Neo Sora over zijn debuutfilm ‘Happyend’: ‘Iedereen heeft een platform. Gebruik het’

Binnenkort te zien op Mooov: Happyend, de eerste langspeelfilm van Neo Sora. De zoon van de legendarische filmcomponist Ryuichi Sakamoto debuteert met een sf-film over twee schoolvrienden in een steeds autoritairder wordende maatschappij.

‘Mag ik mijn zonnebril aanhouden? Anders zie ik je niet goed.’

Neo Sora vraagt beleefd of zijn zonnebril ons stoort. Maar meer dan die donkere brilglazen springt zijn T-shirt in het oog, waarmee hij zijn steun aan de Palestijnen betuigt. Het had kunnen verwijzen naar Mooov, dat dit jaar de Palestijnse cinema een hart onder de riem steekt. Het populaire filmfestival, dat inspirerende cinema uit alle uithoeken van de wereld naar Beringen, Brugge, Lier, Sint-Niklaas, Turnhout en Zuid-West-Vlaanderen brengt, is een van de vele festivals die Sora’s eerste langspeelfilm, Happyend, presenteren.

De in New York opgegroeide Neo Sora draagt het T-shirt evenwel uit politieke overtuiging en engagement. Aan de universiteit verloor hij daar enkele vrienden door. ‘Toen mijn politieke bewustzijn zich begon te ontwikkelen, moest ik meer dan eens afstand nemen van vrienden omdat ik het gevoel had dat we niet meer met elkaar konden praten door uiteenlopende ideologische overtuigingen. Andersom gebeurde dat ook. Enkele van mijn beste vrienden aan de universiteit keerden me de rug toe omdat ik niet meer in hun ideologische wereldbeeld paste. Ook al begreep ik hun perspectief volledig én vond ik mijn keuze gerechtvaardigd, was het toch erg pijnlijk. Het is een grote tragedie wanneer een vriendschap verloren gaat’, zegt Sora.

De zoon van Ryuichi Sakamoto, de Japanse componist bekend van synthesizerpioniers Yellow Magic Orchestra en zijn legendarische filmmuziek voor Brian De Palma, Pedro Almodóvar en Bernardo Bertolucci, rakelt die ‘grote tragedie’ niet zomaar op. Happyend, zijn met tienermelancholie doordesemd highschooldrama, gaat over de implosie van de bromance tussen Kou en Yuta, twee technominnende schoolvrienden uit Tokio, en het einde van hun jeugdige zorgeloosheid. Hun school misbruikt een incident om een bewakingscamerasysteem te installeren en verglijdt zo net als de rest van Japan in een akelig autoritarisme. Kou verzet zich, Yuta weigert dat.

‘Alle emoties, gevoelens en bedenkingen over vriendschap zijn gebaseerd op mijn ervaringen op de middelbare school en aan de universiteit. Op de middelbare school had ik heel goede vrienden. Vriendschap is een interessante relatie omdat er in tegenstelling tot bij een huwelijk of familie geen verplichtingen en regels zijn. Het kan en mag van alles zijn: oppervlakkig, opportunistisch of net heel diep. Vriendschap kan belangrijker zijn dan familie. Het verlies van een vriend is een van de meest verwoestende dingen die je kunnen overkomen’, zegt Neo Sora.

Je beeldt een nabije toekomst uit waarin de mens nog meer gecontroleerd wordt. Ben je daar bang voor?

Neo Sora: Ja, en niet alleen voor surveillance. Dat is slechts een van de tactieken die machthebbers gebruiken om hun volk te controleren. Of je nu in een democratie of in een fascistische of totalitaire staat leeft: surveillance wordt alsmaar meer gebruikt. Ik heb het daar moeilijk mee. Ik ben tegen elke vorm van autoritarisme, overheersing en controle. Mijn angst wordt alleen maar groter als ik zie hoeveel mensen zich via hun telefoon vrijwillig overgeven aan die bewaking. Zeer angstaanjagend. 

Verzetten we ons te weinig tegen de controlemechanismen en privacyschendingen?

Sora: We hebben de voorbije jaren véél toegelaten. Ik denk dat regeringen en instanties met macht geneigd zijn om elke gelegenheid aan te grijpen om hun controle en reikwijdte te vergroten.  De coronapandemie was op dat vlak een buitenkans.

In Happyend misbruikt de Japanse regering de angst voor een grote aardbeving, zoals de Kanto-aardbeving die honderd jaar geleden meer dan honderdduizend slachtoffers maakte, om hun macht uit te breiden. Dreiging en angst zijn een efficiënt middel om een volk in het gareel te houden. Kijk maar naar de pandemie.

Begrijp me niet verkeerd. De angst voor covid was terecht. Ik heb het zelf opgelopen, veel mensen zijn eraan gestorven. Een gecoördineerde medische en wetenschappelijke aanpak is nodig om dat soort problemen op te lossen. Maar we moeten waakzaam zijn, en dat zijn we niet geweest. We hebben onze regeringen toegestaan om zeer vergaande beslissingen te nemen zonder overleg. We moeten alerter zijn. Er was een collectieve beslissing over de te volgen weg nodig, maar het omgekeerde gebeurde. De beslissingsmacht werd ons afgenomen.

In Happyend drijven uiteenlopende meningen een wig tussen Kou en Yuta. Daar hoeven vriendschappen toch niet door af te springen? Verschillende visies kunnen naast elkaar bestaan.

Sora: Ik denk dat er altijd ruimte is voor verandering, maar dat de timing soms niet meezit. Het is vooral tragisch wanneer een hechte, mooie vriendschap eindigt. Dat gevoel wilde ik vastleggen. De toenemende polarisering maakt de kwestie prangender. Ik heb de film zeven jaar geleden bedacht, maar hij lijkt elke dag relevanter te worden. Triest. Op dit moment is Palestina een splijtzwam in relaties. Veel vrienden hebben vrienden of zelfs geliefden verloren omdat ze het niet eens raakten over de afgrijselijke kwestie.

Is het fair om van jongeren te verwachten dat ze zich verzetten tegen harteloze of totalitaire regimes?

Sora: Nee, dat is de taak van iedereen. Helaas wordt het verzet meestal overgelaten aan jongeren en aan groepen die het meest lijden onder de onderdrukking en het geweld. Het beste dat we kunnen doen is solidair zijn en opkomen voor de slachtoffers. Kou wil in Happyend niets liever dan de steun van zijn beste vriend. Maar hij krijgt die niet. En dan? Daar denk ik veel over na. Ik vind dat we allemaal moeten opstaan en onze stem verheffen. Iedereen heeft een platform. Gebruik je invloed, gebruik desnoods ook je fysieke kracht om het juiste te doen.

Vóór mensen een politieke sf-thriller verwachten: Happyend is zacht, lichtvoetig en vaak grappig.

Sora: Ik wilde in eerste instantie tonen hoe leuk het kan zijn om rond te hangen met je schoolvrienden en samen van het leven te proeven. Daar houd je herinneringen voor het leven aan over. En zo snap je als kijker wat er verloren gaat wanneer een vriendschap op de klippen loopt. Ik ben bovendien geen liefhebber van te ernstig drama. Ik denk dat het leven te mooi en te rijk is om het te reduceren tot iets wat scheef loopt. Mijn hart klopt het snelst wanneer ik vol in het leven sta. Ik trek me op aan de menselijkheid die uitgaat van de lichte, vrolijke momenten. Ik hou enorm van Ernst Lubitsch (Duitse Hollywoodregisseur die bekendstond om elegante, geraffineerde films, nvdr.). Zelfs als ik drama’s maak, wil ik ruimte laten voor lichtvoetigheid en humor. Het ene moment zie je een ongeluk, het volgende iets grappigs. Zo is het leven, en dat probeer ik te weerspiegelen in mijn films. 

Twee jaar geleden verloor de wereld een grote filmcomponist en jij je vader. Hoe blik je terug op jullie concertfilm Ryuichi Sakamoto: Opus? Die film voelt aan als een aangrijpend afscheid. Maar ik kan me voorstellen dat het voor jou zwaar was.

Sora: Ik ben heel blij dat ik die film heb gemaakt. Het was een uitgelezen kans om nog eens intens samen te werken. We wilden met Opus aanvankelijk de mensen een laatste concert geven. Maar hij was te ziek om nog anderhalf tot twee uur achter de piano te zitten voor een liveconcert. Dus maakten we een filmversie van een concert. Mijn vader kon elke dag een stukje spelen en op het einde creëerden we via montage de illusie van één concert. Ik heb me even afgevraagd of we toch niet beter een traditionelere documentaire zouden inblikken, met interviews en archiefmateriaal. Maar uiteindelijk was een concertfilm ideaal. Zo kan iedereen zijn herinneringen, indrukken, verhalen en idee van hoe Ryuichi Sakamoto als mens was, projecteren op een wit canvas. Zijn expressie en vooral zijn muziek spreken voor zich.