Waarom regisseur Kogonada van ‘After Yang’ geen typische sci-fi wilde maken

Er moet niet altijd met lichtsabels gezwaaid worden: After Yang is sciencefiction die meer mikt op de geest dan op de booswicht. Een rondje filosoferen met revelatie Kogonada, die ook mee regisseert aan de nieuwe Apple TV-reeks Pachinko.

Een androïde die de geest geeft, blijkt vol Chinese spyware te zitten, waardoor verschillende partijen er om vechten. Hoewel daar geen woord van is gelogen, kun je After Yang niet slechter samenvatten. After Yang is van kop tot teen een Amerikaanse sf-film maar niet zoals u die gewoon bent. Kogonada – een pseudoniem, zijn echte naam geeft hij niet prijs – is niet uit op kicks, stunts en speciale effecten. Kogonada troost door op de niet altijd even zichtbare schoonheid van het alledaagse te wijzen. De in Zuid-Korea geboren maar in de Amerikaanse Midwest opgegroeide regisseur reflecteert liever over de grote levensvragen dan ruimteschepen op elkaar te laten schieten. Zijn intimistische, beeldschone sciencefictionfilm After Yang – Blade Runner meets Gouden Palm-winnaar Hirokazu Kore-Eda – is alvast goed ontvangen. Sundance en het filmfestival van Cannes gingen erachteraan. De pers liet een sterrenregen los op de film – overigens andermaal een productie van A24, thuishaven van Amerika’s beste independent cineasten, onder meer Robert Eggers, Mike Mills, David Lowery, Kelly Reichardt, de broers Safdie en Ari Aster.

Colin Farrell speelt in After Yang een vader die zich in thee specialiseert terwijl zijn eega (Jodie Turner-Smith, Queen uit Queen & Slim) het geld binnenbrengt. Titelpersonage Yang (Justin H. Min, Ben Hargreeves in The Umbrella Academy) is een technosapiens die hun negenjarige adoptiefdochter ondertussen vertrouwd moet maken met de Chinese cultuur van haar voorouders. Voor het meisje is de zachtaardige androïde Yang als een grote broer. Na een defect doet vader er dan ook alles aan om Yang weer aan de praat krijgen. Die queeste vloeit over in reflecties over herinneringen, tijd en identiteit.

After Yang trekt en passant het idee in twijfel dat androïden niets liever zullen willen dan mens te worden. ‘Ik heb me die vraag vaak gesteld’, lacht Kogonada wanneer we hem via Zoom spreken. ‘Waarom gaan we er zo makkelijk van uit dat een androïde dat zou willen? Of Pinokkio? Zo fijn is dat toch niet? Het is typisch voor de mens om te denken dat androïden mensen willen worden. Yang snakt daar níét naar. Yang tobt eerder over de vraag wat het betekent Chinees te zijn. Hij is gebouwd om Aziatisch te zijn en kreeg de taak om een geadopteerde Amerikaanse met haar Chinese roots in contact te brengen. Maar wat houdt dat in, Aziatisch zijn in een niet-Aziatisch land? Als Aziaat die niet in Azië leeft, begrijp ik die vraag.’

Misschien hebben die androïden wel gelijk: waarom zou je zo’n levend wezen willen zijn dat worstelt met de zin van het leven? Op welke leeftijd werd jij het meest geplaagd door de grote levensvragen?

Kogonada: Ik hou nu al van dit gesprek: je hebt net verwoord waarom ik betwijfel of robots wel mens willen worden. Wij, mensen durven ons te verliezen in de vraag waarom we hier rondlopen. Waarom zou AI zich dat probleem op de hals halen? En ja, ik ging vroeger zwaar gebukt onder de existentiële vragen. Ik was amper zeven toen ze me overvielen. Was er ook een tijd dat ik niet bestond? Ja. Betekent dat dat er ook een tijd komt dat ik niet langer besta? Ik raakte helemaal overstuur en rende huilend naar mijn vader.

Mag ik raden? Je vader kon je niet helpen.

Kogonada: Hij moedigde me om aan om wat meer buiten te spelen. (lacht) Dat deed ik en dat hielp ook. Tot de vragen opnieuw opdoken. Ze zijn me blijven achtervolgen. Dat onderscheidt onze soort ook. We vragen ons af waarom we hier zijn. Religies hebben een blauwdruk waar zogezegd alle antwoorden in staan maar als je die religie niet aanhangt of in twijfel trekt, ben je terug bij af. Ik heb me in religies verdiept en ik sta terug aan de start: ik worstel nog steeds met de levensvragen. Maar ik ben niet radeloos. Ik ben ook niet tot de conclusie gekomen dat het allemaal zinloos is en dat niets betekenis heeft.

Bij welke regisseurs, muzikanten of kunstenaars vond jij troost?

Kogonada: Yasujiro Ozu (de Japanse grootmeester wiens Tokyo Story (1953) de beste film ooit genoemd wordt, nvdr.) is voor mij cruciaal. Niet alleen omdat ik een grote fan van zijn uitgepuurde stijl ben maar ook omdat zijn films me troosten. Mijn zeer reële angsten als kind gingen vooral over afwezigheid, non-existentie, nietigheid… De cinema van Ozu behandelt dat niet expliciet maar het zit er wel intrinsiek in. Zijn films brachten me in contact met mijn erfgoed en de oosterse filosofie. Niets is niets om bang voor te zijn. Dat zou het ding kunnen zijn dat we moeten aanvaarden. Ozu’s films troosten me omdat ze op de mogelijkheid wijzen om, geconfronteerd met het niets, toch schoonheid te vinden.

Colin Farrells personage barst niet van de levensvreugde maar achterhaalt dat hij de schoonheid van het alledaagse over het hoofd zag.

Kogonada: Exact. Na Ozu ontdekte ik een cinema die sterk verschilt van de mainstream maar heel waardevol is. Er is een grote groep regisseurs met aandacht voor de schoonheid van het alledaagse, mensen als Edward Yang en Hirokazu Kore-Eda bijvoorbeeld. Betekenis vind je niet op een berg bij een goeroe die je de mysteries van het leven onthult. Betekenis vind je rondom jou, door aandachtig te zijn voor het gewone. Ik hou heel erg van films die me dat laten zien. Nadien vind ik mijn leven dan minder saai en heb ik meer oog voor de poëzie in mijn leven. Ik kan dan weer genieten van een dag die zomaar voorbijdrijft.

Welke films hebben je overtuigd dat Colin Farrell de geschikte persoon was om de kijker mee te voeren in je meditatieve sciencefiction?

Kogonada: Ik ben al lang fan van Colin. Zelfs in de grootste producties kan hij zijn personages diepgang en bezieling meegeven. In Tigerland (2000) kon je dat al zien. Soms verdenk je knappe mensen ervan oppervlakkig te zijn, meer beeld dan wat anders. Bij Colin is dat niet het geval. Hij heeft de kwaliteiten van een leading man maar legt in zijn spel ook laag op laag. In Bruges (2008) is de film die me overtuigde dat hij werkelijk alles aankan. Hij bevestigde dat met geweldige vertolkingen in The Lobster (2015) en The Killing of a Sacred Deer (2017) van Yorgos Lanthimos.

Je bent een van de regisseurs van Pachinko, een bewerking voor Apple TV van de gelijknamige roman van Min Jin Lee over de lotgevallen van een familie die uit Korea moest emigreren.

Kogonada: Dat was een beangstigende onderneming omdat de serie nauw aansluit bij mijn familiegeschiedenis. Mijn vader is Koreaan maar groeide in Japan op. Hij heeft daar nooit over willen vertellen, terwijl het wel een grote impact op zijn leven had. Het was een vreemde ervaring om te draaien in het land waar ik geboren ben. Anderzijds voelde ik me in Korea wel degelijk ‘de andere’.

After Yang snijdt ook al een ferm identiteitsvraagstuk aan. Lig je daar wakker van?

Kogonada: Ik denk daar toch behoorlijk veel over na. Etniciteit is volgens mij een constructie – androïde Yang is daar de belichaming van. Ik worstel zelf nog met mijn Aziaat-zijn. Ben ik een Aziaat of niet? Want ook al ben ik Aziatisch en heb ik een Aziatische familie, ik leef in Amerika. Wat bedoel ik zelf met Aziatisch? Wanneer ben je dat volgens de buitenwereld? Ik ken de antwoorden niet. Ik wil mijn culturele identiteit omarmen maar hoe ziet die eruit? Veel Aziatische Amerikanen worstelen daar volgens mij mee.

Kogonada

In Zuid-Korea geboren Amerikaanse regisseur die zijn geboortenaam verborgen houdt.

Zijn pseudoniem is ontleend aan Kogo Noda, scenarist van menige film van Yasujiro Ozu.

Ging viraal met video-essays over Breaking Bad en grote regisseurs als Alfred Hitchcock, Wes Anderson, Stanley Kubrick en Ingmar Bergman, te bekijken op kogonada.com.

Debuteerde in 2017 als filmregisseur met Columbus, een mengeling van Aziatisch minimalisme en Amerikaanse indiecinema.

Regisseert samen met Justin Chon de zeer goed ontvangen Apple TV+-reeks Pachinko.