Jagten: Beste film van Thomas Vinterberg sinds Festen

Thomas Vinterberg, de voormalige wonderboy van de Deense cinema, etaleert eindelijk met Jagten nog eens de vorm van Festen: een pregnant drama over een vermeende pedofiel.

Mysterious Skin, Capturing the Friedmans, The Woodsman … over pedofilie zijn er in het recente verleden wel meer straffe films gemaakt, maar dat is niet wat Thomas Vinterberg in Jagten interesseert. In zijn beste film sinds Festen blijkt de vermeende pederast van dienst van in het begin namelijk volledig onschuldig.

Wat telt voor de voormalige wonderboy van de Deense cinema is hoe een vaag gerucht kan aanzwellen tot een heuse heksenjacht. Of concreter: hoe de aimabele, pas gescheiden kleuterleider Lucas plots door een hele gemeenschap wordt gebrandmerkt als pederast, zelfs al is er daarvoor geen enkel tastbaar bewijs.

Met zijn focus op massapsychologische processen en verwrongen (ersatz)familierelaties doet Jagten soms wat denken aan Fritz Langs Fury of Sam Peckinpahs Straw Dogs. Niet omdat het een van onderhuids geweld bulkende thriller zou zijn, met Lucas als opgejaagd wild en diens gemoedelijke Deense dorp als jachtgebied, maar net als in die klassiekers weet Vinterberg het spanningsveld tussen individu en massa op een viscerale manier te ontbloten, en – dankzij het slimme scenario van Borgen-scribent Tobias Lindholm – te tonen hoe zelfs een petieterig vonkje een fors uitslaande brand kan veroorzaken.

Dat vonkje is in dit geval een leugentje van de kleine Klara, het zesjarige buurmeisje met wie Lucas soms naar school wandelt maar dat hem plots van seksueel misbruik beschuldigt wanneer ze zich door hem in de steek gelaten voelt. Aangezien kinderen nooit zouden liegen over ‘zulke dingen’ gelooft iedereen Klara op haar woord, met als gevolg dat Lucas wordt ontslagen, op straat aangekeken en uitgescholden. Zelfs zijn beste buddy en bloedeigen tienerzoon wantrouwt hem.

Wat Jagten zo bijzonder maakt is niet Vinterbergs weliswaar efficiënte maar weinig uitzonderlijke beeldregie, zoals het ook niet de schokkerige camerastijl was die Festen indertijd deed uitgroeien tot een wereldwijde arthousehit. Het zijn de slimme omkeringen van de verwachtingspatronen en genreconventies die deze film zo meeslepend en origineel maken. Zo worden de schuldvraag en de thrillerpiste bewust vermeden, terwijl een zesjarig meisje wordt gecast als slinkse femme fatale en een moreel onkreukbare ‘pedofiel’ als held. Bovendien laat Vinterberg, ondanks de gewichtige, ironievrije thematiek, niet na om er zelfs wat kurkdroge, Scandinaafse humor in te smokkelen.

Een andere opvallende kwaliteit en overeenkomst met Festen is de sterke cast, met voorop Mads Mikkelsen. Die werd in Cannes terecht uitgeroepen tot beste acteur voor zijn rol van koppige kleuterleider die zich niet zomaar uit zijn huis laat roken, ook al dreigt hij door de op hol geslagen goegemeente volledig te worden geïsoleerd.

Een clever geschreven, knap vertolkt en klassiek verteld verhaal over verloren onschuld en bevlekte relaties, en dus een meer dan waardige pendant van Festen.

Dave Mestdach