De Buzz Lightyear-biopic gaat niet over Buzz Lightyear

En wat u nog meer moet onthouden van Lightyear, de Toy Story-spin-off rond de space ranger Buzz Lightyear.

‘Gewogen en te light bevonden.’ ‘Out Buzzed.’ De pers is ongebruikelijk hard voor de nieuwe Pixar en rangschikt Lightyear bij makke sequels als Cars 2 & 3, Finding Dory of Monsters University, terwijl je uiteraard op een nieuwe Inside Out of Up hoopte. Dat is best vervelend, want Lightyear is een spin-off van Toy Story, hét paradepaardje van Pixar, én de eerste Pixar sinds 2019 die terug in de bioscopen uitkomt. Soul, Luca en Turning Red, wél sterke films, werden immers zonder pardon ingeschakeld om Disney+ aan meer abonnees te helpen. Wat is er gebeurd?

De Buzz die we kennen

In 1995 schrijft Pixar geschiedenis door met de eerste computeranimatiefilm ooit de wereld te veroveren. Het hartverwarmende Toy Story verhaalt het ontstaan van een vriendschap tussen twee totaal verschillende stukken speelgoed die beiden de favoriet willen zijn van het jongetje Andy. De ene is een sheriff, de andere een space ranger. De ene is vintage, de andere plastiek, maar beiden zijn archetypes uit de western en de ruimtefilm, twee genres waar het op expansie gerichte Amerika in excelleert. De space ranger heet Buzz Lightyear, een knipoog naar de tweede mens op de maan: astronaut Buzz Aldrin. Door zijn grootheidswaanzin is het een grappig personage. Hij waant zich een echte held met een missie en beseft niet dat hij een stuk speelgoed is. In de drie fantastische sequels moesten de makers wat zoeken om hem een belangrijke rol te geven naast sheriff Woody. Maar zijn populariteit blijft groot. Hij krijgt als enige een tv-serie, Buzz Lightyear of Star Command en hij mag in 2008 met NASA mee naar het Internationaal Ruimtestation om de jeugdige interesse in de ruimtevaart aan te zwengelen. Dat blijkt nodig: volgens een onderzoek duidt een op tien Britse scholieren niet Neil Armstrong maar Buzz Lightyear aan als de eerste mens op de maan.

Volgens een onderzoek duidt een op tien Britse scholieren niet Neil Armstrong maar Buzz Lightyear aan als de eerste mens op de maan.

De Buzz die we krijgen

De nieuwe film gaat niet over bovenstaande Lightyear. Lightyear is zogezegd de scifi- avonturenfilm die Andy overdonderde waardoor hij voor zijn verjaardag hunkerde naar Lightyear-merchandise. Van Woody en co. is er met andere woorden geen spoor. De nieuwe Lightyear is geen speelgoed, maar een dodelijk ernstig, individualistisch filmpersonage. Door toedoen van de space ranger strandt een kolonie mensen op een onherbergzame planeet op 4,2 miljoen lichtjaren van de aarde. Geplaagd door schuldgevoelens wil hij zijn fout rechtzetten, maar proefvluchten met experimentele brandstof katapulteren hem alsmaar verder de toekomst in. Uiteindelijk moet hij het tegen het robottenleger van Evil Emperor Zurg opnemen met de hulp van de kleindochter en de robot – half kat, half C-3PO – van zijn collega-space ranger Alisha Hawthorne.

De tijdssprongen zijn pure Interstellar van Christopher Nolan, de Darth Vader-achtige Zurg en de robotkat pure Star Wars. Het resultaat is helaas maar halve Pixar. Het ziet er, uiteraard, wel goed uit, maar het ingewikkelde verhaal beklijft niet, de grapjes werken niet, de nevenpersonages zijn vlak en Buzz boeit niet. Het helpt niet dat er meer generische levenslessen dan Zurg-robotten op hem worden afgevuurd. ‘In ploeg bereik je meer dan alleen.’ ‘Iedereen maakt weleens een fout.’ ‘Leer uit je fouten.’ Geeuw. Maar niet getreurd: iedereen maakt weleens een mindere film. Pixar zal er vast uit leren.

De Buzz die we (niet) horen

In Lightyear is het niet langer Tim Allen die ‘to infinity and beyond!’ mag roepen, Buzz’ beroemde catchphrase. De acteur die Buzz Lightyear traditioneel insprak is als stemacteur vervangen door een veel bekendere en hippere collega: de zelfverklaarde Pixar-fanaat Chris Evans, bekend van zijn avonturen als Captain America. De officiële uitleg is dat het om twee verschillende personages gaat. Een nieuwe Buzz, een nieuw geluid. Kwatongen suggereerden op sociale media dat Allen werd gecanceld omdat hij als een van de weinigen in Hollywood openlijk voor ex-president Donald Trump supporterde.

De kus die we (bijna niet) kregen

Terwijl Buzz Lightyear hopeloos zijn missie achterna holt en zo zijn leven vergooit, kiest zijn boezemvriendin en mentor, commander Hawthorne, er zoals de rest voor om een zo goed mogelijk leven uit te bouwen op de verre planeet. Het levert een ontroerende het-verstrijken-van-de-jarenmontage op zoals die in Up. Daarin zoent Hawthorne met een andere vrouw, de partner met wie ze kinderen en kleinkinderen zal hebben. Je moet goed opletten om de kus te zien. En toch was hij bijna helemaal niet te zien. Disney, het moederbedrijf van Pixar, zou de kus aanvankelijk hebben geschrapt om vervolgens op die beslissing terug te komen na protest van lgbtq-werknemers en -sympathisanten bij Pixar. Zonder concrete voorbeelden te geven, claimden ze in een statement – tevens een breuk met de gangbare bedrijfscultuur om nooit de vuile was buiten te hangen – dat Disney-bazen actief openlijke affectie tussen mensen van hetzelfde gender censureerden. The Walt Disney Company kreeg eerder al kritiek op haar lauwe reactie op de omstreden ‘Don’t say gay’-wet die de staat Florida, thuishaven van pretpark Disney World, invoerde. De bijna-gecensureerde kus blijft wel voor stennis zorgen. Veertien landen waaronder Saudi-Arabië, Koeweit, Egypte en Indonesië hebben Lightyear verboden. In welk jaar leven zij?