‘The Farewell’ schippert tussen culturen: ‘Sinds wanneer is humor een synoniem voor beledigen?’

Dave Mestdach
Dave Mestdach Chef film van Knack Focus

Hoe het voelt om tussen twee culturen te schipperen? De Chinees-Amerikaanse Lulu Wang maakte er met The Farewell een geestige én aandoenlijke crowdpleaser over die in de States uitgroeide tot dé indiehit van het voorbije jaar.

Dat de bioscoop almaar diverser kleurt, bewezen Black Panther, Wonder Woman en andere Patsers al, maar je kunt ook in tune met de tijdgeest zijn zonder de actiespieren te laten rollen. Dat bewijst Lulu Wang – niet te verwarren met de Chinees-Nederlandse schrijfster – met haar tweede langspeler The Farewell, een tedere en geestige familiekroniek over Chinese Amerikanen die naar hun land van oorsprong terugkeren wanneer bij oma kanker is vastgesteld. Volgens de oosterse traditie mag niemand dat haar vertellen, een collectief zwijgen dat vooral Billi, de jongste, meest vrijgevochten en veramerikaanste telg van de familie, danig in de war brengt.

Voor haar film, die vorig jaar in première ging op Sundance en sindsdien de lovende kritieken, festivalselecties en awards aaneenrijgt, putte Wang uit haar eigen, soms verrijkende maar even vaak conflicterende ervaringen als product van twee culturen. De regisseuse werd geboren in Peking, maar verhuisde als diplomatendochter al op haar zesde naar Miami, Florida. ‘Ik spreek Chinees en heb van mijn ouders de tradities meegekregen’, legt ze uit. ‘Maar telkens als ik naar China terugkeer, besef ik hoe Amerikaans ik ben. China verandert ook zo snel dat ik het land van mijn jeugd amper nog herken. Dat doet me vaak nadenken over wat begrippen als identiteit, cultuur en thuis nu precies inhouden.

En wat heb je daaruit geconcludeerd?

Lulu Wang: Dat niemand zomaar dit of dat is. Mensen romantiseren die begrippen graag om vat te krijgen op de wereld die almaar complexer wordt, almaar sneller draait, om zichzelf en hun plek daarin te definiëren. Begrijpelijk, maar het leidt tot simplisme, nationalisme en in het slechtste geval racisme. Waarom alles in binaire termen zien? Ik ben oost én west. Ik ben wij én zij. En zoals ik zijn er miljoenen mensen, zeker in landen met een lange migratiegeschiedenis zoals de VS.

'The Farewell' schippert tussen culturen: 'Sinds wanneer is humor een synoniem voor beledigen?'

Toch zijn er zelfs in de States nog altijd maar weinig films van en over de Aziatisch-Amerikaanse gemeenschap.

Wang: Crazy Rich Asians (een romcom uit 2018 die in de VS ruim 250 miljoen dollar opbracht, nvdr.) was een gamechanger, zoals Black Panther. Die films bewezen dat je ook kunt scoren met een niet-blanke cast. Het publiek is allang veel diverser dan wat Hollywood lijkt te denken. Plus: cinema is een universele taal. Het is niet omdat personages Aziatisch zijn dat blanken zich niet met hen kunnen identificeren. Ik ben blij dat de Hollywoodbobo’s dat eindelijk inzien en kan alleen maar hopen dat diversiteit niet zomaar een trend is. Want het blijft lastig. Ik heb jarenlang met The Farewell moeten leuren. Niemand geloofde in het project. ‘Te etnisch’, luidde het verdict, terwijl het gaat over familie, afscheid nemen, jezelf ontdekken. Wat is daar etnisch aan?

Awkwafina is een populaire rapster die ook meedeed in Crazy Rich Asians en zopas een Golden Globe won voor Billi, haar hoofdrol in The Farewell. Hoe heb je haar meer dramatische, introverte kant ontdekt?

Wang: Eerlijk? Ik kende haar alleen maar van dingen als My Vag, een van haar hitjes, maar toen ik haar auditietape zag, wist ik: dit is Billi. Ze zat er aanvankelijk mee in dat haar Chinees niet goed genoeg was, en ze vond dat ze tekortschoot als serieuze actrice, maar ze is zo expressief en intuïtief dat je alle emoties en nuances van haar gezicht kunt aflezen. Ze geeft haar rol een fysieke invulling en dat was wat ik zocht. Ik wilde geen stereotype, geen stoere rapster met een grote mond, geen verlegen Chinees muurbloempje. Ik wilde een jonge vrouw die wéét hoe het voelt om tot twee culturen te behoren, maar zich in China onwennig voelt en niet alles om haar heen begrijpt. Ik hield haar hetzelfde voor als mezelf: gooi jezelf erin met het lef van een mediocre blanke man. (lacht)

Kunnen mediocre, blanke mannen geen goede films maken over Aziatische Amerikanen?

Wang: Er zijn culturele nuances die alleen Aziatische mensen begrijpen en kunnen weergeven. Er zijn Amerikaanse films over Aziaten, maar die vertrekken bijna altijd vanuit een blank perspectief. Kijk, ik ben een grote fan van de Britse working-classdrama’s van Mike Leigh, maar zo’n film zou ik zelf nooit kunnen maken. Die wereld staat te ver van me af. Maar dat wil niet zeggen dat die films me niet raken, precies omdat ze zo persoonlijk en specifiek zijn. Hoe specifieker een verhaal, hoe universeler het wordt. Daarom is het belangrijk dat we meerdere stemmen in de bioscoop horen. Ik ben niet dé Aziatische Amerikaan. Ik ben geen gemeenschap. Ik ben een individu dat tot een bepaalde gemeenschap behoort. Twéé zelfs. (lacht)

'The Farewell' schippert tussen culturen: 'Sinds wanneer is humor een synoniem voor beledigen?'

Todd Phillips, regisseur van Joker en de Hangover-films, zei dat hij geen komedies meer wil maken omdat de heersende woke-cultuur dat nagenoeg onmogelijk maakt. Toch zit er heel wat humor in The Farewell.

Wang: Ik vind dat een grove en belachelijke uitspraak. Sinds wanneer is humor een synoniem voor beledigen? Alsof er alleen maar grappen te maken vallen ten koste van anderen. Het is niet omdat raciale of seksistische clichés jaren bon ton zijn geweest dat dat oké was. Ik ben blij dat we gevoeliger en empathischer zijn geworden. Je merkt hier en daar tegenkantingen, cultureel én politiek, maar ik hoop dat de omslag definitief is, wat Todd Phillips daar ook van moge denken.

The Farewell

Vanaf 22/1 in de bioscoop.

Lulu Wang

Geboren in 1993 in Peking, verhuist op haar zesde naar Miami.

Haalt in 2005 haar diploma creatief schrijven aan Boston College.

Trekt in 2008 naar LA om er documentaires, muziekvideo’s en kortfilms te regisseren.

Brengt in 2014 haar eerste langspeler uit, de indieromcom Posthumous.

Breekt in 2019 door met The Farewell, dat wereldwijd prijzen wint en in de VS uitgroeit tot een indiehit.

Was een poosje de vriendin van Barry Jenkins, de regisseur van Moonlight en If Beale Street Could Talk.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content