Paul Verhoeven schopte met ‘Spetters’ fel tegen de schenen van conservatief Nederland en Vlaanderen.
Spetters **Paul Verhoeven
NL, 1980
Lumière / blu-ray
Het lijkt geen opzienbarend onderwerp: drie vrienden die een carrière in de motorcrosswereld ambiëren. Toch wist Paul Verhoeven met dit opgroeidrama – waarin hij trouwens twee van zijn fetisjacteurs, Rutger Hauer en Jeroen Krabbé, een hilarische cameo geeft – de Nederlandse en Vlaamse goegemeente te choqueren. Met al het vallen en opstaan symboliseert de motorcross de volwassenwording van het trio, met een pak aanstootgevende beelden tot gevolg.
Enkele voorbeelden? In één scène etaleert Verhoeven de jongeheren van de jongens om de lengtes te vergelijken – te gek voor woorden. Ook de dames gaan wel erg vlot uit de kleren. Het was echter de groepsverkrachting van een van de boys die het meest schokte, net als de algemene sombere sfeer. Toch blijven de seksuele escapades uit Spetters klein bier in vergelijking met die uit Larry Clarks Kids (1995) en Ken Park (2002), om nog te zwijgen over de Japanse schoolmeisjes die pijltjes uit hun vagina schieten in Takashi Miike’s Fudoh (1996).
Vanwaar dan al die herrie? Paul Verhoeven heeft de controverse nooit geschuwd. Al begin jaren zeventig haalde hij met Turks Fruit (1973) en Keetje Tippel (1975) de fatsoenrakkers op zijn hals. Met Spetters schoffeerde Verhoeven vooral door de expliciet in beeld gebrachte homoseks, een onderwerp dat tot dan beperkt bleef tot de undergroundcinema van cineasten als Andy Warhol en Kenneth Anger.
Spijtig genoeg doet Verhoeven soms te hard zijn best om discussie uit te lokken, ten nadele van de dramatische impact. De homofoob die uiteindelijk homo blijkt of de meisjes die hun lichaam gebruiken om vooruit te komen in het leven, zijn vrij voorspelbare personages. Hierdoor dreigt het echte drama van de zelfdoding en het halsstarrige gevecht tegen het strenge calvinisme wat in de schaduw te geraken.
Wat rest is een best onderhoudende prent over jongeren die worstelen met hun identiteit, toekomstdromen en seksuele geaardheid. Wat Spetters dan wel weer uniek maakt, zijn Verhoevens visuele flair, rauwe realisme en donkere toon. Het zijn elementen die niet meteen elke zogenaamde tienerfilm kenmerken. Helaas ontbeert deze blu-rayuitgave de regisseurscommentaar die wel op de Amerikaanse editie prijkt.
Piet Goethals
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier