First ladies on film: de videoportretten van Jackie Kennedy

In de biopic Jackie reïncarneert Natalie Portman het beeld van een van Amerika’s populairste first ladies. Ze is niet de eerste die dat doet. Een overzicht van die andere keren dat Jacqueline Kennedy prominent op het witte doek prijkte.

Pablo Larraíns Jackie verschijnt op 1 februari in de Belgische cinemazalen. De film portretteert een fragiele Jacqueline, net na de dood van haar man, president John F. Kennedy. Het eerste interview van de kersverse weduwe fungeert als kader voor een reeks flashbacks en fragmenten die niet alleen reflecteren op de mythes omtrent de Kennedy’s, maar ook op hóé die gebeurtenissen het publiek bereikten. Jackie is meer dan alleen een relaas van de Amerikaanse Camelot-historie: op meta-niveau spreekt de film over hoe mediakanalen over de publieke perceptie heersen.

Er bestaan talloze culturele verwijzingen naar Jacqueline Kennedy Onassis. De Amerikaanse popcultuur bulkt van de referenties naar de gewezen first lady. De dame blijkt tot op de dag van vandaag aanwezig te zijn in de harten van talloze Amerikanen. Die liefdevolle loyaliteit verwierf ze zo’n vijfenvijftig jaar geleden, nadat ze een televisieteam rondleidde in het Witte Huis. A Tour of the White House with Mrs. John F. Kennedy (1962, Franklin J. Schaffner) werd een immens succes, en Jacqueline won zelfs een Emmy voor haar charmante gidsprestatie.

Zoals de trailer van Jackie al aangeeft, wordt er wel eens met de term ‘Camelot’ naar JFK’s regeerperiode verwezen. Wat niet iedereen weet, is dat de first lady aan de bron van die vergelijking lag. John F. Kennedy koesterde een uitzonderlijke liefde voor de Broadwaymusical Camelot. Na de dood van haar man citeerde Jackie een zin uit een van de musical-liederen: de ondertussen legendarische lijnen “Don’t let it be forgot, that once there was a spot, for one brief shining moment, that was known as Camelot”. De voorstelling portretteerde koning Arthur als een idealistisch en naar vrede strevend leider, een connotatie die Jackie maar al te graag aan haar man koppelde. De first lady lanceerde de Arthuriaanse vergelijking daarnaast om een fundamenteel verlies te benadrukken: het einde van Camelot/Kennedy krijgt hier de status van het einde van een tijdperk. De musical van Alan Jay Lerner en Frederick Loewe verschijnt af en toe nog eens sporadisch in het podiumlandschap, en in 1967 adapteerde Joshua Logan het Broadwaysucces tot een gelijknamige langspeelfilm.

Dat Natalie Portman in Jackie in het vel van mevrouw Kennedy mocht kruipen, was geen unicum. Andere actrices vertolkten de first lady eerder (al dan niet) met glans. Opmerkelijk genoeg betreft het voornamelijk tv-werk. Zo nam Katie Holmes in de miniserie The Kennedys (2011) de rol op zich, net als Sarah Michelle Gellar dat in A Woman Named Jackie (1991) deed. Ook enkele tv-films probeerden een beeld van JFK’s weduwe te vormen. Dat leverde ronkende – ahum – titels als Jacqueline Bouvier Kennedy (1981), Jacqueline Bouvier Kennedy Onassis (2000), The John F. Kennedy Jr. Story (2003), Jackie, Ethel, Joan: The Women of Camelot (2011) op.

JFK kreeg in 1963 een kogel door zijn hoofd, wat artiesten in 2013 collectief inspireerde om de geschiedenis 50 jaar na datum feestelijk uit te melken. Kennedy-films werden weer matig relevant, met het ontstaan van onder andere Killing Kennedy(2013, Nelson McCormick), Butler (2013, Lee Daniels) en Parkland (2013, Peter Landesman) tot gevolg.

Tot slot is Grey Gardens (1975, Albert en David Maysles) een opmerkelijke Jackie-gerelateerde parel. De docufilm steunt niet op een fysieke verbeelding van de populaire dame, maar focust zich van de op haar nogal excentrieke familie. Grey Gardens toont Jacquelines tante en nicht, die in een halfverrot, afgelegen huis hun dagelijks leven leiden. In 2009 bracht HBO een gelijknamige remake uit, met Jeanne Tripplehorn als Jackie.