Studio Ghibli tekent voortaan ook met de computer: ‘Kinderen geven geen zier om 2D of 3D’

Ambachtelijk tekenwerk: dat leek altijd de constante in films als Spirited Away en Howl’s Moving Castle, animatieklassiekers waarmee het Japanse Studio Ghibli zich een even legendarische status als Disney of Pixar verwierf. Met Aya and the Witch is dat verleden tijd. Toch?

Het is overigens al van 2013 geleden dat Ghibli nog met een film voor de dag is gekomen. Jarenlang teerde de Japanse studio op het werk van twee grote regisseurs. Isao Takahata, het brein achter Grave of the Fireflies (1988) en The Tale of the Princess Kaguya (2013), stierf drie jaar geleden op zijn 82e. Hayao Miyazaki (ook al 80), die een Oscar en de Gouden Beer won met Spirited Away (2001), ging na The Wind Rises (2013) op pensioen. Even leek het alsof daarmee ook een einde aan de productie van Studio Ghibli kwam, maar vier jaar geleden kondigde de derde oprichter van het legendarische animatiehuis, producent Toshio Suzuki, aan dat Miyazaki toch weer aan een langspeler werkte, How Do You Live?

Die film is er nog niet – met de hand tekenen vordert iets langzamer als je een gezegende leeftijd bereikt hebt – maar ondertussen is er wel Aya and the Witch. De jonge titelheldin daarvan is tegen haar zin weggeplukt uit het weeshuis. Haar adoptieouders blijken een norse tovenaar te zijn en een heks die om goedkope werkkracht verlegen zat. Maar Aya – stel u de Engelse achternicht van Pipi Langkous voor – is veel te vermetel om zich zomaar te laten doen, én ze krijgt hulp van een pratende kat.

Lijkt netjes aan te sluiten bij films als My Neighbor Totoro (1988), Spirited Away of Howl’s Moving Castle (2004), die van Ghibli een keurmerk gemaakt hebben. Toch ontsteken niet alle fans vreugdevuren. Voor het eerst presenteert Ghibli namelijk een volbloed computeranimatiefilm. En dat doet inderdaad pijn aan de ogen voor wie verslingerd was aan de bejubelde finesse van de ambachtelijke animatie. Die trendbreuk is bovendien door een Miyazaki geregisseerd: Goro, zoon van de in Japan verafgode oprichter Hayao Miyazaki.

Dat die in de voetsporen van zijn vader zou treden, was lang niet evident. Als kind zag Goro zijn werkverslaafde vader weinig. Hij verzaakte aan zijn geheime droom om ook animatiefilms te maken en ging na zijn studies als landschapsarchitect aan de slag. Niet zijn vader maar producer Toshio Suzuki loodste Goro alsnog Studio Ghibli binnen, om het populaire Ghibli Museum uit te werken, dat hij tot 2005 ook leidde. Zonder ervaring regisseerde hij daarop de animatiefilm Tales from Earthsea (2006). Vader vond het een snertidee, wilde niets met het project te maken hebben en was genadeloos voor het eindresultaat: ‘Hij heeft hard gewerkt maar daar blijft het bij. Persoonlijk denk ik niet dat dit werk de moeite waard was.’ Vader en zoon spraken drie jaar niet met elkaar. ‘Nee, ik heb mijn vader nooit willen vermoorden. We hadden toch al niet echt een band’, liet Goro zich daarover ontvallen.

Maar tijden veranderen: jij hebt ondertussen ook de animatieserie van Ronja de roversdochter op je naam staan, en je vader stond deze keer wel achter het project. Hoe heeft hij precies bijgedragen tot Aya and the witch?

Goro Miyazaki: Mijn vader is een animatiegenie. Maar hij kan ook erg goed bijzondere mensen en ideeën spotten. Als hij een boek leest, weet hij meteen of het een fantastische film kan worden. Het hoeft niet eens een goed boek te zijn. Hij ziet de film al lezend voor zich. Als hij met een suggestie komt aanzetten, dan spits je de oren. Het was zijn idee om Earwig and the Witch van Diana Wynne Jones te verfilmen.

Die Britse schreef ook Howl’s Moving Castle, de roman die aan de basis lag van de gelijknamige, geroemde film van je vader. Vrees je de vergelijking niet?

Miyazaki: Uiteraard zijn er gelijkenissen. De spirit van Jones (die vaak als een inspiratiebron voor auteurs als J.K. Rowling genoemd wordt, nvdr.) zit hopelijk in beide films. Tegelijk zijn het twee totaal verschillende films. Howl’s Moving Castle ging de fantasyrichting uit, met dat bewegende kasteel, een heks, een tovenaar… Aya is veel aardser. Omdat we voor het eerst een computeranimatiefilm wilden maken, leek het ons ook verstandig om geen al te grootschalig verhaal te vertellen.

Aya rebelleert tegen haar adoptieouders. Rebelleer jij nu tegen je vader door tóch in zijn voetsporen te treden?

Miyazaki: Mmm… Ik ben te oud om me nog een rebel te noemen. (lacht) Laat het ons erop houden dat dat gevoel misschien een beetje meespeelde toen ik met animatiefilms begon, maar ondertussen is dat volledig verdampt. Als regisseur focus ik op de film en op het publiek dat ik wil bereiken. Rebellie tegen mijn vader is de minste van mijn bekommernissen.

Ghibli dankt zijn naam en faam aan klassieke 2D-animatie. Jij gooit het roer om en kiest voor 3D en de computer. Gaan al die Ghibli-gekke fans dat slikken? De trailer heeft alvast een storm van protest uitgelokt.

Miyazaki: Toegegeven, ik heb daar even over gepiekerd. In Japan hebben we inderdaad een groep behoorlijk fanatieke fans, die Ghibli als een aparte entiteit zien: je hebt de Japanse animatie-industrie en je hebt Ghibli. De verwachtingen zijn dus telkens enorm. Maar als je wilt vernieuwen, moet je de negatieve reacties van een groep die helemaal géén verandering wil erbij nemen. Zelf ben ik ervan overtuigd dat kinderen geen zier geven om 2D of 3D of welke tussenvorm dan ook. Zij willen gewoon van een film genieten.

Maar is dit de toekomst voor Studio Ghibli?

Miyazaki: Dat moet blijken. Je weet dat mijn vader voor de zoveelste keer is teruggekomen op zijn besluit om te stoppen en hard aan een nieuwe film werkt. Hij verandert uiteraard niet van stijl. Maar ik zou heel graag nog een computeranimatiefilm maken en profiteren van de ervaring die we nu hebben opgebouwd met deze voor ons nieuwe technologie. Ik geloof in het potentieel ervan én in het talent van de mensen die ik heb kunnen inschakelen voor Aya and the Witch.

Nu computeranimatie niet langer een no go is voor Studio Ghibli, wat verbiedt de huisstijl wel nog? Kinderen niet voor vol aanzien? Geweld omwille van het geweld? Stupiditeit?

Miyazaki: Alles wat je daar zegt. Nu, zo’n bijbel bestaat niet echt. We hebben nooit neergeschreven wat wel en niet kan maar we zijn gehecht aan de zaken die je opsomt.

Speelt Ghibli-producer Suzuki niet een grotere rol in je carrière dan je vader?

Miyazaki: Ja. Zoveel jaren geleden lokte hij me naar de animatiefilm – ik werkte toen als landschapsarchitect – en hij is nog altijd degene die me aanport om films te maken. Het was ook hij die suggereerde dat Ghibli zich aan computeranimatie moest wagen en dat ik daar de geknipte persoon voor was. Zoals hij zijn er geen twee producers. Hij wierp destijds het idee op om een eigen animatiestudio op te richten. Versta: een omgeving waarin mijn vader en Isao Takahata onbezorgd de films konden maken die ze wilden. Ghibli werd niet opgericht vanuit een zakelijk idee maar vanuit een artistieke visie. Toshio Suzuki verlangde er naar om te zien wat mijn vader uit zijn hoed kon toveren als je hem vrij spel gaf.

Je overziet ook het Ghibli-pretpark, dat in de prefectuur Aichi moet komen. Wat mogen we daarvan verwachten?

Miyazaki: De productie van Aya en het ontwerp van dat park vielen samen. Ik heb nog nooit zo hard gewerkt. Het is nu alle hens aan dek zodat het najaar 2022 kan openen. Verwacht geen klassiek pretpark met roetsjbanen en zo. We hebben iets heel anders voor ogen: een publiek natuurpark waar je in rondwandelt en hier en daar Ghibli-ruimtes tegenkomt. Zo bouwen we het huis uit My Neighbor Totoro met traditionele materialen na. Zelf kijk ik het meest uit naar onze real-lifeversie van het bewegende kasteel uit Howl’s Moving Castle.