Met een film over pausen kun je veel kanten op, maar een geestige bromance over de Heilige Stoel? Nee, dat had niemand verwacht. Regisseur Fernando Meirelles over zijn Vaticaanse verrassing.
De katholieke kerk staat niet meteen bekend om haar gevoel voor humor, laat staan om pausen die fluiten op de tonen van ABBA, zot zijn van de Oostenrijkse tv-serie Kommissar Rex, pizza’s vreten of zich broederlijk laten gaan bij een partijtje voetbal op tv. In deze even guitige als diepzinnige tête-à-tête tussen paus emeritus Benedictus XVI en zijn opvolger Franciscus toont de Braziliaanse filmmaker Fernando Meirelles ( Cidade de Deus, The Constant Gardener) hoe het duo omgaat met de meest opmerkelijke machtstransfer in de kerk in meer dan zeshonderd jaar.
We haten mensen met een andere mening. We luisteren niet meer naar elkaar. Deze twee pausen leren elkaar op zijn minst te begrijpen.
De film begint in 2005. De meer progressieve Argentijnse Jorge Bergoglio is zijn conservatievere collega-kardinalen een doorn in het oog. Ze verkiezen Joseph Ratzinger als paus: voortaan gaat die door het leven als Benedictus XVI.
Flash forward: acht jaar later besluit de Duitse kerkvorst af te treden. Hij regelt enkele ontmoetingen, binnen en buiten het Vaticaan, met zijn tegenpool Bergoglio om hem te onderschrijven als favoriet voor de pauselijke tiara. Scenarist Anthony McCarten – biografiemeester van onder andere The Darkest Hour en The Theory of Everything – stelde zich voor wat er op die rendez-vous is gezegd en schreef een godsgeschenk voor Meirelles.
‘Ik wist niks over het Vaticaan’, biecht Meirelles op in Engels met een vettig Zuid-Amerikaans accent. ‘Ik las wel eens iets in de krant en ik ben een katholiek, maar geen goeie. (lacht)‘ Wél is hij erg gefascineerd door de eerste Zuid-Amerikaan aan het hoofd van de kerk. En net als Franciscus heeft Meirelles een grote affiniteit met milieukwesties – hij heeft zelf overigens een boerderij waar hij suikerriet, koffiebonen en avocado’s verbouwt. Hij zag de twee pausen vooral als nonkels. ‘Een charmante en een norse. Maar, zonder daarom met hen akkoord te gaan, wilde ik beiden begrijpen.’
Voor de rollen van de pausen vond hij twee acteurs die met hun prestatie gerust in aanmerking kunnen komen voor Oscargoud. Jonathan Pryce – recent nog te zien als de High Sparrow in Game of Thrones – als Franciscus was een evidentie. ‘Tik de twee in op Google en het is alsof je dubbel ziet’, grinnikt Meirelles. Pryce zet in de herfst van zijn carrière nog een van zijn meest overtuigende vertolkingen neer. Over Anthony Hopkins als Benedictus is de regisseur ook duidelijk. ‘Onze paus emeritus is veel beter dan de echte. De charme van Hopkins, daar kan Ratzinger niet tegenop. Tony bestudeert elk woord. Maanden op voorhand stuurde hij me mails met vragen of met concepten van Schopenhauer en zo. (lacht) Bundel die mails en je hebt een acteercursus.’
Meirelles laat zijn pausen Fanta slurpen maar hun controversiële verleden blijft niet onbesproken. In flashbacks toont hij hoe Bergoglio zijn eigen vel lijkt te redden ten tijde van de Argentijnse militaire junta van de jaren zeventig. ‘Beiden hebben fouten gemaakt in hun leven. Bergoglio met de politieke situatie in Argentinië, Ratzinger met het stilzwijgen van kindermisbruik in de kerk. In de film moeten ze in het reine komen met hun daden, zonder dat ik hen als filmmaker constant met de vinger wijs.’ Resultaat: een humaan portret van oude witte mannen die vergiffenis zoeken. Zelfs Ratzinger, zonder flashbacks en ware loutering, is hier meer mens dan hij in het openbaar laat blijken. Het duo in soutanes gaat elkaar te lijf met hun tegengestelde visies, maar gaat akkoord om niet akkoord te gaan. Meirelles: ‘We haten mensen met een andere mening. We luisteren niet meer naar elkaar. Deze twee mannen leren elkaar op zijn minst te begrijpen. De wereld heeft die boodschap nodig.’ Zo tracht de trotse boomknuffelaar Meirelles zelf aanhangers van de Braziliaanse president Jair Bolsonaro niet te haten. ‘Bolsonaro is een complete idioot. Mensen die hem steunen zijn gek, want onze president is stupide. Toch probeer ik hen te begrijpen.’
Of het Vaticaan de film kan smaken, weet hij nog niet. ‘Een vertoning in Vaticaanstad, dat moet toch lukken?’
The Two Popes
Vanaf 11/12 in de bioscoop, vanaf 20/12 op Netflix.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Fernando Meirelles
Geboren in São Paulo in 1955.
Studeert architectuur, maar presenteert zijn afstudeerproject in de vorm van een film.
Maakt heel wat Braziliaanse tv-shows, waaronder het hyperpopulaire kinderprogramma Castelo Rá-Tim-Bum.
Breekt in 2002 door met het alom geprezen Cidade de Deus.
Regisseert in 2016 de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Rio.
Ecologische activist die liever op zijn boerderij vertoeft dan op de set.
Eigenaar van een kerkhof.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
