‘Divino Amor’: een dystopische fabel op extatische technomuziek

Gabriel Mascaro’s Divino amor is een slimme satire op hemelse liefde in totalitaire tijden.

Een religieus dancefestival dat populairder is dan het jaarlijkse carnaval. Vrouwen die van top tot teen zedig verpakt in plaats van in string en bikini over het strand flaneren. Een drive-by-biecht waarbij een pastoor de gelovigen toespreekt door het raampje van hun auto. Een detector die bij de ingang van overheidsgebouwen informatie geeft over je burgerlijke status. Welkom in het Brazilië van 2027, of toch in dat van regisseur Gabriel Mascaro. Met zijn dystopische fabel wil die niet alleen zijn landgenoten een spiegel voorhouden, maar bij uitbreiding iedereen die zijn heil zoekt in een ultraconservatieve surveillancestaat.

Voor de duidelijkheid: Mascaro, die in 2016 al een arthousehit scoorde met Neon Bull (ook uit op VOD), schreef en regisseerde zijn tweede langspeelfilm in onverdachte tijden. In tijden van corona – waarin overheidsapps je doen en laten volgen, kerkdiensten online worden gehouden en er een nieuwe orde opdoemt – komt Divino amor echter nog harder binnen. Mascaro schetst geen toekomstvisioen dat lichtjaren veraf ligt, maar een gepimpte versie van het hier en nu. Je hoeft alvast geen complottheoreticus te zijn om in zijn film een meditatie te zien over de opmars van evangelisme en conservatisme, zaken die er mee voor gezorgd hebben dat het land van de samba, het Amazonewoud en dikke Ronaldo vandaag wordt gerund door de extreemrechtse president Jair Bolsonaro, oftewel Tropical Trump.

Toch is dit geen politieke poppenkast onder een dekentje van sciencefiction, laat staan een popculturele fantasie over religieus fanatisme. Mascaro neemt, toch op het eerste gezicht, geen stelling in, dringt geen visies op en vraagt je zelfs om mee te leven met een sympathisant van de hemelse, nieuwe wereld. Vooral dat laatste maakt van Divino amor een buitenbeentje binnen de catalogus van de dystopische film. Het hoofdpersonage is immers de veertigjarige Joana, die als ambtenaar graag haar steentje bijdraagt aan de heilstaat en niets liever wil dan zwanger worden, al wil dat jammer genoeg maar niet lukken. Tot het goddelijke wonder toch geschiedt, zij het op een manier die noch zij, noch haar echtgenoot in gedachten hadden.

Op een subtiele manier en met de nodige humor en expliciete seksscènes fileert Mascaro vooral de hypocrisie en de leegheid die achter dogmatische denkbeelden schuilen. Kritische vragen worden gezwind weggeveegd, tot er twijfels rijzen waar zelfs de drive-by-pastoor geen raad mee weet. Het heilige huwelijk mag je desnoods redden door met anderen te neuken, zolang je maar klaarkomt in je eigen partner. Het is een wereld waarin schijn werkelijkheid is geworden, en waarin iedereen liegt en bedriegt bij de gratie Gods.

Dat zetten Mascaro en zijn cameraman Diego Garcia in de verf met bevreemdende, licht overbelichte beelden en decors die in vredige pasteltinten zijn gesopt. Die lumineuze deklaag steekt fel af tegen andere filmvisioenen zoals Terry Gilliams Brazil, of Jean Luc-Godards Alphaville, en dat wordt nog versterkt door de muziek van Otavio Santos. Die vult de klankband namelijk met het soort extatische technomuziek dat normaal gezien over de weides van Tomorrowland wordt uitgestort, nog zo’n hedendaagse emanatie van hypermaterialistische pseudospiritualiteit.

Een knappe, slimme, discreet subversieve satire over de deugddictatuur van de nabije toekomst.