Halina Reijn over ‘Babygirl’, haar film die een glas melk sexy maakt

Halina Reijn blaast de erotische thriller nieuw leven in met Babygirl, met Nicole Kidman als een CEO die een affaire begint met een veel jongere stagiair. ‘Je zou het niet denken, maar ik ben heel preuts.’

‘Hallo, hallo, hallooo! We kunnen lekker overschakelen op onze geheimtaal. Joepie!’

Was de wereld maar zo inspirerend, geestdriftig en dapper als de Nederlandse actrice en regisseuse Halina Reijn op een donkere decemberdag. Reijn is, professioneel dan toch, aan een tweede leven begonnen. In het eerste veroverde ze de Lage Landen met grote theaterrollen in stukken van Shakespeare, Tsjechov en co. In het tweede woont ze in New York, hevelt ze het genre van de erotische thriller à la Basic Instinct en Fatal Attraction eigenhandig over naar de 21e eeuw en helpt zo Nicole Kidman aan de prijs voor beste actrice op het filmfestival van Venetië.

Het sensationele Babygirl begint met Kidman die een orgasme nabootst tijdens een vrijpartij met haar echtgenoot (Antonio Banderas) om vervolgens weg te glippen en zichzelf tot een echt hoogtepunt te brengen met de hulp van laptopporno. De beroemde actrice speelt de CEO van een succesvol techbedrijf die een seksuele relatie begint met een jongere stagiair (Harris Dickinson) en experimenteert met onderdanigheid, kinky rollenspellen en bdsm. Voor Reijn is het niet nieuw. Over vrouwen, seksualiteit, macht, controle en grensoverschrijding had ze het ook al in haar debuutfilm Instinct (met Carice van Houten die zich onderwerpt aan een patiënt en serieverkrachter), de VTM-serie Red Light (over het prostitutiemilieu) en de slimme slasher Bodies Bodies Bodies.

Halina Reijn: Ik ben eindeloos gefascineerd door de menselijke natuur. Al mijn films gaan over toxisch gedrag. Zelfs Bodies Bodies Bodies, dat ik niet zelf heb geschreven. Maar eigenlijk moeten we terug naar de klassieke toneelstukken die ik ook in Vlaanderen oeverloos heb opgevoerd.

Met plezier. Waarom moeten we terug naar het toneel?

Reijn: Mijn allereerste rol – ik was erg jong en zat nog op de toneelschool – was Ophelia in Hamlet. In het begin van het stuk is ze een maagd – gezond, gezellig, geen vuiltje aan de lucht – maar geen vijf scènes later is ze psychotisch en verdrinkt ze zichzelf in een riviertje. Jacob Derwig sleepte me bij mijn haar over het toneel. Uit pure zelfdestructie trok ik mijn panties kapot. Later volgden Maria Stuart van Schotland, Het temmen van de feeks, Hedda Gabler, Nora (Een poppenhuis), La voix humaine. Ik speelde vrouwen die naar vrijheid snakten, maar die niet kregen. Ze werden gek, sprongen uit het raam of hingen zich op aan een telefoonsnoer. Al die rollen zitten nog steeds in mij. Ze hebben als geesten bezit van me genomen. In mijn films en de serie Red Light reken ik af met die personages en met de mannen die al die stukken hebben geschreven.

Dat zijn nochtans grote namen.

Reijn: Mannen die ik erg waardeer. Ik sta op de schouders van de reuzen van het klassieke toneel. William Shakespeare, Eugene O’Neill en Henrik Ibsen hebben mij leren schrijven. Ik heb die stukken niet een jaartje een keer gespeeld: ik deed het vijftien jaar lang onafgebroken. Dat is mijn opleiding geweest. Ivo van Hove, Theu Boermans, Matthijs van Nieuwkerk, Alex van Warmerdam, Johan Simons en co.: ik heb met  genieën samengewerkt. Maar het was belangrijk om me te emanciperen en van een muze – een naar woord – proberen een meester te worden. Dat ben ik nog lang niet, maar dat hoop ik te bereiken. Als ik tachtig ben of zo. (lacht)

Ik draag mijn theaterverleden een warm hart toe. Iedereen die me al kende voor ik in New York aankwam, ziet dat Babygirl vol theaterreferenties zit. Ik schreeuw bijna dat ik de helft uit Hedda Gabler heb gestolen. Maar dat merken ze hier minder snel.

Nicole Kidman noemde Babygirl een ‘bevrijdende’ film.

Reijn: In het begin van de film zegt Antonio Banderas (die een theaterregisseur speelt, nvdr.) dat Hedda Gabler niet over verlangen, maar over zelfmoord gaat. Eigenlijk zeg ik op dat moment tegen de kijker: pas op, mijn film gaat helemaal niet over seks. Ik doe alsof ik een seksfilm maak, maar eigenlijk gaat het over iemand in een diepe existentiële crisis. Een klassieke midlifecrisis waar Romy (Kidmans personage, nvdr.) uit wil breken, goedschiks of kwaadschiks. Ze zet alles op het spel: haar huwelijk, haar gezin, haar reputatie, haar bedrijf. Ook daar haalt ze een kick uit. Op het einde vang je een glimp van zelfliefde en zelfacceptatie op, en dat is bevrijdend. Sommige scènes provoceren misschien, maar uiteindelijk toont de film: we leven in tijden van consent en dat is alleen maar goed.

Is het ook bevrijdend om MeToo-verhalen om te draaien? Een vrouwelijke CEO heeft een affaire met een mannelijke stagiair.

Reijn: Mijn film is een fabel en een zedenschets. Een oudere vrouw met heel veel macht zegt tegen een jongere man zonder macht: ik wil je babygirl zijn. De jongen, eigenlijk zelf nog een baby, doet heel vaderlijk tegen haar. We keren alles om. Je kan al je opvattingen en conclusies over MeToo wel meenemen naar de bioscoop, maar we gaan ermee aan de haal. Met humor, ironie en vooral veel eerlijkheid en kwetsbaarheid.

Vrouwen hebben net zo goed basisinstincten.

Reijn: We hebben allemaal rafelrandjes. Diep in onszelf zit iets dierlijks. We willen de gekste dingen. We willen andere mensen overmeesteren. Ik probeer zo eerlijk mogelijk mijn worsteling met het leven te uiten. Ik wil alles tonen, radicaal eerlijk. Dat deed ik als actrice al, en daar streef ik nog steeds naar. Me niet mooier voordoen dan ik ben en, sterker nog, ook alle smerigheid laten zien. MeToo was bijzonder bevrijdend voor mij. Ik ben een enorme voorstander van de beweging. Máár ik wil wel alle facetten van seksualiteit en macht blijven belichten.

Vergt die radicale eerlijkheid moed?

Reijn: Het vergt moed, maar ik zit in een wat makkelijkere positie omdat ik geen gezin, geen kinderen en geen vriendje heb. Nu, ik voel me sowieso een cowboy: ik vind radicale eerlijkheid niet moeilijk, ik vind het omgekeerde moeilijk. Dan raak ik in de knoop en geloof ik mezelf niet meer. Jij denkt nu vast: een actrice is toch opgeleid om te liegen? Maar voor mij is het altijd andersom geweest. Mijn acteerstijl werd niet theatraal en niet technisch genoeg bevonden. Te documentair, te rauw. Dat is al altijd mijn weg.

Wie was de CEO van Babygirl? Was u dat? Samen met Nicole Kidman? Of had filmproductiebedrijf A24 het laatste woord?

Reijn: Ik had alle zeggenschap. Ik heb, denk ik, totaal geen idee van wat Hollywood is. Mijn beeld van hoe het er hier aan toegaat, is compleet verstoord. A24 is een uniek filmbedrijf, een eiland van artistieke vrijheid, dat kunst en commercie hand in hand laat gaan.

Nicole had Instinct gezien en wilde met mij werken. Dat is een fijne positie om in te zitten. Ik ben een hippie, een echte samenwerker. Ik wil niet per se de baas spelen. Maar ik wilde het heel graag op mijn manier doen. Je kan geen Babygirl maken met een Hollywoodster die na haar entree dicteert welke camera er gebruikt wordt. Zoals hier soms echt gebeurt. Nicole liet na het lezen van het script meteen weten dat ze het helemaal wilde doen zoals ik het in mijn hoofd had. Ze heeft zich aan de rol overgegeven met alle kwetsbaarheid en rauwheid die erbij hoort.

Hoe intiem waren de gesprekken met Nicole Kidman? Ik kan me inbeelden dat ze als filmster nooit echt alles kan prijsgeven.

Reijn: We denken allemaal dat we een imposter zijn. We weten allemaal dat we uiteindelijk alleen zijn: we worden alleen geboren en we gaan alleen dood. Het beste antwoord op het gevoel van vervreemding is je hart helemaal openzetten, je kwetsbaar durven op te stellen en zo verbinding zoeken met anderen. Dat gedeelde geloof is volgens mij de reden waarom Nicole en ik zo bevriend zijn geraakt.

Orgasmes, meester-en-slaaf-scènes: u heeft het haar niet gemakkelijk gemaakt.

Reijn: Zo’n icoon heeft uiteraard een zekere verantwoordelijkheid. Nicole denkt niet: oh maakt niet uit, doe maar, ik zie wel, ik improviseer wel. Zo gaat het niet. Ze zegt ja tegen een script dat zichzelf moet bewijzen. Dat script is de structuur en die zorgt ervoor dat ze zich met haar enorme roem en enorme status toch veilig voelt. Je zou het niet denken, maar ik ben heel preuts. Behalve op het toneel, want dan weet ik exact wat er gaat gebeuren, wat er wordt gezegd, wie me wanneer vastpakt. Dan durf ik me als controlefreak helemaal te geven. In het echte leven weet je dat allemaal niet en dat maakt me angstig. Ik wilde dat ik ook in het echte leven alles kon structureren en organiseren.

Maar die seksscènes moeten uiteindelijk ook gefilmd worden. Daar is geen ontsnappen aan.

Reijn: Carice van Houten en ik hadden een dogma voor Instinct. We waren helemaal klaar met al dat naakt. We waren het zo vaak, te pas en te onpas. We hebben zo vaak gefronst: trekt dat personage alweer haar kleren uit? In Instinct hielden we ons heel rigide aan een aantal stelregels: geen tepels, geen schaamhaar en noem maar op. Toch is het een heel seksuele film.

Babygirl heeft nauwelijks echte seksscènes. Voor mij is de suggestie het opwindendst. Zelf vind ik de meest heftige, opwindende scène die waarin Nicole een ongevraagd glas melk opdrinkt. Harris staat enkele meters verder en zegt ‘good girl’. Mij kan je op dat moment wegslepen.

Uit een schoteltje likken, kruipen als een hond, in de hoek moeten, een snoepje uit iemands hand eten: ik snap dat mijn film heel shockerend kan zijn voor sommige mensen. Maar voor de acteurs zijn dat vrij gemakkelijke scènes. Daar komt geen seks bij kijken, daar moeten geen lijven tegen elkaar botsen. Want dat zijn inderdaad de momenten waarop je als acteur denkt: mag ik alsjeblieft een andere baan?

Je zet je niet af tegen de erotische thrillers uit het verleden zoals Basic Instinct. Je zet de traditie op jouw manier voort. Of zie ik dat verkeerd?

Reijn: De scène waarin Nicole Kidman als een man op een stoel zit en Harris Dickinson voor haar danst, spiegelt de scène in 9½ Weeks met Mickey Rourke op een stoel en Kim Basinger die voor hem stript op You Can Leave Your Hat On van Joe Cocker. Zo’n beelden staan op ons netvlies gebrand, zo vaak zien we ze. Daar speel ik nu mee. Mét liefde, want ik hou van die oude beelden.

Ook ik ben een product van het patriarchaat, ik vind die patriarchale lens niet erg. Ik heb daar geen oordeel over. Ik kijk straks met plezier nog eens naar 9½ Weeks. Ik vind niet dat het allemaal de schop op moet, maar ik wil wel vérder. Ik gebruik al de mooie dingen van die sexual thrillers van de nineties en bouw erop verder.
Mijn film haat mannen niet. Babygirl gaat ook over mannelijkheid. Wie mag je als man zijn? Wat wordt er in godsnaam van een man verwacht?

Met de ouverture van Babygirl in gedachten: je mag verwachten dat de man zich wat harder inzet om de orgasmekloof te dichten.

Reijn: Dat mag zeker. Maar misschien kunnen vrouwen ophouden met zich te schamen om daar met elkaar over te praten. En niet langer beweren dat ze gisteren nog vier keer zijn klaargekomen terwijl ze eigenlijk zouden willen vertellen dat ze het vrijen soms lang vinden duren waardoor ze het niet verder durven af te maken. Er meer over praten lijkt me een goede eerste stap.