Filmfestival Gent: Kommer en kwel

Het dagelijkse leven is niet voor iedereen een pretje. Kommer en kwel dus. Helaas geldt dit ook voor de toeschouwer. Figuurlijk dan wel te verstaan.

Kuma

In deze Turks-Oostenrijkse soap wordt een meisje uit een klein dorp in Turkije uitgehuwelijkt aan een jonge man. Snel blijkt echter dat het om een vals huwelijk gaat. Ayse blijkt getrouwd te zijn met de man des huizes. Diens eerste vrouw neemt het jonge meisje onder haar bescherming maar de twee oudste dochters uit het gezin zijn argwanend en afwijzend.

Ayse wordt evenwel verliefd op de zoon des huizes -waar ze in feite mee is gehuwd. Maar deze valt niet op dames. In het plaatselijke Turkse warenhuis verklaart een jonge man zijn liefde voor haar. De afloop laat zich (blindelings) raden.

Een vrouw die in een betrekkelijk gesloten gemeenschap louter gebruikt wordt als decorelement is best een interessant uitgangspunt op zich. Het zou tevens het vertrekpunt kunnen zijn van een boeiende milieuschets. Niets van dit alles in ‘Kuma’. Een ’40 quadratmeter Deutschland’ (Tevfik Baser), over een Turks meisje dat haar man vergezelt naar Duitsland en in een appartement blijft opgesloten, is dit familiedrama dus niet geworden. De stereotiepen en gemeenplaatsen worden traditioneel en in scoopformaat breed uitgesmeerd. Fans van ‘Thuis’ en ‘Familie’ weten alvast waarheen.

Tepenin Ardi

In het mooie landschap van Anatolië huist een familie. Nomaden (je krijgt ze nooit te zien -ze zijn een dramatisch gegeven, weet je wel!) die hun geiten over hun land laten gaan en grazen is een doorn in het oog van de pater de familia. Een drama kan niet uitblijven. Enfin, drama….

Kijk, ik heb niets tegen het overhoop halen of het afzweren van conventionele verhaalstructuren. Maar waarom dan een traditionele mise-en-scène? ‘Tepenin Ardi’ gaat nergens over. Het oeverloos geblabladeer van mannen rond een vuurtje of in het desolate landschap van Anatolië is tenenkrullend saai. De finale shot is ironisch en verwijst naar de western. Leuk! Indien u ondertussen niet in slaap bent gesukkeld natuurlijk….. ‘Geen hoogvlieger’ is hier een eufemisme.

Houdt u evenwel van het (wel degelijk) imposante Turkse landschap? Of van Anatolië? Bekijk dan ‘Ten zuiden van Anatolië’ van Nuri Bilge Ceylan.

Spanien

Anja Salomonowitz’ tweede langspeelfilm bulkt van ambitie en talent. In deze mozaïekvertelling kruisen de paden van een gokverslaafde, een man uit Moldavië die naar Spanje wilt omdat daar nog het katholicisme heerst, een vrouw die van haar man (een flik vreemdelingzaken) weg wilt, een malafide kredietverlener en een dubieuze handelsreiziger elkaar in Oostenrijk.

Salomonowitz etaleert een feilloos gevoel voor sfeerschepping en mise-en-scène. Van bij de aanvang, waar bomen en stukjes weg worden opgelicht door de lampen van een wagen, profileert deze jonge cineaste zich met een eigenzinnige en stijlvolle beeldregie. Geld, liefde, passie, jaloezie en creativiteit tekenen het lot en de beweegredenen van de verschillende protagonisten. Maar dit sociaal beladen drama is onbesuisd. En ja, er zijn verschillende briljante en zelfs meeslepend geregisseerde scènes. Maar al die afzonderlijke delen maken daarom nog geen sluitend geheel.

Captive

Brillante Mendoza behoort tot de zogenaamde New Wave van de Filippijnse cinema. In 2007 opende Mendoza de ogen van de cinefiel met ‘Foster Child’, toen geselecteerd voor de Quinzaine des Réalisateurs (Cannes). De semi-documentaire vertelstijl uit deze film handhaaft hij in onder meer: ‘Kinatay’ en ‘Lola’. Alsook in dit gijzelingsdrama dat zich situeert anno 2001.

Mendoza nam als uitgangspunt de Dos Palmas kidnapping, uitgevoerd door islamitische separatisten onder leiding van de Abu Sayyaf groep. Deze groep is verantwoordelijk voor bomaanslagen, moorden en ontvoeringen in het zuidelijk deel van Filippijnen en op de Sulu-eilanden. Ze dienen zich aan als volgelingen van de toen nog volslagen onbekende Osama Bin Laden. Hun doel: de onafhankelijke islamitische staat in deze streek. In 2001 kidnapte deze groep toeristen (waaronder sociale werksters en missionarissen) in Palawan. Een van hun gegijzelden is de Franse sociale werkster Thérèse Bourgoine (rol van Isabelle Huppert). Maar ook het koppel Gracia en Martin Burnham, op wiens wedervaren dit gijzelingsdrama is gebaseerd.

‘Captive’ plaatst u, middels Mendoza’s urgente reportage-achtige vertelstijl, steeds middenin de actie. Hoewel ‘Captive’ Mendoza’s eerste big budgetproductie is, faalt de regisseur op verschillende vlakken. Vooreerst stelt hij de moslims voor als onmeedogende verzetsstrijders. Zo krijgen ze eten en drinken van de plaatselijke (islamitische) bevolking. Maar gaan ze tegelijk deze bevolking terroriseren en beschieten. Mendoza geeft geen uitleg over het conflict tussen deze terroristen (ze geven zich uit voor al-Qaeda en triomferen bij het nieuws over de aanslagen van 9/11) en het Filippijnse leger.

Captive’ dient zich bijgevolg op als een nogal vreemde eend in de bijt. Mendoza wil een heikel politiek probleem aankaarten en kiest voor een aanpak die commercieel aandoet en actie plaatst boven psychologisch drama. Prima! Maar zijn boodschap vangt bod. Want hij vergeet dat je dit dan ook via een zorgvuldige dramatische opbouw moet doen. Bovendien is hij vrij ongenuanceerd. Onderhoudend is het wel.

Piet Goethals