Meer aliens en (vooral) minder stilte: ‘A Quiet Place’ krijgt een verrassende sequel

Met Part II zet A Quiet Place de stap richting franchise. Dat blijkt niet eens een slecht idee.

Jim van The Office US blijft aan boord als regisseur

Dat A Quiet Place een sequel zou krijgen, was niet moeilijk te voorspellen. 340 miljoen dollar haalde de film drie jaar geleden op, precies twintig keer het oorspronkelijke budget, waarmee hij dé surprise hit van het jaar was. Hij had dan ook de pienterste premisse van 2018. In A Quiet Place volgden we de Abbotts, een gezin dat probeert te overleven in een nabije, postapocalyptische toekomst waarin aliens jacht maken op de overgebleven mensen. De twist: de aliens, een kruising tussen de demogorgon uit Stranger Things en de alien uit Alien, zijn blind, maar hebben het gehoor van een vleermuis. Wie wil overleven, moet dus vooral zo stil mogelijk zijn. Het resultaat was een zeldzaamheid: een genrefilm die zowel het grote publiek als de recensenten kon bekoren.

Restte alleen de vraag of die sequel ook een goed idee zou zijn, iets waar de makers zelf óók over twijfelden. Hoofdrolspeler en regisseur John Krasinski, vooral bekend als Jim uit The Office US, had zijn eigen personage laten sterven in de finale van de eerste film en zag een tweede film niet meteen zitten. Bryan Woods en Scott Beck, de bedenkers van de originele pitch, haakten af voor het scenario. (Hollywoods obsessie met franchises en bestaande intellectual properties was net waar ze zich met de eerste film tegen wilden afzetten.) Pas nadat Krasinski een ideetje voor de sequel kreeg en de studio hem zijn eigen scenario liet schrijven, zegde hij toe voor de regie en overtuigde hij zijn vrouw Emily Blunt om haar rol te hernemen. Iets wat je ook voelt: het budget mag dan verdrievoudigd zijn, het blijft hun familieproject.

De sequel krijgt de Aliens-aanpak

Of de Stranger Things 2-aanpak, afhankelijk van uw referentiekader. Het lijkt stilaan dé formule voor scifisequels. Het universum wordt uitgebreid. (In deel twee verlaten de Abbotts hun huis en trekken ze New England in.) De actie wordt opgevoerd. (In de proloog, een flashback naar de eerste dag van de alieninvasie, krijgen we meteen autocrashes en stuntwerk met een bus te zien.) En vooral: er zijn meer aliens. (Dreef A Quiet Place op de dreiging van een schijnbaar onkwetsbare alien die je nooit helemaal goed te zien kreeg, dan worden er in Part II een flink aantal geheadshot.)

De vraag was of die groter-en-meeraanpak niet in de weg zou staan van wat de eerste A Quiet Place net zo’n verrassende film maakte: het vernuftige gebruik van stilte. Het antwoord: niet echt.

Part II is minder stil, maar het spel met geluid blijft een kracht. Met dank aan de regie van John Krasinski, geen radicale filmer, maar wel een die weet hoe hij suspens moet opbouwen. Er zit een knappe kruismontage in waarin twee aparte scènes minutenlang in spanning opgebouwd worden, zonder dat er één woord gezegd wordt. De conversaties in gebarentaal, die overigens ondertiteld worden, blijven interessant acteerwerk opleveren. En als er wél lawaai gebruikt wordt, verliest dat zijn impact niet. Minstens één schreeuw zal u achteraf bijblijven. De pure verrassing is misschien weg, maar was geluid in deel één vaak nog een gimmick, dan groeit het in de sequel uit tot een filmtaal.

Cillian Murphy doet mee

Een opvallende nieuwe naam in de cast: Cillian Murphy, dezer dagen vooral bekend als Tommy Shelby uit Peaky Blinders. Blijkbaar was hij zo onder de indruk van A Quiet Place dat hij Krasinski schreef om hem te bedanken. Krasinski retourneerde het compliment door hem de rol van Emmett aan te bieden, de dichtstbijzijnde buur van de Abbotts, die ook al een jaar in stilte leeft en daar behalve een wasbeerbaard ook een paar trauma’s aan heeft overgehouden.

Maar het gezicht dat u achteraf zult onthouden, is dat van Millicent Simmonds, een achttienjarige actrice die haar gehoor verloor toen ze één was. Haar rol als dochter van de Abbotts wordt gevoelig uitgebreid. Het was het ideetje dat Krasinski over de streep trok om de regie op zich te nemen: in A Quiet Place Part II trekt ze er samen met de gedesillusioneerde Emmett op uit voor wat postapocalyptische urban exploring én om een remedie tegen de aliens te vinden. (Een plotlijn die flink geïnspireerd lijkt door de survivalhorrorgame The Last of Us, maar dat terzijde.) Het is een keuze die goed uitpakt: werden acteurs met een beperking in het verleden al te vaak opgevoerd, dan mag ze hier met haar woordeloze acteren de film dragen. Samen met Emily Blunt, een meester in de stille gelaatsexpressie, vormt ze ook het hart van Part II. Was deel één een film over ouders die hun kinderen willen beschermen, dan gaat deel twee over kinderen die hun eigen weg zoeken.

Het is een franchise geworden

In de VS, waar de film een maand geleden in première ging, na anderhalf jaar coronavertraging, haalde A Quiet Place Part II al meer dan 100 miljoen dollar op, de eerste film die daarin slaagt sinds de pandemie. Dat er straks nog een film komt, lijkt dan ook deze keer een zekerheid, iets waar het slot van Part II ook nadrukkelijk op alludeert. Ook de eerste spin-off zit ondertussen al in de pijplijn: de voorlopig titelloze film, gepland voor 2022, is opnieuw gebaseerd op een idee van Krasinski en wordt geschreven en geregisseerd door Jeff Nichols, de man die ook de regie van Take Shelter en Mud in handen had.

Waarmee A Quiet Place, dat ooit bijna een onderdeel van het Cloverfield-universum was, zijn eigen franchise is geworden. De sympathiekste franchise van de voorbije jaren dan wel. Het blijft publieksvriendelijke effectcinema waarin je vooral niet te lang moet stilstaan bij de plotgaten. (Hoe handig is een baby die stopt met huilen als je hem met een zuurstofmasker in een kist stopt? En als de aliens je niet kunnen horen als iets luiders het geluid overstemt, waarom ga je dan niet bij die waterval in de buurt wonen?) Maar dan wel effectcinema van het intelligente soort, waarin je het plezier van de makers voelt, en met genoeg knipogen naar Spielbergs klassiekers om zijn plaats in de filmgeschiedenis te kennen. De optimistische toon is ook niet onbelangrijk. Het moet gezegd: het is verfrissend om nog eens survivalhorror te zien die de mensheid níét haat.

En A Quiet Place heeft nog een andere plus: het is een bioscoopfranchise pur sang. Het blijft een fijne gewaarwording: doordat stilte zo’n belangrijke rol speelt op het scherm, krijgt geluid een bijna fysieke dimensie in de zaal. Het publiek dat opschrikt bij een jumpscare of de gezamenlijke stilte op de dreigende momenten: het is iets wat je belééft. (Eén man, zo vertelde Krasinski bij de release, was na de testvisie komen klagen dat hij de bioscoop met een zak chips was binnengegaan en vervolgens negentig minuten lang heeft geprobeerd om de zak zo stil mogelijk open te krijgen. Dat was herkenbaar.) Misschien is dat nog de fijnste verdienste van A Quiet Place. Terwijl bioscoopblockbusters meer en meer inzetten op luidheid en vocale publieksrespons, laat A Quiet Place zien dat je ook op stilte een franchise kunt bouwen.