Hoe Jonas Govaerts en Robin Pront in 2022 de johnny naar de cinema lokten

Robin Pront tekende voor de film van het jaar, Jonas Govaerts voor de scène van het jaar. Toen bleek dat beiden schijnbaar uit hetzelfde vaatje wilden tappen – techno, drugs en johnny’s – kwam het tot een clash.

‘Dealer van Jeroen Perceval was zowat de eerste film die iedereen weer hoop gaf’, zegt Jonas Govaerts.

‘Onderschat niet hoe hard corona erin heeft gehakt’, vult Robin Pront aan. ‘Ik had het gevoel dat er veel druk op onze schouders lag. Als er dit najaar geen kat was komen kijken naar Rebel, Close of Zillion was dit een heel ander interview geworden. Géén interview waarschijnlijk.’

‘Of een jobinterview bij de RVA (Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening, nvdr.)’, lacht Govaerts. ‘Het is bovendien fijn om vast te stellen hoe eclectisch de huidige golf aan succesfilms is. Dat haalt alle vooroordelen onderuit over wat voor filmland België zou zijn.’

2022 was een boerenjaar voor de Belgische film. In het voorjaar werd zowel Close (Lukas Dhont), De acht bergen (Felix van Groeningen en Charlotte Vandermeersch) als Tori et Lokita (de broers Dardenne) geprezen in Cannes. In het najaar bleek de angst dat het fikse aantal Belgische releases elkaar zou kannibaliseren eerder ongegrond. Met stip op één, met twee vingers in de bepoederde neus: Zillion. Pronts langverwachte blik op de gloriedagen van de Antwerpse megadancing en zijn megalomane bezieler Frank Verstraeten kijkt dezer dagen tegen bezoekerscijfers aan die uit een ander decennium lijken te komen. Gezien de vertraging tussen gesprek en publicatie mogen we vermoedelijk bijna afronden naar 500.000 bezoekers.

‘O, kan je voor Hazard dan ook even afronden naar 500.000? Dankuwel.’

Govaerts, die met Hazard (gestileerd als H4Z4RD) – een desoriënterende dollemansrit van Dimitri ‘Hazard’ Vegas door Antwerpen – gokte op een zomerrelease, in het zog van Tomorrowland, zag die gok helaas niet gehonoreerd. Maar met Tom Vermeir die minutenlang vol grinta copuleert met een getunede Lexus tekende hij en passant wel voor de meest memorabele en bevreemdende scène van 2022. En dat wil iets zeggen in een jaar waarin Adil & Bilall IS-strijders op olijke musicalnummertjes lieten dansen.

Je zou het najaar van de Belgische film in twee kunnen delen: enerzijds waren er verstilde arthousefilms in dahliavelden en Alpenweides (Close, De acht bergen), anderzijds de Antwerpse knaldrang van Zillion en Hazard: techno, drugs en ninetiesjohnny’s.

Robin Pront: Het is geen bewuste keuze om films te maken over met testosteron beladen johnny’s, hè. Er is gewoon íéts dat me daarheen leidt. En ik denk dat ik er nu ook wel stilaan mee klaar ben. Ooit maak ik er misschien een drieluik van – met Jan Decleir als bejaarde johnny – maar net zo goed wil ik eens een film maken in de lijn van Lukas of Felix. Op mijn manier.

Jonas Govaerts: Robin heeft meer voeling met die wereld dan ik. Ik was eerder een grunge kid. Maar ik wilde een playlist die paste bij mijn hoofdpersonage, en Dimitri is nu eenmaal een hele trotse ex-johnny. Ik heb vorig jaar veel bijgeleerd, maar ik heb nu ook wel even genoeg Belgische trance gehoord.

Er zijn verder ook enkel oppervlakkige gelijkenissen tussen onze films, zelfs al zorgde dat vorig jaar voor wat nerveuze momenten. Maar we hebben er uitgebreide gesprekken over gehad, om uiteindelijk tot de conclusie te komen dat Zillion en Hazard een ander publiek zouden aanspreken. (droog) Respectievelijk veel en geen publiek, zo bleek achteraf.

Jullie hebben vooraf nota’s vergeleken?

Govaerts: Hazard is ontstaan als een soort coronatussendoortje. Maar omdat ik dat vrij snel op de rails kreeg en ik het scenario gekneed had naar Dimitri’s persoon, leek ik plots – ook qua timing – in het vaarwater van Robin terecht te komen, die al tien jaar met Zillion in zijn hoofd zat. En dat heeft gebotst, ook al wilden we dat allebei niet. Maar als je middenin een maakproces zit, ben je nu eenmaal zeer fragiel.

Pront: Gelukkig was het met Jonas dat ik moest botsen. Met Jonas valt te praten. De discussie ging ook over bepaalde tracks: er is geen oneindige voorraad aan muziek die je in zo’n film kunt gebruiken. Zillion was geschreven met specifieke tracks in gedachten – nummers die ik al jaren in mijn hoofd had, zoals Tiësto’s Adagio for Strings – en dan bleek dat Jonas exact dezelfde songs wilde gebruiken.

Govaerts: We hebben het uiteindelijk uitgepraat tijdens een zware avond op een illegaal lockdownfeestje. Voor zover ik het me nog kan herinneren. (lachje) Sindsdien zijn we weer in het reine met elkaar. Ik mocht zelfs als second unit meewerken aan Zillion. En Tiësto is uiteindelijk in beide films beland.

***

Wanneer we elkaar spreken, is Zillion met voorlopig 450.000 bezoekers net de top 20 van meest succesvolle Belgische films binnengereden. ‘Dat is niet per se waarom ik Zillion wilde maken,’ zegt Pront, ‘maar ik geniet er wel van aangezien dergelijke cijfers jammer genoeg vrij uniek zijn geworden.’ Ter illustratie: de laatste die aan die top 20 kon morrelen, was Jan Verheyen in 2019 met F.C. De Kampioenen 4: Viva Boma! De voorlaatste keer? Jan Verheyen in 2017 met F.C. De Kampioenen 3: Forever. En de keer daarvoor? Inderdaad, ja. Alleen gaan we zijn naam hier geen derde keer zeggen. De legende wil dat hij dan prompt verschijnt om in uw oor te schreeuwen hoe overroepen Jeanne Dielman wel is.

‘Ik besef ook dat de kans klein is dat ik dit nog een tweede keer meemaak’, gaat Pront verder. ‘Er is geen formule: het is extreem lastig om te voorspellen wat mensen nog in groten getale naar de bioscoop krijgt.’

De laatste keer dat een Belgische film echt kon scoren zonder ruggensteun van een tv-franchise was in 2013. Een biopic van Stijn Coninx. Blijkbaar heb je voor die formule vooral een agressief Limburgse Matteo Simoni nodig. En minstens één marina.

Pront: (lacht) Limburg helpt echt wel. Als er dan toch een succesformule is, is Limburg daar zeker een deel van. Nu goed, de cijfers zijn leuk, maar het fijnste vind ik dat we een jonge generatie konden aanspreken. Gasten die mij achteraf sturen: ‘Wow, ik ben te laat geboren!’ Goh, valt wel mee, vriend, denk ik dan.

Er werden de laatste weken indrukwekkend veel opiniestukken over Zillion geschreven. Tom Naegels verbaasde zich in De Standaard bijvoorbeeld over het ‘bizarre gedweep’ van gen Z met die periode. ‘Was dat niet de generatie die genoeg had van die toxische mannelijkheid?’

Pront: Ik kan me verbazend vaak vinden in kritieken, als iemand me tenminste afbrandt met zinnige argumenten. Maar de progressieve media zijn conservatief geworden zonder dat ze het goed doorhebben. Sommigen proberen iets in Zillion te zien dat er nooit in heeft gezeten. (denkt na) Plots werd de aanslag in Nice er zelfs bijgehaald. Wat? Waar kwam dat plots vandaan?

Naegels legde een link met hoe Verstraeten met zijn sportwagen inreed op Carré-gangers nadat hij uit de discotheek was gezet.

Pront: Blijkbaar. (denkt na) Eerlijk gezegd, de ergste vond ik de column van Paul Baeten in Knack Focus: de man die Twee Zomers heeft geschreven ging mij even zijn moreel kompas lenen? En daar zou ik nog mee kunnen leven, moest hij Charlotte (Timmers, Pronts vriendin en Zillion-actrice, nvdr.) niet onnodig in het stuk betrekken. Die was daar echt niet goed van. ‘Keep my wife’s name out of your fucking mouth’, zou ik zeggen. (lacht) Iedereen schrijft wat ie wil, hè, maar sommige ‘analyses’ hebben me enorm verbaasd.

Heeft het je oprecht verbaasd dat sommigen ook struikelden over Simoni’s versie van Dennis Black Magic? De keuze valt te verdedigen – Black Magic is een zéér dankbare comic relief – maar dan moet je wel zijn veroordelingen voor verkrachting van minderjarigen wegdenken.

Pront: Vooral de timing heeft me verbaasd. Die stukken kwamen bizar genoeg pas in de weken na de release uit. Het leek alsof plots één journalist is wakker geschoten op een redactie, waarna er een vreemd soort opbod is ontstaan. Alsof ze bang waren om de verontwaardigingsbus te missen? Maar op de persdag heb ik daar amper vragen over gekregen. Het verwijt dat ik zijn veroordelingen onder de mat schuif, houdt bovendien geen steek. Ik heb het net bewust in de film gestoken, terwijl dat toen nog niet eens was gebeurd. Die feiten stammen uit 2006 en 2011, terwijl Zillion in 2002 de deuren sloot. Maar ik vond dat ik het niet kon maken om dat helemaal te negeren.

Ook het vaak gehoorde verwijt dat ik Frank met alles laat wegkomen, klopt toch niet? Zillion toont net hoe Franks ziekelijke ambitie, napoleoncomplex en toxic masculinity ervoor zorgen dat hij crasht en burnt? Hij komt toch met niks weg?

Govaerts: Ik werk toevallig aan een stuk voor Vertigo over de pre-codefilms in de jaren dertig, waarover exact dezelfde consternatie ontstond. Bijna honderd jaar geleden zeikte men over maffiafilms als Scarface (1932) en Little Caesar (1931) omdat die de gangsters van toen zouden verheerlijken. Om maar te zeggen: laat ons over honderd jaar nog eens praten. Want het voelt nu allemaal wat oneerlijk.

Zillion zou de twee als het ware gerehabiliteerd hebben, klonk het ook. Dat klopt ergens wel. De blauwe Black Magic-brilletjes verkopen als zoete broodjes. Het liep storm voor Verstraetens Zillion-feestjes in de Waagnatie. En komend voorjaar plant hij een megaparty in Flanders Expo.

Pront: Ik snap perfect dat je kwaad wordt als jij destijds in ’t zak werd gezet door Frank en vandaag ziet hoeveel aandacht hij weer krijgt. Ik zou ook pissig zijn. Maar is er nu iemand die echt denkt dat ik er al tien jaar van droom om die gasten terug salonfähig te maken? Nee, toch? (haalt de schouders op) Het zij zo. Ik moet er ook niet onnozel over doen: ik heb altijd wel gehoopt dat Zillion een beetje controversieel zou zijn.

Gen Z lijkt niet echt te malen om de controverse. Hebben jullie daar een verklaring voor?

Govaerts: Dat past waarschijnlijk gewoon in de ninetiesrevival? Ik bedoel maar: zelfs Blink-182 maakt een comeback. Fucking verschrikkelijke muziek, maar nostalgie maakt ons blijkbaar mild. Hetzelfde gebeurt bij Zillion. Twintigers denken: Who cares wie Frank Verstraeten was? Ik vind de muziek en mode uit die tijd gewoon tof!

Laten we hier een All the Small Things-grap liggen? Ik geloof van wel.

Pront: Dat Zillion te weinig met de bril van vandaag kijkt naar een verhaal uit de jaren negentig is bijvoorbeeld een zinnig punt. Ik had dat kunnen doen. Maar ik heb dat bewust vermeden. Ik redeneerde dat mensen niet zaten te wachten op een film die je eraan herinnert dat we in 2022 leven, maar wel op een film die inspeelt op onze nostalgische kant.

Govaerts: Er zit inderdaad iets escapistisch in. Onze films zijn een ode aan de jaren negentig, toen escapisme in cinema veel groter was. Toen ben ik ook verliefd geworden op cinema. En ik vermoed Robin ook.

Zo gretig Kinepolis bericht over de cijfers van Zillion, zo oorverdovend stil bleef het deze zomer over die van Hazard. Zelden een goed teken, maar concrete cijfers hebben we dus niet.

Govaerts: Kinepolis mag daar niet al te transparant over communiceren, heb ik recent geleerd. Omdat ze een beursgenoteerd bedrijf zijn. Laat ons zeggen dat Hazard dit jaar de enige film was die wél een artikel kreeg over hoe weinig volk er in de zalen zat. En er kon niet eens een brandbriefje van Tom Naegels af.

Lag dat aan de tropische zomer? Paradise Trips (2015) van Raf Reyntjens was de laatste Vlaamse film die een zomerrelease kreeg. Die lokte uiteindelijk amper 13.000 man.

Govaerts: Ik herinner me nog hoe ik de producent sms’te: ‘Jongens, is juli wel een goed idee?’ ‘Het is een berekend risico, Jonas.’ En toen kregen we een hittegolf. (droog) Je wil echt niet dat je film uitkomt in een maand waarin het permanent dertig graden is. Na één week hadden we al door dat we ons misrekend hadden, op meerdere vlakken. Maar we wilden nu eenmaal zo ver mogelijk van Zillion blijven.

Hadden jullie verwacht dat Hazard en Tomorrowland, waar hij in première ging, communicerende vaten zouden zijn? Dat onontgonnen publiek van 600.000 man is blijkbaar grotendeels onontgonnen gebleven.

Govaerts: De verhoopte cross-over tussen het Tomorrowland-publiek en cinema bleek gewoon niet te bestaan. (denkt na) Wat ik nu wel merk is dat Hazard – op kleinere schaal – blijft leven. Ook op de festivals. En mensen ontdekken hem vandaag nog. Sommigen vragen me zelfs: ‘Wanneer komt die eigenlijk uit?’ (lachje) Heb ik me daar slecht over gevoeld? Zeker. Maar ik ben nog altijd blij dat ik mijn zeer specifieke smaak heb mogen uiten en ik weet dat er mensen zijn die die smaak delen. Ze zijn gewoon met minder.

Pront: Je moet jezelf niet onderschatten. In Vlaanderen is het minder vanzelfsprekend om een groot publiek te vinden, maar ik zie je wel Amerikaanse sleeper hits draaien, zoals Smile (van Parker Finn, nvdr.) deze zomer. Met twee vingers in de neus.

Heb jij hem gezien, Robin?

Pront: Heel coole film. Er lopen weinig echte regisseurs rond in Vlaanderen, maar Jonas is er zeker een van. Tegelijk weet je op voorhand, denk ik, dat de film niet voor iedereen is. Vind ik het erg grappig om Tom Vermeir minutenlang met een Lexus te zien neuken? Natuurlijk. Maar mijn moeder waarschijnlijk niet. Zillion had ook een pak rauwer kunnen worden, maar ik heb bewust een en ander teruggeschroefd omdat ik iedereen van 8 tot 88 jaar wilde aantrekken. Jonas is daar totaal niet mee bezig, en dat siert hem ook.

Govaerts: Ik mis die rem. En dat wreekt zich achteraf. (lacht) Ik heb ook niet het talent om in te zien wat een publieksfilm zou kunnen zijn of hoe ik daar zelfs aan moet beginnen. Maar ik denk dat ik wel het talent heb om dit soort films te maken. Nu ik de kans had om eens hélemaal mijn zin te doen, heb ik die ook ten volle gegrepen. Aan het einde van die Lexus-scene sijpelt er bijvoorbeeld één druppel, euh, mannelijke vloeistof van de uitlaat. Ik vond dat nodig. Maar je wil de maildiscussies met de producent over die éne druppel niet zien – alsof de sleutel tot 500.000 bezoekers allemaal in die ene druppel zaad lag? Ik ben blij dat ik mijn been stijf heb gehouden.