‘Is die nu aan het … lachen?’ Boerke-tekenaar Pieter De Poortere is positiever dan je denkt

© JEF BOES
Kristof Dalle Journalist

Zijn vader ziet hem liever richting Kuifje evolueren, maar Pieter De Poortere denkt er nog lang niet aan om Boerke te slapen te leggen. Vanaf volgende week gooit hij er op Canvas zelfs een animatiereeks met zijn universele loser bovenop. ‘Ik probeer me wat in te lezen en in te leven in bepaalde denkwijzen. Daarna ga ik er met Boerke toch weer los over. Maar dan snap ik tenminste waarom mensen geschoffeerd zijn.’

Vanaf volgende week, het moment waarop een Canvasprogramma als Winteruur meteorologisch gesproken geen steek meer houdt, neemt Knack Focus’ resident loser Boerke het van Wim Helsen en Swami Bami over. Want twintig jaar na zijn gelauwerde debuut, heeft Pieter De Poortere eindelijk die animatiereeks beet waar hij al jaren van droomde. Samen met productiehuis De Hofleveranciers nam hij de Lierse studio Fabrique Fantastique onder de arm om 156 van zijn strips uit te werken in 52 afleveringen. Flip Kowlier tekende voor de soundtrack, Maaike Cafmeyer, Jos Dom en Han Coucke voor de stemmetjes.

Ik denk nog steeds dat de realiteit honderd keer erger is dan eender wat ik ooit in een cartoon kan bedenken.

Tegelijkertijd verschijnt ook een nieuw album – Boerke ontgoocheld – waarin De Poortere zijn stinkende best doet om werkelijk al zijn (al dan niet fictieve) helden van hun piëdestal te schoppen. ‘Je kunt mensen ook te veel ophemelen’, legt hij uit. ‘Ook diegenen die we vereren, moeten naar toilet en hun kinderen naar de crèche doen. Daar wilde ik wat mee spelen.’

De Poortere spreekt ons toe vanuit zijn werkkamer in Gent, waar hij net de laatste hand legt aan een strip omtrent meneer Je t’aime… moi non plus.

‘Een Gainsbourke, enfin.’

Geestig.

Pieter De Poortere: Die komt van jullie coördinator. Zelf heb ik eigenlijk niks met woordspelingen.

Omdat het een lagere kunstvorm is?

De Poortere: Laat ons zeggen dat ik jarenlang zeer luid zeer slechte moppen heb gemaakt, maar ondertussen geleerd heb om die voor mezelf te houden. Dat bespaart me veel gênante momenten. Bovendien kun je als zwijgzaam type alleen maar winnen: je zegt zelden iets stoms en je komt geweldig enigmatisch over. (lacht)

Jij zegt ‘zwijgzaam type’. Ik heb anderen het ook als ‘joviale kluizenaar’ horen omschrijven.

De Poortere: Tekenaars zijn door de band genomen vrij solitair. Maar ik ben geen kluizenaar. Ik spreek soms met andere mensen. Al weet ik dat ik mijn best moet doen om vriendschappen te onderhouden en mezelf eraan te herinneren nog eens af te spreken met iemand. Tekenaars zijn niet per se de allerbeste vrienden, denk ik.

Je was – samen met Renaat Van Ginderachter – showrunner van de animatiereeks. Dat betekent niet alleen uit de veiligheid van je eigen werkruimte komen, maar ook je creatie uit handen geven aan animatoren.

De Poortere: Ik ben een conflictvermijder die het liefst alles zelf doet. (lacht) Maar dat ging in dit geval niet, dus heb ik moeten leren discussiëren. En loslaten. Wat misschien nog het lastigste was. Maar ik maak progressie. Vroeger was er geen twijfel mogelijk: als je de mop niet snapte, dan lag het gewoon aan jou. Ondertussen begrijp ik dat ik zelf al eens een stap oversla omdat alles zeer evident lijkt in mijn hoofd. In een strip is dat nog niet zo erg – je kunt altijd even naar een vorig prentje terugkeren – maar bij animatie moet je alles zeer duidelijk uitspellen. Het is een langzame bewustwording geweest, maar ondertussen snap ik dat anderen meer weten van animatieregie dan ik.

'Is die nu aan het ... lachen?' Boerke-tekenaar Pieter De Poortere is positiever dan je denkt
© JEF BOES

Goed dat je hebt leren samenwerken. Die stop-motionzombiereeks waar je ook nog van droomt, zou een pittige klus geworden zijn voor één man.

De Poortere:(grinnikt)Die ligt inderdaad nog op de plank, net als een paar andere projecten. Omdat ik zowat op het raakvlak tussen een kinderlijke sfeer en volwassen humor zit, is het niet altijd evident om dingen van de grond te krijgen. Zeker niet in het buitenland. België blijft een speciaal land. We zijn niet alleen gezegend met straffe tekenaars en scenaristen, maar wat hier mainstream is – denk aan Kamagurka, Herr Seele, Gummbah – komt in Frankrijk niet eens voor. Bij mijn Franse uitgeverij Glénat valt Boerke bijvoorbeeld onder l’humour trash. Door onze unieke hersenkronkels staan we vaak op een piëdestal in het buitenland, maar dat betekent nog niet dat zenders je carte blanche geven om die kronkels in animatie te gieten.

Je had het vroeger wel eens over ‘Kalverliefde’, een geanimeerde kortfilm die je wilde maken. Is dat idee finaal opgeborgen?

De Poortere: Achteraf bekeken was ‘Kalverliefde’ er misschien wat over. Dat begon als een liefdesverhaal maar vergleed al snel in een thriller waarbij een slager zijn dochter in de prostitutie dwong en eindigde als een slasher waarbij hij met zijn hoofd in de schellekesmachine belandde. Ik denk niet dat ik dat nog gemaakt krijg. (lacht)

Ik ben nu twintig jaar bezig. Twintig jaar waarin ik het geweldig plezant heb gevonden om mezelf regelmatig in de voet te schieten. Als alles te goed loopt, zoek ik blijkbaar altijd naar manieren om mezelf te saboteren. Zoals ‘Kalverliefde’. Zelfsabotage is nu eenmaal grappig. Moordend voor de carrièreplanning, dat wel. Gelukkig heb ik ondertussen mensen rond mij die af en toe het spreekwoordelijke pistool uit mijn handen trekken. ‘Zo werkt het ook, Pieter. Het is én grappig én geen carrièrekiller. Win-win.’ Ik word echt oud: twintig jaar geleden had ik dat nooit toegelaten. Maar ondertussen kan ik begrijpen waarom sommige grappen geen goed idee zijn. (monkelend) Volgens sommigen.

Coronagrappen interesseren me helemaal niet. Laat de actualiteit eerst maar even bezinken, en dan zie ik wel of ik er iets mee kan.

Heb je daar rekening mee gehouden in de selectie voor je tv-reeks?

De Poortere: We hebben niks gecensureerd, maar er is goed nagedacht over wat ook voor een internationaal publiek kan werken. In een strip passeert al eens iets dat je in animatie – en een slot op Canvas – wel op commentaren kan komen te staan. (aarzelend) Ik praat niet graag over censuur, maar het is natuurlijk wel knetteractueel. Als cartoonist moet je tegenwoordig op veel vlakken op de rem gaan staan.

Ga jij op de rem staan?

De Poortere: Ik probeer ik me hooguit wat in te lezen en in te leven in bepaalde denkwijzen. Daarna ga ik er met Boerke toch weer los over, maar dan snap ik tenminste waarom mensen geschoffeerd zijn. (lacht) Vergeet niet dat ik begonnen ben in een tijd dat je als cartoonist echt nog de ultieme vrijheid had. Het is dus soms wat aanpassen. Al denk ik nog steeds dat de realiteit honderd keer erger is dan eender wat ik ooit in een cartoon kan bedenken.

'Is die nu aan het ... lachen?' Boerke-tekenaar Pieter De Poortere is positiever dan je denkt
© JEF BOES

Niet voor het een of ander, maar in Ontgoocheld laat je biologe Dian Fossey bezwangeren door een zilverruggorilla in de mist.

De Poortere:(lacht) Alweer een reden om het boek te kopen. Want die heb ik vreemd genoeg nooit aan Knack verkocht gekregen.

Sommige in de tv-reeks heropgeviste strips zijn om en bij de vijftien jaar oud, maar daar is niks van te merken. Streef jij naar tijdloosheid?

De Poortere: Ik probeer telkens strips te maken die je over twintig jaar nog perfect kunt begrijpen. Coronagrappen interesseren me bijvoorbeeld helemaal niet. Laat de actualiteit eerst maar even bezinken, en dan zie ik wel of ik er iets mee kan. Hetzelfde met gehypete series en boeken: als men er jaren later nog over spreekt, wil ik er misschien ook eens aan beginnen. Ik ben pas aan The Walking Dead begonnen toen het tiende seizoen al uit was. (lacht)

Je droomde van je eigen versie van The Simpsons, zei je ooit. Maar is Boerke daar niet net te beperkt voor?

De Poortere:Op welke manier?

Kun je niet makkelijker meeleven met – en zodoende ook alles aanvaarden van – een Homer Simpson? Bij Boerke bots je bijvoorbeeld snel op zijn beperkt aantal uitdrukkingen.

De Poortere: Met Boerke kun je toch ook meevoelen? Hoe vaak denk je niet: ‘Ocharme, Boerke’? Dat moet ook. Want als je lezers empathie hebben voor je personage, kun je je alles permitteren. Al snap ik wat je bedoelt: ik heb mezelf wat vastgezet met mijn visuele humor. Daarom experimenteer ik momenteel ook met andere vormen, onder meer met een stripreeks waarin ik wel dialogen toesta.

Had je dat met Superboer, de voorloper van Boerke, al niet geprobeerd en te saai bevonden?

De Poortere:Superboer had zelfs overdreven veel dialoog. Maar dan loop je het risico dat de illustraties zeer nutteloos worden – je herhaalt louter wat je net in de tekstballon las. Makkelijk, dat wel. Net daarom ben ik ook met Boerke begonnen: ik wilde het mezelf lastiger maken. Als iets te vlot gaat, is het niet meer plezant.

Maar?

De Poortere: Het is ook fijn om voor één keer geen omwegen te moeten verzinnen om iets zonder woorden duidelijk te maken. (lacht)

Met Boerke wil ik binnenkort in de muziekgeschiedenis duiken. Een langer verhaal met een rode draad, maar met uitstapjes langs Bowie, Dylan en de Stones. In de hoop met een strip te doen waar muziek zoveel makkelijker in slaagt: mensen raken. Er zijn nu eenmaal maar weinig strips waar je echt emotioneel van wordt.

Wie kan dat wel naar jouw smaak?

De Poortere: Judith Vanistendael, Randall Casaer en de Franse Cyril Pedrosa bijvoorbeeld. Die kunnen iets zo draaien dat je echt gaat meevoelen. Ik wil daar ook meer mee doen: het moet niet alleen grappig zijn, je moet gewoon helemaal in de put zitten als het slecht afloopt voor Boerke. Ik hou persoonlijk ook het meest van mijn zieligste cartoons, diegene waar ik erin slaag om hem echt als de ultieme loser neer te zetten.

Op de tekenacademie werd destijds georakeld dat je jezelf met Boerke wat zou vastzetten, dat de grappen snel op zouden zijn. Ondertussen lijkt er na twintig jaar weinig sleet op te zitten. Kunnen er nog twintig bij?

De Poortere: Onlangs tekende ik de 666e Boerke, het risico op herhaling is dus reëel. Maar ik stel gelukkig vast dat ik mezelf blijf pushen en nog lang niet op automatische piloot draai. Ik vind mijn grappen ook zeker niet slechter dan twintig jaar geleden. En toen mijn producer Renaat en drie regisseurs van Fabrique Fantastique elk afzonderlijk strips met animatiepotentieel selecteerden, liepen hun keuzes zeer ver uiteen. Blijkbaar haalt iedereen er toch weer iets anders uit. Ik kan dus nog wel even door. Maar mijn hoofd zit nu vooral bij die langere verhalen. Die zijn wat mij betreft het summum, maar ik ben er tot nader order nog steeds niet in geslaagd om een uitsponnen verhaal te vertellen met een grap op elke pagina.

Er zijn weinig strips waar je echt emotioneel van wordt. Ik wil daar meer mee doen, dat je helemaal in de put zit als het slecht afloopt voor Boerke.

Hoe is Boerke veranderd na 666 iteraties?

De Poortere: Hij was destijds minder strak getekend, korrelig zelfs. En op het vlak van achtergronden hield ik het op het absolute minimum. Nijntje voor volwassenen eerder. Terwijl ik me vandaag ook kan amuseren met pakweg een draak uit Game of Thrones te stileren als decor. En inhoudelijk was ik vroeger veel minder bezig met pointes, maar ondertussen heb ik leren opbouwen naar een grap in het laatste prentje. (denkt na) Super Mickey, de strip die ik in 2019 voor Disney mocht tekenen, heeft me ook aan het denken gezet. Door op scenariovlak een paar keer teruggefloten te worden door Disneys creatieve directeur ben ik gaan inzien dat ik soms terugviel op dezelfde trucjes. Choqueren met de botte bijl is nu eenmaal makkelijk, dat weekt altijd wel een grinnik los. De uitdaging is om ook pointes te verzinnen zonder geweld of seks.

Boerke ontgoocheld Verschijnt op 31/3 bij Nanuq.
Boerke ontgoocheld Verschijnt op 31/3 bij Nanuq.

De zelfmoord-Boerkes lijken er ook wat uit.

De Poortere:(knikt) Ik ben wel klaar met suïcidale Boerkes. Want ook die werden op den duur een gemakkelijkheidsoplossing. Tegelijk wil ik wel opnieuw terugkeren naar de zieligheid die de allereerste Boerkes kenmerkte – onder invloed van Chris Ware (Amerikaans cartoonist van Jimmy Corrigan , Building Stories , Rusty Brown , nvdr.) waar de tristesse werkelijk van afdruipt.

Is dat donkere randje, gecombineerd met een ongegeneerde knulligheid, eigen aan het Meetjesland? Thomas Huyghe en de heren van Neveneffecten zijn ook opgegroeid in die streek.

De Poortere: Daar is wel iets van aan. Ook die zelfsabotage is een bekend exportproduct van het Meetjesland. (lacht) Ik ben er destijds zonder veel wroeging weggevlucht om te gaan studeren – het was er helaas nogal hard zoeken naar gelijkgestemden – maar toen ik er later terugkeerde, viel de sfeer die daar hangt pas echt op. Het zijn allemaal underdogs die gewoon hun goesting willen doen. Er zit weinig heroïek in het Meetjesland. Niemand wil daar per se in de aandacht staan. Integendeel, zet mij op een podium en het wordt pas echt gênant. Als we daar toch op belanden, is dat hooguit een gevolg van radicaal onze zin te doen. (denkt na) Anderzijds, Peter Van de Veire komt uit Waarschoot, dus daar gaat mijn theorie.

Alle dromen die ik op mijn twintigste had zijn uitgekomen. Schijnbaar vanzelf. Blijkbaar hoeft je niet alles krampachtig achterna te hollen.

***

‘Kuifje?’

‘Kuifje, ja. Mijn vader vraagt zich af wanneer ik eindelijk met Boerke stop en aan mijn eigen Kuifje begin. Hij verdraagt mijn pipi-kakahumor niet zo goed. Maar Kuifje, dat is grote kunst. (lacht) Mijn vader – zelf een hobbyschilder – is diegene die me destijds ertoe heeft aangezet te tekenen, maar ik denk niet dat hij verwacht had dat dat tot iets als Boerke zou leiden.’

Jij bent een van die zeldzame gevallen wiens ouders spontaan de champagne kraakten toen hun zoon zei dat hij een tekencarrière wilde nastreven?

De Poortere: Eigenlijk wilde ik een brave ingenieur worden, maar mijn vader heeft me in de kunsten gedwongen. (lacht) Nee, ik apprecieer het enorm dat ze me die kans hebben gegeven. Mijn vader was buschauffeur en de enige kostwinner, dus zo evident was het niet dat ik ging studeren. Weliswaar met de afspraak dat het ophield als ik één jaar gebuisd was. Maar wonderwel ben ik afgestudeerd. En wonderwel hoefde ik daarna, tegen alle verwachtingen in, niet in de reclamesector aan de bak maar kon ik mijn brood verdienen als striptekenaar. Maar vraag me na twintig jaar nog altijd niet hoe ik het heb klaargespeeld. Ik heb zo veel vrienden die beter kunnen tekenen of zoveel grappiger zijn dan ik. Alle dromen die ik op mijn twintigste had – mijn eigen strip- en animatiereeks, een eigen uitgeverij, een huis, vrouw, kinderen en een bootje – zijn ondertussen uitgekomen. Schijnbaar vanzelf. Blijkbaar hoeft je niet alles krampachtig achterna te hollen, je kunt ook gewoon afwachten tot het tot jou komt.

Zou je die levensles echt op een tegeltje willen zetten?

De Poortere: Ik zei ‘schijnbaar vanzelf’. Ik maak me weinig zorgen, maar ik werk wel hard en bijt ook door als ik iets in mijn hoofd heb. En met De Hofleveranciers heb ik nu ook al enkele jaren een heel team achter mij staan. Zie het eerder als een pleidooi voor optimisme: je hoeft echt niet constant beren op de weg te zien.

Wat wel in schril contrast met jouw geesteskind staat.

De Poortere: De psychoanalyse zou er waarschijnlijk een flinke kluif aan hebben. Zo positief als ik ben, zo depressief en terneergeslagen Boerke kan zijn. (grinnikt) De ontgoocheling en verwarring druipt er dan soms ook af bij de fans op stripbeurzen. ‘Is dat die van Boerke? Die is zo normaal. En is die nu aan het… Lachen?’

Boerke

Vanaf 29/3 van maandag tot donderdag om 23 uur op Canvas. Vanaf dan ook integraal op VRT Nu.

Boerke ontgoocheld

Verschijnt op 31/3 bij Nanuq.

'Is die nu aan het ... lachen?' Boerke-tekenaar Pieter De Poortere is positiever dan je denkt
© JEF BOES

Pieter De Poortere

Geboren in 1976.

Studeert illustratie aan Sint-Lukas Gent.

Begint zijn carrière bij Humo, ondertussen al jaren huistekenaar van Knack Focus.

Albumdebuut in 2001, met Boerke. Of Dickie, zoals de reeks in een steeds groter deel van de wereld bekendstaat.

Mag in 2019 met Super Mickey in opdracht van Disney en Glénat zijn draai aan de oppermuis geven.

De Boerke-animatiereeks is ondertussen ook al te zien op de Franse Adult Swim.

'Is die nu aan het ... lachen?' Boerke-tekenaar Pieter De Poortere is positiever dan je denkt

Jos Dom

De stem van Boerke

‘Zelden zo blij geweest met een stemopdracht als met deze. Want ik volg Boerke al heel lang, en ik heb mezelf er altijd wel in herkend. Hij is de geboren loser. En zo onschuldig dat je wat hij ook uithaalt meteen met de glimlach verteert. Niemand die zo charmant keer op keer in de fout kan gaan als Boerke. Soms wordt de strip – en de reeks – heel brutaal, maar door Pieters naïeve tekenstijl, komt hij daar allemaal mee weg.

‘Aangezien we het net als in de strip zonder dialogen moesten stellen, moet je als stemacteur met heel weinig heel veel proberen te doen. Anders wordt Boerke veel te zenuwachtig. Soms is ’todejo’ – een running gag die we hebben volgehouden nadat we één keer ’toedeloe’ en ‘yo’ verhaspeld hadden – gewoon genoeg.

'Is die nu aan het ... lachen?' Boerke-tekenaar Pieter De Poortere is positiever dan je denkt

Maaike Cafmeyer

De stem van Hoerke

‘Pieter is een stille werker met een zeer diepe grond. Soms snap ik ook niet goed wat daar allemaal uit de Meetjeslandse put opborrelt. (lacht) Hij zoekt met Boerke graag de grenzen op, maar ik denk dat hij zelf zeer goed weet hoe ver hij kan gaan. Slim. Door te flirten met de grens maak je ook meer los dan door er compleet over te gaan.

‘En Boerke zelf? Hij is een beetje het prototype van de verzuurde Vlaming, nee? Het type voor wie het nooit goed zal zijn, wat je ook doet of zegt. Maar tegelijkertijd doet hij zelf alles wat niet mag en komt hij er nog mee weg ook.

‘Zeer blij ook dat ik als Hoerke voor één filmpje al improviserend een aria mocht neuriën in de bergen. Heerlijk. In elke actrice zit nu eenmaal een Maria uit The Sound of Music verscholen. Merci, Pieter, dat ik eindelijk die droom mocht waarmaken. (lacht)’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content