Eva Victor over haar grensoverschrijdend goede ‘Sorry, Baby’: ‘En nu wil ik een beetje privacy’

Met Sorry, Baby – een van de hot tickets in Sundance en Cannes dit jaar – laat Eva Victor zien hoe het leven na seksueel trauma verderhobbelt. Met bijtende humor zowaar.

Sommige films over seksueel geweld gaan met zoveel bombast tekeer dat je amper nog ziet wie het overleeft. Denk aan The Accused met Jodie Foster, Precious of – als je durft – Irréversible. Maar Eva Victor doet in Sorry, Baby – haar debuut als regisseur, scenarist én hoofdrolspeelster – precies het tegenovergestelde. Ze zoomt niet in op het trauma zelf, maar op de verwarrende, klungelige, soms zelfs grappige gebeurtenissen erna. Het resultaat is een film die lichtheid en sérieux zo natuurlijk door elkaar laat lopen dat het haast grensoverschrijdend wordt – maar dan op de best mogelijke manier.

Eva Victor speelt Agnes, een laatstejaarsstudent Engelse literatuur die intussen zelf docent is aan het college in New England waar ze studeerde. Daar krijgt ze het kantoor van Preston (Louis Cancelmi), haar voormalige promotor die haar ‘the Bad Thing’ aandeed. En dus zit ze daar, tussen de geur van oud tapijt en vergeelde diploma’s, les te geven, terwijl ze zich diep vanbinnen afvraagt hoe ze ooit nog iemand kan vertrouwen, inclusief zichzelf.

Dat klinkt zwaar, en dat ís het ook, maar Victor – die bekend werd met haar venijnig grappige onlinevideo’s en dito artikels voor de satirische en feministische website Reductress – heeft de bijzondere gave om zelfs in verdriet het absurde te zien. In plaats van een standaard MeToodrama waarin de dader als machomonster wordt opgevoerd, en het slachtoffer als trillend blad, krijg je een raak geschetst portret van iemand die intelligent is, grappig, verliefd kan worden op een stuntelige buurman (Lucas Hedges), en vooral enorm terugverlangt naar de onbevangenheid die ze ooit had. Ondanks alles.

Agnes’ vriendschap met Lydie (Naomi Ackie) is daarin cruciaal. Wanneer Lydie, inmiddels verhuisd naar New York en moeder geworden, terugkeert voor een bezoek, vallen ze moeiteloos terug in oude rituelen: op bed liggen giechelen, ironische observaties over elkaars leven uitwisselen, flessen wijn ontkurken die te snel leeg zijn. Tegelijk hangt er altijd iets onuitgesprokens tussen beide besties in. Victor legt die scheurtjes met zoveel tederheid bloot dat je haast vergeet hoe scherp ze snijdt.

Maar wat Sorry, Baby – dat begin dit jaar in Sundance in de prijzen viel en daarna ook in de Quinzaine des Cinéastes te Cannes hoge ogen gooide – extra bijzonder maakt, is hoe het de taal rond trauma heruitvindt. In de film wordt wat Agnes overkwam steevast ‘het Slechte Ding’ genoemd. Alleen een dokter durft het woord ‘verkrachting’ in de mond te nemen, en zelfs dat moment voelt onhandig, bijna lomp. Victor toont daarmee hoe het vaak niet het geweld zelf is dat het hardst aankomt, maar hoe de wereld er mee omgaat. De bureaucratische kilte van hr, de beleefde gaslighting van academische bazen, de manier waarop mensen het onderwerp angstvallig vermijden – het is allemaal pijnlijk herkenbaar. En toch zit er overal humor in. Soms sarcastisch, soms als laatste strohalm. Het is die humor die Agnes overeind houdt, samen met de stille, kille wetenschap dat, hoe kapot je ook bent, de buitenwereld toch gewoon verder zijn gang gaat.

‘Ik had geen zin in geweld op het scherm’, vertelt Victor over haar opvallende keuze om het incident zelf buiten beeld te laten, en het zelfs nooit expliciet te benoemen. ‘Het idee was altijd: wat gebeurt er in die jaren na het Slechte Ding? Iedereen lijkt door te gaan, jij blijft zitten met een hoofd vol echo’s. Ik noem het altijd de verloren jaren. Ik wilde een film maken over het proberen te helen, niet over het breken.’

En die insteek maakte duidelijk indruk, ook bij Barry Jenkins, de Oscarwinnende regisseur van Moonlight en If Beale Street Could Talk. Hij was zo gegrepen door Victors scenario dat hij aan boord kwam als producent, terwijl A24 – het Amerikaanse kwaliteitslabel dat eerder ook Ari Aster (Midsommar), Robert Eggers (The Lighthouse) en Rose Glass (Love Lies Bleeding) ‘ontdekte’ – haar debuutfilm uiteindelijk oppikte als wereldwijde rechtenhouder.

Wat ook ongewoon is: Sorry, Baby is helemaal geen zware film, ondanks de loodzware topics.

Eva Victor: (knikt) Het zal wel met mijn comedyroots te maken hebben, maar humor is voor mij essentieel. Dingen zijn soms zo absurd dat lachen het enige reddingsmiddel is. Agnes lacht niet omdat ze oké is, maar omdat ze anders zou vergaan. Dat herken ik zelf ook: je gebruikt ironie als overlevingsstrategie. En samen lachen met iemand die je helemaal kent – zoals zij met Lydie doet – kan echt levensreddend zijn.

Die vriendschap is misschien wel het hart van de film.

Victor: Absoluut. Ik wilde tonen hoe belangrijk het is om iemand te hebben bij wie je geen façade hoeft op te houden. Zodra Lydie er is, zie je Agnes herademen. Zonder haar is ze kleiner, voorzichtiger. Samen kunnen ze zelfs het slechtste ding aan. Vriendschap is misschien wel het mooiste antiserum dat er bestaat.

Waarom koos je voor een universitaire omgeving?

Victor: Mijn film zou zich ook in andere milieus kunnen afspelen, maar de academische wereld is een perfecte biotoop voor machtsspelletjes. Ik heb zelf nooit aan een grad school gestudeerd – al wilde ik dat stiekem altijd wel, dus heb ik er maar eentje voor mezelf gecreëerd in deze film. Ik kende die wereld wel een beetje. De setting van een oude academische instelling in New England voelde perfect. Die gebouwen zijn zo oud dat ze bijna losstaan van een specifieke tijd, wat klopt voor een verhaal over hoe macht binnen instellingen kan ontsporen en waarin tijdslijnen door elkaar lopen. Het kan romantisch en charmant lijken aan de buitenkant, maar binnenskamers kan het beangstigend, elitair en helemaal doordrongen van macht zijn. Dat leek me precies het juiste decor voor dit verhaal over institutionele macht en hoe verwoestend het kan zijn om daarin vast te zitten.

Je gebruikt nooit expliciet het woord ‘verkrachting’, behalve bij de dokter. Was dat een bewuste ingreep?

Victor: Heel bewust. Niet om het te verbloemen, maar om te tonen hoe we om zulke woorden heen draaien. Hoe taal soms tekortschiet of ronduit schadelijk kan zijn. Agnes noemt het het Slechte Ding omdat het benoemen gewoon te rauw is. En omdat mensen in het echte leven ook vaak niet weten hoe ze het moeten zeggen.

Barry Jenkins is een van de producenten van je film. Hoe kwam hij in beeld?

Victor: (enthousiast) Ha! Hij stuurde me een bericht nadat hij een van mijn comedyvideo’s op Twitter had gezien. Hij zei: ‘Als je ooit een script hebt, laat het me weten.’ Toen ik dit scenario geschreven had, heb ik het meteen naar hem, en zijn productiehuis Pastel, gestuurd. Ze hadden ook Aftersun en Saint Omer mee geproduceerd – prachtfilms die helemaal vertrouwen op hun makers. Barry en zijn team gaven me dat vertrouwen ook. Ze zagen dat ik deze stap wilde zetten nog voor ik het zelf echt durfde.

Wat is het belangrijkste dat Jenkins jou leerde?

Victor: Dat je op je eigen stem moet vertrouwen. Ze hebben me nooit richting iets commerciëlers geduwd of gevraagd om het explicieter of ‘makkelijker’ te maken. Ze wisten precies wanneer ze me moesten loslaten en wanneer ze me even moesten opvangen. Dat is het grootste cadeau dat een debuterende regisseur zich kan wensen.

Ervaring als scenariste en actrice had je al, onder meer van je virale sketchvideo’s, maar wat deed je besluiten om meteen zelf in de regiestoel te kruipen?

Victor: Ik hield altijd al van schrijven. Aan de universiteit studeerde ik toneel en dat vond ik geweldig. Maar ik had nooit echt aan regisseren gedacht… Nadat ik het script geschreven had, wist ik dat ik erin wilde acteren, maar het duurde even voor ik toegaf dat ik het ook zelf wilde regisseren. Toen ben ik daar over gaan nadenken. Ik keek naar talloze films die ik fantastisch vond, en realiseerde me dat zoveel van wat ik daarin bewonderde, juist door de regie kwam.

Geef namen!

Victor: Is dit mijn Letterboxd-moment? (lacht) Ik hou zó van In the Mood for Love van Wong Kar-wai dat de poster in mijn bureau hangt. Het is een meesterwerk in spanning en liefde, zo romantisch en verdrietig tegelijk. En zo sensueel gefilmd. Ik hou ook van 45 Years van Andrew Haigh en The Handmaiden van Park Chan-wook. A Woman Under the Influence van John Cassavetes en Breaking the Waves van Lars von Trier behoren ook tot mijn absolute favorieten. Tijdens het schrijven van Sorry, Baby heb ik veel films opnieuw bekeken die ik geweldig vind, en hoe meer ik dat deed, hoe meer ik besefte wat een eer het eigenlijk is om een film te mogen regisseren. Toen wist ik: ik moet deze film zelf maken, want ik ben de enige die precies weet hoe hij eruit moet zien en hoe hij moet aanvoelen.

En hoe moest hij er dan precies uitzien?

Victor: Certain Women van Kelly Reichardt is nog zo’n film die ik aandachtig heb bestudeerd, waarin je voelt dat de camera terughoudend is – hij komt alleen dichtbij als het essentieel is. Voor Sorry, Baby wilde ik diezelfde, geduldige stijl: we blijven lang in een ruimte, zodat de stilte en afstand echt voelbaar zijn, en zodra je erin mag – zoals wanneer Agnes zich veilig voelt bij Lydie – komt de camera naar voren. Het is die wisselwerking tussen nabijheid en terugtrekking die de emotionele toon bepaalt.

Je hebt dus niet getwijfeld aan je regietalent?

Victor: Tuurlijk wel. Er waren dagen tijdens het filmen waarop ik dacht dat ik alles verkeerd deed. En dan kwam iemand me een broodje brengen, en dacht ik: oké, zo erg zal het wel niet zijn, anders gaven ze me vast geen lunch. (lacht)

Terecht, want je film wordt overal lovend ontvangen. Hoe kijk je terug op het hele Sundance- en Cannes-circus?

Victor: Het is overweldigend en ook een beetje eng. Je stopt je hart in een film, soms voelt het alsof je eraan doodgaat, en dan kijkt ineens de hele wereld ernaar. Maar er zitten ook magische momenten tussen. In Sundance kwam iemand na de première zeggen dat de film voelde alsof die speciaal voor haar gemaakt was. Dat vergeet ik nooit.

En wat nu?

Victor: Ik ben ongelooflijk verwend door hoe dit proces liep. Ik kon mezelf de rol geven die ik wilde spelen, in een film die precies zo werd als ik hoopte. Opnieuw gewoon acteren in andermans project zal moeilijk zijn, denk ik. En nu mensen iets van mij gezien gezien hebben, zullen ze ook bepaalde verwachtingen van me hebben. Maar als het voelt zoals dit voelde, dan spring ik. Voorlopig wil ik vooral weer even wat privacy. Alleen zijn kan ook een manier van zelfzorg zijn. Daar ga ik me de komende maanden heel hard aan wijden. Tenzij Wong Kar-wai me belt, natuurlijk. (lacht)