Drie essentiële films van Yasujiro Ozu, de Japanse maestro die een expo krijgt in Cinematek

Hoe langer de Japanse maestro Yasujiro Ozu (1903-1963), die nu een retrospectieve krijgt in Cinematek, van zijn eeuwige rust geniet, hoe hoger hij eindigt in de polls van grootste regisseurs aller tijden. Ozu in drie films en cijfers.

Tokyo Story (1953)

Als het oeuvre van Ozu de heilige schat van de cinema is, zoals de Duitse cineast Wim Wenders ooit liet optekenen, dan is deze klassieker de heilige graal. Dit melancholische meesterwerk over twee bejaarde ouders die hun dorpje even verlaten om hun kinderen in Tokio te bezoeken staat steevast hoog in lijstjes van beste films ooit. De definitie van perfectie? De ontroerende tristesse en gelatenheid van de laatste akte. Pas een paar decennia na de release ontdekte het Westen hoe universeel dit Japanse familiedrama is.

43: dat is hoeveel sakeflessen er op de set leeggedronken werden. Ozu en zijn scenarist waren drinkebroers. Hun films vatten ze samen in het aantal lege flessen.

Floating Weeds (1959)

Ozu vergeleek zichzelf met een tofumaker die steeds andere varianten van dezelfde tofu maakt. Dat leverde een stilistisch en narratief consistent repertoire op. Een statische camera, shots op de ooghoogte van iemand die op een tatami-mat zit en een sublieme montage waren technisch zijn dada’s. Inhoudelijk hield hij het bij simpele verhalen over gewone Japanners. Dit kleurrijke portret van een acteur die terugkeert naar het dorpje waar hij een zoon verwekte, is zelfs een remake van zijn eigen zwart-witfilm uit 1934, een huiselijk drama dat met de grootste eenvoud een tranenopwekkende catharsis bereikt. Grappig, kalm, berustend en toch uiterst emotioneel. Ozu flikte het steeds opnieuw.

962: dat is het uitzonderlijk hoge aantal shots in deze film. Bijna drie keer zoveel als het toenmalige Japanse gemiddelde!

An Autumn Afternoon (1962)

In de filmografie van Ozu zijn heel wat seizoensgerelateerde titels terug te vinden, zoals dit onverwachte testament. De Japanse perfectionist stierf een jaar later op zijn zestigste verjaardag. Ook in zijn zwanenzang zwoer hij bij minutieus gekalibreerde cinema over zijn geliefkoosde thema’s: eenzaamheid, familiebanden en de generatiekloof tussen ouders en hun kinderen. Zijn meesterlijke vaarwel, over een vader die begrijpt dat zijn dochter niet eeuwig ongehuwd kan blijven, werd lange tijd ’te Japans’ bevonden voor een westers publiek. Flauwekul natuurlijk, want tegenwoordig zit Ozu aan dezelfde tafel als Alfred Hitchcock, Orson Welles en Jean Renoir nectar met gouden lepels te nuttigen, ergens ver hierboven.

52: een trouwe luitenant, zo kun je de legendarische acteur Chishu Ryu (hier in de rol van de vader) wel noemen. In maar liefst 52 van de 54 Ozu-films heeft hij een rol.