Daniel Craig over ‘Queer’: ‘Zonder seksscènes was de film mislukt’

Hij is dan wel geen James Bond meer, op pensioen is Daniel Craig nog lang niet. In Queer van Luca Guadagnino laat hij zich van zijn meest bezopen, verliefde en naakte kant zien. ‘Ik ben acteur geworden om dit soort rollen te spelen.’

Vijf films lang – van Casino Royale in 2006 tot No Time to Die in 2021 – was Daniel Craig James Bond en James Bond Daniel Craig. Aanvankelijk nam de Brit er nog veel ander filmwerk bij. ‘Ik dacht dat dat moest. Ik werd een ster, wat dat ook moge betekenen, en mensen wilden me in hun films.’ Maar na enkele teleurstellingen ging hij op de rem staan en werd hij quasi voltijds ’s werelds beroemdste spion. ‘Ik werd goed betaald en na elke Bond-film was ik zo uitgeput dat ik zes maanden nodig had om emotioneel te herstellen. Ik heb altijd de stelling gehuldigd dat het leven op de eerste plaats komt, niet het werk. Ik vond het vreselijk toen dat een poos niet zo was’, vertelde hij in december aan de Britse krant The Times.

Nu hij zijn license to kill en Aston Martin definitief inleverde, is er wel weer ruimte voor wat anders. Zo draaft hij straks voor de derde keer op als de excentrieke detective Benoit Blanc in de populaire Knives Out-franchise. Met de hoofdrol in Queer van Luca Guadagnino bewijst hij ook een gewaagde rol aan te kunnen in een zwoele, gestileerde auteursfilm die in wereldpremière gaat op het festival van Venetië.

‘Zoek het vooral niet te ver’, zegt Craig terwijl hij met zijn staalblauwe ogen dwars door me heen kijkt. Hij bedoelt: zoek er geen uitgekiende carrièrezet achter, geen afrekening met Bond en geen mislukte gooi naar een Oscar-nominatie. ‘Ik heb er geen twee keer over nagedacht. Luca Guadagnino contacteerde me met een project. Waar het precies over ging, maakte nauwelijks uit. Ik wilde doodgraag met hem samenwerken. We hebben elkaar twintig jaar geleden ontmoet (toen hij nog geen Bond was en Guadagnino nog geen grote naam, nvdr.) en zeiden dat we eens moesten samenwerken. En dat hebben we uiteindelijk gedaan, wat geweldig is.’ Amper een half jaar nadat Guadagnino vroeg of hij in Queer wilde spelen, stonden ze tegenover elkaar in Cinecittà, de beroemde filmstudio in Rome waar ook La dolce vita is opgenomen.

De in onvervulde verlangens gespecialiseerde Italiaan – die Tilda Swinton regisseerde in Io sono l’amore, Timothée Chalamet richting wereldfaam lanceerde met Call Me by Your Name en Zendaya tot een trio verleidde in de zwoele tennisfilm Challengers – rekende op de afgezwaaide James Bond-acteur om een jongensdroom waar te maken: een somptueuze, hallucinerende verfilming van Queer van de Amerikaanse cultauteur William S. Burroughs.

De beat-schrijver voert in Queer William Lee op, zijn alter ego dat ook in het beruchte Naked Lunch sterretjes zag. In Mexico-Stad van de vroege jaren vijftig schuimt de heroïneverslaafde, vereenzaamde schrijver routineus bars af tot hij plots redeloos verliefd wordt op een jonge Amerikaan, gespeeld door Drew Starkey. Hem in bed krijgen is een stuk makkelijker dan toegang krijgen tot zijn hart. De lust is wederzijds, maar de gevoelens zijn niet gesynchroniseerd. Kan wel: een gezamenlijke reis door de Ecuadoraanse jungle op zoek naar de geestverruimende plant ayahuasca. Inclusief een wegens afkickverschijnselen verplichte tussenstop bij een dokter die wordt gespeeld door Guadagnino’s favoriete schilder, Gentenaar Michaël Borremans.

Ook al is Queer de titel van de film en het boek, focuste Craig niet op de geaardheid van zijn personage. ‘Ik zie het eerder als een verhaal over een emotioneel geradbraakte kunstenaar die denkt dat hij eindelijk de ware liefde heeft gevonden. In menig opzicht doet de seksuele geaardheid van de personages er amper toe. We hebben ons geconcentreerd op het individuele en de emotionele reis van deze twee mensen.’ Volgens Craig wilde Guadagnino onder meer met anachronistische muziekkeuzes een breder verhaal vertellen. ‘Luister maar eens naar de soundtrack. Nirvana, Prince, Sinéad O’Connor: ze waren allemaal een soort buitenstaander. Artistieke outsiders, mensen die bewust buiten de normen stonden. Met die opmerkelijke keuze wilde Luca een brug slaan tussen een Kurt Cobain en Burroughs.’

De acteur, die sinds 2011 is getrouwd met actrice Rachel Weisz (The Constant Gardener, The Lobster), liet zich niet inspireren door queer personages of queer acteurs. ‘Ik heb daar niet aan gedacht. Ik heb mijn eigen ervaring gebruikt en dacht aan vrienden van mij of mensen die ik ooit heb ontmoet.’ Hij verdiepte zich uiteraard wel in William S. Burroughs. ‘Maar ik wilde absoluut een goedkope imitatie vermijden. Het ging me minder om hoe hij sprak of bewoog dan om wie hij was en zijn zoektocht naar wie hij was. De film gaat over het pantser dat Burroughs over zich heen trok om zichzelf te beschermen. Het fascineert me eindeloos wanneer mensen dat nodig achten. Waarom doen ze het? En wie tref je achter het pantser aan? Ik was op zoek naar de man achter het masker.’

De rol impliceerde meerdere naaktscènes en simulaties van vrijpartijen. Daar was Craig niet tuk op, maar hij nam het er als een professional bij. ‘Ik had geen draaiboek, ik vond het niet nodig om een strategie te bedenken. Zonder seksscènes zou de film een mislukking zijn geweest. Onze enige taak is overbrengen hoe twee mensen op het diepste niveau met elkaar proberen te communiceren. Die emotionele reis is het enige dat telt. De seksuele handelingen zelf zijn minder interessant. We zijn volwassenen, we doen het bijna allemaal op een of andere manier.’ Maar dat maakt van de opnames nog geen makkie. ‘Het technische aspect valt niet te onderschatten. Op een filmset krioelt het van mensen die allerlei dingen vasthouden of in het oog moeten houden. Het is allesbehalve een sexy omgeving. Terwijl je je wel van je gevoeligste kant moet laten zien, voor jezelf maar zeker ook voor je medespeler. Drew en ik hebben veel gelachen, de hele opnameperiode lang.’

Ik vraag Craig waarom hij acteur is geworden en zeg erbij dat hij niet hoeft te antwoorden als er géén verband is met zijn hoofdrol in Queer. Binnen de seconde antwoordt hij. ‘Nou, waarschijnlijk ben ik acteur geworden om dit soort rollen te spelen. Dit is het soort films dat ik wil zien, dat ik wil maken, dat ik wil laten zien. Uitdagend, maar tegelijk ook toegankelijk.’

Zijn dit soort rollen dan nieuw in zijn carrière? Stond Bond ze vroeger in de weg? ‘Nee, dat denk ik niet. Ik heb al eerder zulke rollen gespeeld. Misschien niet exact zoals William Lee, maar toch ook pittige personages. Nogmaals: ik sta daar allemaal niet te lang bij stil. Ik ga uitsluitend af op wat ik voel, op wat voor mij creatief interessant is en volgens mij ook andere mensen kan interesseren. En zelfs dat is misschien al te vergezocht. Weet je, ik wilde acteur worden omdat ik niets anders kon.’