stukjes gehakt zien worden op een goede beat.

Dat is allicht de grootste sprong voorwaarts die Kpop Demon Hunters heeft durven te maken: het neemt afscheid van de theatrale powerballad à la Let It Go. Golden schuift nog steeds de gevoelswereld van een personage naar voren, in dit geval Rumi’s verlangen om zichzelf te zijn, maar is tegelijk ook een nummer dat (in die fictieve wereld) een nummer 1-hit móét worden – anders stort de Honmoon in, weet u nog. Dat creëert een heel ander muzikaal speelveld. Terwijl Disney bij Moana en Encanto rekende op Broadwaycomponist Lin-Manuel Miranda (Hamilton), kiest Kpop Demon Hunters voor doorgewinterde popartiesten: de tweetalige tracks werden ingezongen door onder meer Ejae, een semibekende K-popster die al zong bij Red Velvet, Twice en NMIXX, en geproducet door Teddy Park en Lindgren, die al werkten voor respectievelijk Blackpink en BTS.

En dat vóél je op de soundtrack. Golden, het eerste nummer dat Alex Warrens stomp-clap-hey-ballade Ordinary van de Hot 100-troon heeft kunnen stoten, is euforische electropop die doet denken aan Ariana Grande anno 2014. How It’s Done experimenteert met bailefunk. Soda Pop is een verslavend vrolijke popsong die in een strandbar thuishoort. Kpop Demon Hunters wilde niet enkel songs schrijven die bleven hangen, maar vooral songs die fans ook echt in hun playlist zouden zetten.

Niet in het minst omdat ze weten dat die nummers er al in staan: westerse popmuziek wordt al jaren geïnjecteerd met K-pop. Selena Gomez schreef Ice Cream met Blackpink, Doechii schreef met Jennie ExtraL en een van de grootste popnummers van 2024 was APT, een collab tussen Rosé en Bruno Mars. Bovendien stonden zowel Jennie en Lisa, beiden van Blackpink, als headliner op Coachella. K-pop is geen bijgedachte meer in de popmuziek. Net dat besef heeft Kpop Demon Hunters zo golden gemaakt.

Postmulticulti

Die overlap tussen westerse cultuur en Koreaanse zit niet enkel in de nummers. Het zit in alle details. Veel heeft te maken met het feit dat een groot deel van de cast afkomstig is uit twee culturen: Maggie Kang verhuisde als kind van Zuid-Korea naar Canada, de stemmen van Rumi, Mira en Zoey werden ingesproken door acteurs met gemengde wortels.

Uiteraard kijkt de animatiefilm in eerste instantie als een liefdesbrief aan de Koreaanse cultuur. Niet enkel in de manier waarop personages zulke uitvergrote gevoelens ervaren dat ze maïskolven voor ogen krijgen, maar vooral in de leefwereld van Huntr/x zelf. Ze gaan naar hanuiwon, een soort van traditionele dokters, eten gimbap en ramyeon en leggen een servet onder hun stokjes tijdens het uiteten. Andere details zijn dan weer zo specifiek dat ze de westerse kijker compleet zullen ontgaan: Rumi’s wapen is gebaseerd op een ritueel zwaard uit de Joseon-dynastie en de tijger en ekster van Jinu, lid van de Saja Boys, zijn afkomstig uit de Jakhodo, een traditioneel beeld uit de Koreaanse volkskunst. Of nog subtieler: ook al spreken de personages Engels, hun mondbewegingen zijn zo geanimeerd dat het lijkt alsof ze Koreaans spreken.

Hoe specifiek het universum van Kpop Demon Hunters ook uitgetekend is, op veel vlakken is het aan beide culturen schatplichtig. Soms letterlijk, door in hun nummers in een hybride taal te zingen die bijna achteloos schippert tussen Engels en Koreaans. Maar ook in looks: een opiniemaker van The New York Times merkte op dat Huntr/x er noch Koreaans, noch wit uitzien. Ze had het over ‘een post-multiculturele wereld’, ‘waarin de culturele identiteit van jongeren overal ter wereld samenkomen in een mash-up van stijlen die geen van beide boven de andere plaatst’. Een wereld waarin het Koreaanse aspect van de film niet als iets exotisch gezien wordt, of iets wat afwijkt van de norm, maar eentje waarin al die identiteiten naast elkaar bestaan.

Ex-mex

Dat raakt misschien wel aan het pijnlijkste van Elio: zijn naam is Elio Solis, maar dat is zowat de enige hint naar zijn Latijns-Amerikaanse afkomst. Toen Adrian Molina, de Latijns-Amerikaanse bedenker van Coco, Elio vormgaf, was hij nochtans wél uitgesproken Latijns-Amerikaans. Alleen: Elio was ook een beetje gay, net als Molina. Niet dat Elio andere jongens kust – Elio is 11 – maar hij maakt wel een roze top uit afval dat hij op het strand vond, en hij noemt het ‘trashion’. Klinkt wholesome.

Na de eerste screening vertrekt Molina echter, en wordt de film herwerkt door Madeline Sharafian en Domee Shi. Ook America Ferrera, die Elio’s moeder zou spelen, verdwijnt en wordt vervangen door Zoe Saldaña, die Elio’s tante speelt. Wat die exit precies veroorzaakt heeft, is onduidelijk. Maar volgens The Hollywood Reporter, die met meerdere bronnen sprak, is Elio na feedback van hogerop getransformeerd van een milieubewust, Latijns-Amerikaans, ietwat van de mannelijke norm afwijkend kind naar een doodgewone jongen met een maffe cape en dode ouders. ‘Elio was zo cute, zo leuk en had zo veel persoonlijkheid, en nu is hij gewoon generisch’, getuigde een ex-medewerker anoniem.

De vraag klinkt steeds luider of Pixar überhaupt nog de ambitie heeft om een voorvechter te zijn op vlak van diversiteit. In 2022 schrapte het al eens – tijdelijk – een korte kusscène tussen twee vrouwen in Lightyear. Dit jaar moest een verhaallijn rond een trans personage in de reeks Win or Lose eraan geloven. Pete Doctor, de artistiek leider, liet zich vorig jaar ontvallen dat hij vooral streeft naar ‘zo herkenbaar mogelijke films’. Als Elio, een film die gemaakt werd onder zijn bewind, daar het antwoord op is, eindigen we vooral met zielloze films. Niet met een nieuwe franchise.

En dan is er nog het element van de bioscoopervaring. Want dat moet je Elio wel geven: het is lastig om gen Z (en jonger) de deur uit te krijgen. Wat niet betekent dat het niet kan. A Minecraft Movie haalde net geen miljard aan de box office – mede dankzij chicken jockey, de TikTokmeme waarbij de zaal één chaos werd en fans met popcorn wierpen. Voor Barbie daagden jongeren in groten getale in het felroze op, bij Minions: The Rise of Gru in donker pak. Nu lokt Netflix met singalongs een groot publiek naar de zalen voor een film die al twee maanden op hun platform staat. Dat op zichzelf is ongezien, maar zegt mogelijk ook iets over wat die generatie van een bioscoopbezoek verwacht: een event dat je collectief beleeft. Wil Pixar opnieuw zalen vullen, dan is hun grootste bezorgdheid geen jongetje in een roze top. Het is hoe ze hun films gen Z-proof kunnen maken.