Waarom de regisseur van ‘The Last Jedi’ een klassieke detective wilde draaien

Regisseur Rian Johnson is terug van a galaxy far, far away. Na Star Wars: The Last Jedi daalt hij weer neer op aarde voor Knives Out, een whodunit in de traditie van Agatha Christie, maar dan met een hedendaagse twist.

Na zijn sciencefictionhits Looper (2012) en The Last Jedi (2017) wilde Rian Johnson (45) naar eigen zeggen terugkeren naar zijn kleinschaliger roots én naar zijn jeugdliefde: Hercule Poirot. Vraag de Amerikaanse regisseur naar zijn thuisbibliotheek en de sympathieke veertiger met hinnikende lach kakelt uren door over zijn collectie Agatha Christie-romans en de filmadaptaties met wijlen Peter Ustinov (die maar liefst zes keer de Belgische speurneus Hercule Poirot incarneerde) waar hij gek op was. Als jonge snaak was Johnson verknocht aan die verhalen, waarbij je al lezend Cluedo speelt om de moordenaar te vinden. ‘Een goede whodunit is als een puzzel of, beter nog, een goocheltruc. Bestaat er een heerlijker gevoel dan te weten dat je bedot zult worden?’

Ondertussen is het een decennium geleden dat hij zijn hersenen begon te kraken op een klassieke detectivefilm. Knives Out – naar het gelijknamige Radiohead-nummer – is een moderne hommage aan Christie geworden, inclusief een speurneus met Franse naam: Daniel Craig, die volgend jaar op pensioen gaat als James Bond, mag zich uitleven in de rol van vreemde snuiter Benoit Blanc. ‘Iedereen vergeet hoe veelzijdig Daniel is’, verklaart Johnson zijn opvallende keuze. ‘De man heeft theater gedaan. Zijn gereedschapskist is indrukwekkend.’

Wie heeft de patriarch van de rijke familie Thrombey op diens 85e verjaardag vermoord? Daar draait het om in Knives Out. En zoals het een respectvolle Christie-kopie betaamt, is elke getuige in dit moordmysterie een heerlijke karikatuur, elk met zijn of haar motief. En die karikaturen komen bepaald niet uit de oude doos. Passeren onder meer de revue: een influencer, een rechtse internettrol en een self-made American. ‘Net als Christie destijds wilde ik aansluiten op de realiteit van vandaag’, legt de regisseur uit. ‘Zij keek naar de Britse cultuur van toen, ik naar het Amerika van 2019. Thrombeys familieleden zijn stereotypen van het huidige Amerika, mensen die jij en ik kennen en die praten over problemen waar iedereen het over heeft: racisme, migratie, polarisering… Ja, de Amerikaanse droom bestaat en ja, je kunt het ver schoppen in de States, maar delen van dat systeem falen ook compleet.’

Voor Johnson, die in 2005 meteen sterk debuteerde met Brick, een mix van film noir en high-schooldrama, primeert entertainment, ‘maar een film hoeft geen holle ervaring te zijn.’ Zo is het geen toeval dat de kroongetuige in Knives Out een jonge, Zuid-Amerikaanse dienstmeid is wier ouders illegaal naar de VS geïmmigreerd waren. De welgestelde, witte Thrombeys hameren erop dat nieuwkomers moeten werken om hun verblijfsrecht te verdienen. ‘Op dit moment is onze maatschappij door en door gepolitiseerd. Polarisatie lijkt het woord van het jaar te zijn. Boos zijn is de mode. Wel, daar wilde ik eens goed mee lachen.’

De familie in Knives Out is losjes gebaseerd op die van Johnson zelf. Zijn grootvader emigreerde uit Zweden en werd een succesvol voorbeeld van de American dream. ‘Hij kwam naar de VS met niks. Nada. Nu heeft hij een zakenimperium.’ De opmars van de regisseur zelf verloopt met horten en stoten. Brick was meteen een indiehit en Looper was een schot in de roos, maar daartussen zag Johnson zijn tweede langspeler, het comedy-drama The Brothers Bloom (2008), royaal floppen. Ook met Star Wars VIII had hij het niet onder de markt: voor sommige fans was zijn Last Jedi een onwaardig adieu aan Luke Skywalker, voor anderen zelfs een nagel aan de doodskist van de überfranchise. Voor internettrollen werd Johnson kop van jut. ‘Ach, voor mij waren die enkelingen op Twitter maar een detail’, haalt hij de schouders op. ‘Zijn dat de diehardfans? Waarom zou die term alleen moeten slaan op dat kleine groepje dat schijt had aan mijn film.’

Aan rehabilitatie had hij dus geen nood, beweert hij, wel aan een terugkeer naar zijn eigen verhalen én naar weer een ander genre. ‘Genres zijn een geweldige hulp om de verhalen mee te vertellen waar ik om geef. De beperkingen van een genre zijn voor mij net een hulpmiddel: je hebt regels om mee te spelen én om te breken.

‘Een musical, dat heb ik nog niet op mijn cv’, vervolgt hij. ‘Ik ben al een tijd bezig om daarvoor een goede premisse te vinden.’ Maar eerst volgt nog een Star Wars-uitje, niet? ‘Eeeeuh, daar kan ik niks over zeggen. Ik ben in gesprek met Lucasfilm om een nieuwe trilogie te schrijven, maar veel meer nieuws is er niet.’ Zijn grijns verraadt iets anders. De internetnazi’s slijpen de messen al.