In ‘Corsage’ krijgt Keizerin ‘Sisi’ eindelijk een rebelse stem

Recent moesten Princess Diana en Marilyn Monroe er nog aan geloven, nu kan u op Film Fest Gent zien hoe ook Oostenrijkse Keizerin Elisabeth (‘Sisi’) van haar mythologische status ontdaan wordt om een veel grauwer, moderner verhaal te vertellen.

‘Is het een beetje zoals fotografie?’ vraagt Keizerin Elisabeth van Oostenrijk (gespeeld door Vicky Krieps) wanneer Louis Le Prince zijn nieuwe uitvinding komt voorstellen: een filmcamera. ‘Ik hou niet van fotografie. Men beweert dat die beelden objectief zijn, maar het blijft een subjectieve voorstelling.’

Met die uitspraken vat Vicky Krieps in Corsage de thematiek van de film mooi samen. Regisseuse Marie Kreutzer wil het elegante beeld dat de maatschappij van de .eizerin heeft doorprikken. In de geschiedschrijving staat Sisi bekend als ‘de mooiste vrouw van negentiende eeuw’, en dankzij de Sissi-filmtrilogie uit de jaren 1950, met Romy Schneider in de hoofdrol, werd de naam van de Keizerin voor lange tijd met waardigheid en glamour verbonden.

Van die glamour schiet er in Corsage weinig over. In plaats daarvan krijgen we Sisi te zien die de leeftijdskaap van veertig nadert en steeds minder tevreden is met haar rol als Keizerin. ‘Denk je dat ik het fijn vind om met een kilo metaal op mijn hoofd rond te lopen terwijl iedereen me aangaapt?’ Ze wil liever moppen tappen met de Heren aan tafel en vrij door de landschappen crossen met haar paard.

Haar man, keizer Frans Jozef, probeert haar echter strak in het gareel te houden. ‘Het is mijn rol om de toekomst van dit rijk te beslissen, en het is jouw rol om je waardig voor te stellen en dit land te representeren.’ Soie belle et tais-toi¸ zoals dat wel eens gezegd wordt. Het spannende korset dat we regelmatig rond de Keizerin aangespannen zien worden, is in die zin een duidelijke metafoor: Sisi ervaart het keurslijf waarin ze geduwd wordt letterlijk en figuurlijk als verstikkend.

Geen glitter en glamour

Corsage past in een bredere beweging die momenteel in de filmwereld aan de gang lijkt te zijn. Daarbij worden iconische vrouwen uit de geschiedenis van hun glitter en glamour ontdaan. Vorig jaar kon u op Film Fest Gent bijvoorbeeld kijken naar Pablo Larraín Spencer, waarin we Kristen Stewart als Prinses Diana een royaal diner zagen ervaren als een soort beangstigende koortsdroom. Ook de onlangs uitgebrachte Marilyn Monroe-biopic Blonde valt in deze categorie. Daarin krijgen we te zien hoe Monroe zichzelf als actrice en als mens probeert te ontplooien, maar door de filmindustrie constant weer in de rol van begeerlijk meisje geduwd wordt.

Met Corsage duiken we nog een stukje verder het verleden in, maar het doel is hetzelfde. Wanneer Louis Le Prince met Sisi naar een veld trekt, legt hij uit hoe zijn machine precies werkt. Een hoop beelden na mekaar, om de illusie van beweging op te wekken. ‘Kan het ook naar me luisteren?’ vraagt de Keizerin. Helaas, voorlopig kan er enkel beeld gefilmd worden. ‘Dus zo lang ik maar glimlach mag ik zeggen wat ik wil?’ In Corsage wordt er een poging gedaan om wél naar Sisi te luisteren, en niet enkel naar haar mythologische schoonheid te kijken.

Moderne iconen

Is dit dan een objectieve weergave van wie Keizerin Elisabeth was? Absoluut niet. Zeker in de tweede helft van de film neemt het verhaal steeds vrijere loopjes met de realiteit en gaat Elisabeth zich meer als een rockster dan als een prinses gedragen. Zo durven we te betwijfelen dat de echte Sisi ooit haar middelvinger opstak naar de machtigste mannen van het land, laat staan dat ze de betekenis van het vulgaire handgebaar kende. Ook andere elementen in de film, zoals het gebruik van moderne muziek, geven het geheel een anachronistisch tintje.

Dat lijkt vooral een thematische functie te hebben. Corsage (en andere bovengenoemde films) zijn in feite niet zo geïnteresseerd in de historische figuren achter hun personages. In plaats daarvan nemen ze de iconen en keren ze de idealen waar ze ooit symbool voor stonden om, om hen zo deel van een moderner verhaal te maken waarin vrouwen ook effectief iets te zeggen hebben. Zoals de echte Sisi ooit symbool stond voor de glorie van het Keizerrijk, staat ze nu centraal voor de verstikkende normen waar vrouwen soms nog steeds aan moeten voldoen. Dat ze in de film eindelijk mocht zeggen wat ze wilde, werkte ook bevrijdend.