Scott Z. Burns vertelt u wat de CIA (én Obama) niet wilden dat u wist

ADAM DRIVER als Daniel J. Jones, die meer dan 6 miljoen pagina's geheime documenten uitploos om een rapport op te stellen over de 'ondervragingstechnieken' van de CIA.
Sven Hollebeke
Sven Hollebeke Medewerker Focus.be

Dat u weet hebt van de folterpraktijken van de CIA, hebt u in belangrijke mate te danken aan één man: Daniel J. Jones. Dat The Report zijn verhaal nu in een even meticuleuze speelfilm is gevat, hebt u te danken aan meesterscenarist en regisseur Scott Z. Burns. ‘Mag er nog waarheid zijn, ja?’

Waterboarding, slaapdeprivatie, opsluiting in een soortement doodskisten… De CIA had er in de klopjacht op Osama Bin Laden kennelijk alles voor over om mogelijke terroristen aan de praat te krijgen, ook al toonden eigen evaluaties van de Amerikaanse inlichtingendienst aan dat die dubieuze methodes niet werkten. Dat we dat weten, heeft veel te maken met het werk van onderzoeker Daniel J. Jones, die zeven jaar van zijn leven opofferde om alle compromitterende feiten uit 6,3 miljoen pagina’s geheime documenten te puren. Zijn rapport zelf telde uiteindelijk 6700 pagina’s.

Scott Z. Burns, die voor maatje en mentor Steven Soderbergh de scenario’s van The Informant! (2009), Contagion (2011), Side Effects (2013) en onlangs nog The Laundromat pende, las een artikel over die ‘innovatieve ondervragingstechnieken’ van de CIA en dacht aanvankelijk om van Jones’ verhaal een donkere satire te brouwen. Na een ontmoeting met de onderzoeker besefte hij dat enkel een waarheidsgetrouwe dossierfilm hulde kon brengen aan de man die deze modderpoel drooglegde, zeer tegen de zin van de CIA, de Republikeinen en zelfs de regering-Obama. Het politiek geladen en heel erg actuele resultaat heet The Report, waarvoor Burns zelf in de regisseursstoel plaatsnam en waarin Adam Driver de rol van Jones voor zijn rekening neemt.

We leven, net als in de jaren zeventig, weer in een paranoïde wereld. Deze tijden vrágen om films als All the President’s Men en Serpico.

‘Aanvankelijk was er in de VS veel media-aandacht voor ‘The Torture Report’, zoals het werd gedoopt’, legt Burns uit, die er een superdruk jaar op heeft zitten – hij schreef tussendoor ook nog mee aan de nieuwe Bondfilm No Time to Die. ‘Maar het verdween snel weer op de achtergrond. Ik wilde een ambtenaar tonen die hard werkte om doorheen een corrupt systeem te navigeren. Jones’ verhaal is belangrijk als case study omdat het toont hoe iemand de waarheid op legale wijze naar buiten probeert te brengen, terwijl het systeem waarbinnen hij dient te opereren dat net probeert te verhinderen. Ik kan begrijpen dat voor Dan de verleiding groot was om alles gewoon te lekken.’

U herkent ook JON HAMM als Denis McDonough, Obama's stafchef, en ANNETTE BENING als senator Dianne Feinstein.
U herkent ook JON HAMM als Denis McDonough, Obama’s stafchef, en ANNETTE BENING als senator Dianne Feinstein.

Verklaart dat corrupte systeem waarom we de laatste jaren ook zo veel klokkenluiders hebben gehad?

Scott Z. Burns: Absoluut. We hebben klokkenluiders nodig omdat onze leiders falen, omdat ze de bevolking manipuleren en misleiden. Klokkenluiders zijn nodig om regeringen en onze leiders onder controle te houden. Regeringen kunnen niet zomaar liegen tegen het volk. Maar kijk naar de actualiteit: ze doen niets anders.

President Trump kwam recent weer in opspraak toen een klokkenluider uitbracht dat hij via de Oekraïense president geprobeerd zou hebben om beschadigende informatie over zijn politieke tegenstander Joe Biden in te winnen.

Burns: Trump is geen politicus, maar een maffiabaas. Wat er vandaag met Trump gebeurt, is een verderzetting van wat we de laatste twintig jaar hebben gezien. Als mensen voelen dat ze corrupt kunnen zijn, zúllen ze ook corrupt zijn. Dan heb je een last resort nodig: klokkenluiders. De geschiedenis herhaalt zich voortdurend omdat er niet naar hen geluisterd wordt. Niemand in de regering-Bush heeft indertijd verantwoording moeten afleggen voor de folterpraktijken van de CIA. Als je een systeem implementeert waarin zulke zaken passeren, waarin daders vrijuit gaan en niet eens uit hun positie ontheven worden, zal het misbruik nooit stoppen.

Senator Dianne Feinstein, die Jones’ baas was, zegt in je film dat ze Edward Snowden, die in 2013 geheime spionagepraktijken van de NSA lekte, een landsverrader vindt. Het is voor klokkenluiders vaak een dunne lijn, niet?

Burns: Edward Snowden is en blijft een gecompliceerde zaak. Wat hij onthulde, was belangrijk. Maar als iemand het volledige systeem negeert, dan gaat men vragen stellen bij de motieven. Het is spijtig dat het systeem zo corrupt is dat er een man als Snowden nodig is om het aan te klagen. Mag er nog waarheid zijn?

Fake news is een wapen geworden in deze post-truth-tijden.

Burns: Het is ronduit beangstigend! Ik wil wanhopig blijven geloven dat er feiten zijn in deze wereld. Je kunt die anders interpreteren, dat is oké. Maar ergens moeten we toch een lijn trekken en zeggen dat een feit een feit is? Je kunt toch niet zomaar je eigen feiten gaan verzinnen? Daniel P. Moynihan, een beroemde Amerikaanse senator, heeft het nog het beste gezegd: ‘Je hebt recht op een eigen mening, maar niet op je eigen feiten.’ Dat we dit tijdsgewricht post-truth noemen, maakt me bang. Want wat komt daarna?

U herkent ook JON HAMM als Denis McDonough, Obama's stafchef, en ANNETTE BENING als senator Dianne Feinstein.
U herkent ook JON HAMM als Denis McDonough, Obama’s stafchef, en ANNETTE BENING als senator Dianne Feinstein.

Je hebt voor Steven Soderbergh meer dan één scenario geschreven. Wat heb je van hem geleerd?

Burns: Steven betrekt zijn scenaristen bij alles, wat heel ongewoon is in Hollywood. Ik ben niet naar de filmschool geweest. Mijn school was gedurende meer dan 200 draaidagen naast Steven staan. Het belangrijkste dat ik geleerd heb, is dat ik niet Steven Soderbergh ben. Steven bekijkt het meer vanuit het visuele, waar je de camera zet, hoe je een scène opbouwt. Ik benader een scène via het verhaal. Steven heeft me trouwens altijd aangemoedigd om mijn eigen filmvisie te vinden.

Aanvankelijk zou ik Side Effects trouwens zelf regisseren. Ik heb jaren gewerkt om een cast en de nodige financiële middelen bij elkaar te krijgen. Steven las het script, hield ervan en zei me dat hij het wél gedaan kon krijgen. Tijdens de productie zei hij me: ‘Ga zitten en schrijf een film voor jou en voor jou alleen.’ Dat is uiteindelijk The Report geworden. Steven zei me dat dit echt een film voor mij was omdat ik het verhaal beter begrijp dan iemand anders ooit zou kunnen en dat ik de risico’s kon inschatten. Hij bracht me in contact met Adam Driver, die hij kende van Logan Lucky (2017). Ik heb eigenlijk altijd een dossierfilm willen maken die aanvoelde als een drama van Alan J. Pakula of een Sydney Lumet.

Je bent stevig beïnvloed door thrillers als All the President’s Men en Serpico?

Burns: (knikt) Met die films ben ik opgegroeid. De manier waarop Pakula en Lumet omgingen met hun helden, hen diepgang en nuance gaven en hoe ze spanning serveerden in een paranoïde thriller is geniaal. Mijn openingsshot is een onvervalste hommage aan hun werk. Deze tijden vragen er ook om dat je terugkeert naar het oeuvre van die regisseurs: we leven, net als in de jaren zeventig, in een paranoïde maatschappij. De taal in die thrillers, dat niet weten wat de wereld te wachten staat, is opnieuw bijzonder relevant.

U herkent ook JON HAMM als Denis McDonough, Obama's stafchef, en ANNETTE BENING als senator Dianne Feinstein.
U herkent ook JON HAMM als Denis McDonough, Obama’s stafchef, en ANNETTE BENING als senator Dianne Feinstein.

In één scene lijkt The Report kritiek te uiten op Zero Dark Thirty (2012), Kathryn Bigelows thriller over de jacht op Bin Laden. Die film toont te weinig de feiten, zo laat je Jones zeggen. Heeft Hollywood ons, met dank aan de Amerikaanse politiek, te veel voorgelogen?

Burns: Oelala, da’s een lastige. In de tijd dat Daniel aan dat rapport werkte, kwam Zero Dark Thirty uit. Voor hem was dat een significant moment, dus heb ik het in de film gestopt. Dan moest optornen tegen de Republikeinen, die het onderzoek liever zagen uitdoven, tegen de CIA, die hem dwarsboomde, én tegen de regering-Obama, die er ook niet echt happig op was om door te gaan. En plots komt daar een Hollywoodfilm van een bekende regisseur die een volledige andere kijk op de feiten geeft. We kunnen allemaal leren van Bigelows film. Ze heeft duidelijk gezegd dat haar film niet over folteringen gaat en dat folteringen niet geleid hebben tot de vangst van Bin Laden. Alleen zeiden recensenten andere dingen.

Maar ze slaagde er ook niet in de waarheid bloot te leggen?

Burns: Bigelow vertelde enkel het gebrekkige en eenzijdige verhaal dat de CIA haar voorschotelde. Al denk ik óók dat we als filmmakers de verantwoordelijkheid hebben om naarstig naar de waarheid te zoeken. Voor het scenario van Contagion, dat over de farma-industrie ging, heb ik tonnen research verricht. Zo sprak ik met talloze gezondheidsorganisaties. En toch ontmoet ik nog steeds mensen die denken dat vaccins autisme veroorzaken, ook al is daar geen énkel wetenschappelijk bewijs voor. Het is tekenend voor de tijd waarin we leven. Op het internet kun je ‘bewijzen’ vinden voor welk standpunt dan ook. Filmmakers, en zeker ook de media, moeten beseffen dat we in een tijd van voortdurende manipulatie en een haast pathologische nood aan zelfbevestiging leven.

U herkent ook JON HAMM als Denis McDonough, Obama's stafchef, en ANNETTE BENING als senator Dianne Feinstein.
U herkent ook JON HAMM als Denis McDonough, Obama’s stafchef, en ANNETTE BENING als senator Dianne Feinstein.

Toch wil jij geen politieke positie innemen.The Report is niet left or right, maar right or wrong.

Burns: Dan Jones werkte voor een Democratische senator, maar dat doet er niet toe. Het onderzoek wilde blootleggen wat er is gebeurd. De waarheid is niet links of rechts. De waarheid is gewoon de waarheid. Net als Dan had ik de plicht om eerlijk te zijn. Dat is mijn job.

Het was ook je job om mee te schrijven aan de nieuwe Bond-film. Een droomjob?

Burns: Iedere filmliefhebber houdt van James Bond, het meest tijdloze personage uit de filmgeschiedenis. Al jaren smeekte ik producente Barbara Broccoli om te mogen meewerken. Regisseur Cary Fukunaga ( Beast of No Nation, het eerste seizoen van True Detective) nodigde me uit en ik heb me zes weken volledig in het scenario verdiept. Helaas had ik door The Report niet meer tijd. Hoe kan ik ongelukkig zijn? Ik heb kunnen meewerken aan The Bourne Ultimatum, aan Rogue One: A Star Wars Story en nu aan een Bondfilm. Beter wordt het niet.

Uiteindelijk zijn Bondfilms ook maar actievolle dossierthrillers.

Burns: (lacht) In feite wel.

The Report

Vanaf 6/11 in de bioscoop.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Scott Z. Burns

Scott Z. Burns vertelt u wat de CIA (én Obama) niet wilden dat u wist
© ISOPIX

Geboren in Golden Valley, Minnesota in 1962.

Studeert Engels aan de University of Minnesota en gaat vervolgens aan de slag in de reclamewereld.

Produceert de Al Gore-klimaatdocumentaire An Inconvenient Truth (2006).

Vooral geprezen om zijn samenwerkingen met Steven Soderbergh, met name als scenarist voor The Informant! (2009), Contagion (2011), Side Effects (2013) en The Laundromat (2019).

Redder in nood voor de 25e Bondfilm, No Time to Die. Na het chaotische vertrek van regisseur Danny Boyle werd Burns gevraagd het scenario te helpen herschrijven.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content