Bong Joon-ho kopieert Robert Pattinson: ‘In het verleden ben ik te wreed geweest voor mijn personages’

Zes jaar nadat hij met Parasite de Gouden Palm én de Oscar voor beste film won, slaat Bong Joon-ho eindelijk terug met nieuw werk. Een gesprek over Mickey 17, zijn maffe sciencefictionparabel met Robert Pattinson en Mark Ruffalo.

‘Wie is dat?’ vraagt Bong Joon-ho. Hij wijst naar de cover van een boek dat tussen ons ligt, op het soort koffietafel dat je alleen in suites van Parijse vijfsterrenhotels als Le Bristol aantreft. Door eens liefdevol over zijn embonpoint te wrijven maakt hij de grap af. Hij staat zelf op de boekcover, maar dan een kwarteeuw jonger.

Quentin Tarantino noemde Bong Joon-ho ooit de Steven Spielberg van Korea, wellicht omdat hij een geweldige filmregisseur en rasverteller is die zich in uiteenlopende genres amuseert en soms rare maar niet nare wezens opvoert. Spielberg heeft weliswaar nooit met dezelfde film de twee belangrijkste prijzen ter wereld gewonnen: de Gouden Palm en de Oscar voor beste film. Bong wel, met Parasite (2019), een zwierige, satirische suspensefilm over de klassenstrijd tussen twee Koreaanse families.

Voor de langverwachte opvolger ging de Koreaan in zee met Warner Bros en een rits bekende namen. Zo versierde hij een budget van 150 miljoen dollar, zonder ook maar enigszins op veilig te spelen. Mickey 17 is een visueel spectaculaire, maffe scifi-parabel over een ruimteschip vol jonge mensen die een verre planeet willen koloniseren. Alle levensgevaarlijke klussen en dodelijke (!) experimenten zijn voor Mickey – een ‘expendable’ die telkens opnieuw afgedrukt wordt via een mensenprinter. De Mickeys (het zijn er wel wat) worden gespeeld door Robert Pattinson uit The Batman, Twilight en High Life. Mark Ruffalo, de Hulk in de Avengers-films en de dokter in Poor Things, speelt de proto-fascistische expeditieleider die wauwelt als Trump.

Van de destructieve impact van kapitalisme en kolonialisme tot ethische dilemma’s over kunstmatige levensvormen, Bong laat niets onbesproken. Toch ziet hij duidelijke parallellen tussen Mickey 17 en Parasite. ‘Hoewel het een sciencefictionfilm is, heeft Mickey veel gemeen met de arme broer en zus uit Parasite’, zegt Bong. ‘Het is ploeteren voor een menswaardig bestaan. Mickey is geen superheld maar een aardige, ietwat zielige jongen die het moeilijk heeft om een beetje fatsoenlijk te leven. Er zitten gaten in zijn sokken. Hij wordt vaak belachelijk gemaakt en zelfs mishandeld, maar laat alles over zich heen gaan. Totdat Mickey 18 uit de printer schuift.’

Hoe kom je daar toch bij?

Bong Joon-ho: De film is gebaseerd op het boek Mickey7 van Edward Ashton. Het concept van het ‘afdrukken’ van mensen verbijsterde me. Niet klonen, maar écht afdrukken, zoals een printer papier afdrukt. Mensen dus, geen documentje. Ook de tragiek van iemand die als vervangbaar wordt beschouwd en behandeld, raakt me diep. Er zitten ethische vraagstukken in, maar ook veel zwarte humor en een politieke laag.

Ook dat politieke laagje heeft Mickey 17 gemeenschappelijk met Parasite. Je bent geen grote fan van kapitalisme.

Bong: Leeft niet iedereen inmiddels in een kapitalistische wereld? Zelfs landen als China zijn ultra-kapitalistische machten. Weet je wat Indiewire schreef na de première op het filmfestival van Berlijn? (neemt zijn smartphone erbij) ‘This isn’t just another great Bong Joon-ho movie about how much he hates capitalism, it’s the first Bong Joon-ho movie about how much he loves people.’ Dat vind ik echt een leuke zin. Tot nu toe heb ik me inderdaad iets te veel geconcentreerd op die haat tegen het kapitalisme.

Heeft de leeftijd je misschien wat milder en optimistischer gemaakt?

Bong: In het verleden ben ik een beetje te wreed geweest voor mijn personages. Ik ben nu 56 en ik kreeg het niet over mijn hart om Mickey te vernietigen. Ik wilde hem redden. Misschien omdat Robert Pattinson hem speelt, misschien omdat hij zo’n zwaar lot draagt en zo wreed behandeld wordt. Keer op keer sterft hij tijdens levensgevaarlijke missies. Een groot deel van de gemeenschap voelt zich daar helemaal niet slecht bij. Er is geen schuldgevoel. Het is zijn ‘taak’ om te sterven. Ik vind dat bedenkelijk. Welk systeem maakt zoiets mogelijk? Op die manier kreeg de film spontaan een politieke laag.

Waarom koos je voor Robert Pattinson?

Bong: Het is een extreem verhaal en een uitdagende rol. Hij was mijn eerste keuze en gaf snel zijn jawoord. Door films als The Batman en vooral Good Time van de broers Safdie wist ik dat hij een uitzonderlijke acteur is met een breed palet. Tijdens de eerste ontmoeting viel zijn openhartigheid me op. Hij mag dan wel Batman en andere helden spelen, ik vond op het internet ook foto’s waarop hij er eerder uitziet als iemand met gaten in zijn sokken die niet al te snugger is. Ik twijfelde even of hij ook goed zou zijn als Mickey 18. Maar toen ik zijn scènes met Willem Dafoe in The Lighthouse herbekeek, wist ik dat hij ook daar de energie en de drift voor had.

De tirannieke expeditieleider in je film wauwelt zoals Donald Trump én houdt een schaafwonde over aan een aanslag. Wat dacht je toen Trump vorige zomer werd beschoten? Help, ze hebben mijn scenario gestolen?

Bong: Zoiets. In Berlijn vroegen ze of ik over een glazen bol beschikte. Ik pleit onschuldig. Ik schreef het scenario in 2021, in 2022 hebben we gedraaid. Met Mark Ruffalo heb ik uitgebreid gediscussieerd over verschillende dictators en bedenkelijke politieke leiders. Maar dat ging vooral over mensen uit het verleden. Nu de film (na een jaar uitstel, nvdr.) eindelijk uitkomt, lijkt hij vreemd genoeg vooral een echo van het heden. Ik sta er zelf van te kijken en moet helaas concluderen dat de donkerste kanten van de geschiedenis zich herhalen.

De te koloniseren planeet in je film wordt bewoond door de zogenoemde Creepers. Zoals gebruikelijk draai je de rollen om: de mensen zijn monsterlijk, de monsters menselijk.

Bong: Ik werkte met dezelfde creature designer als voor Okja en gaf hem een foto van een croissant. In het boek zijn het een soort duizendpoten, maar voor mij is het eenvoudiger: het zijn croissants. (lacht) Ze houden ons een spiegel voor. Voor de dictator en zijn vrouw zijn ze erger dan de walgelijkste insecten. Ze doen geen enkele moeite om hun minachting en haat te verbergen. Het personage van Toni Collette omschrijft ze als in stront ondergedompelde croissants. Maar ze hebben een geheim en beetje bij beetje realiseert de kijker zich dat ze waardiger en intelligenter zijn dan mensen. Het is geen toeval dat Mickey en de Creepers elkaar vinden. In de ogen van de dictator is ook hij een inwisselbaar consumptiegoed. De verwaarloosden helpen elkaar.

Zes jaar geleden won je de Gouden Palm met Parasite en vervolgens ook nog eens vier Oscars. Magnifiek, maar heb je ondertussen een idee waarom net die film je grootste triomf werd? Memories of Murder, Mother en The Host doen nauwelijks onder.

Bong: Goeie vraag, maar weet jij het antwoord? Ik niet. Ik merk alleen dat Parasite iedereen na tien seconden al aanspreekt. Omdat je twee jonge mensen ziet sukkelen met de wifi en dat voor iedereen zeer herkenbaar is. Maar ook de kloof tussen de arme en de rijke familie is blijkbaar erg herkenbaar. Extreme ongelijkheid is een universele bezorgdheid.

Acteur Steven Yeun vertelde dat op een Koreaanse filmset de regisseur God is, in scherp contrast met de machtsverhoudingen op een Amerikaanse filmset. Hoe kijk je zelf terug op Mickey 17? Er waren naar verluidt spanningen.

Bong: In Korea was de regisseur eind jaren tachtig inderdaad koning maar dat is al lang niet meer het geval. We schoven op richting Hollywood, ook Koreaanse regisseurs staan inmiddels onder grote druk. Mijn ervaringen in Amerika lopen uiteen. Voor Snowpiercer kreeg ik met Harvey Weinstein te maken, voor Okja met Netflix. De final cut is heel belangrijk voor me. Mijn agent weet dat ik daar nooit op toegeef. Het staat in al mijn contracten.

Is het geen idee om een tweede of derde Bong te laten afdrukken? Dan zou je lekker veel films kunnen maken.

Bong: Pf. Na elke film ben ik doodop. Lichamelijk en geestelijk gebroken. Ik betwijfel of het wel gezond is om per se films te willen maken. Kijk hoeveel dunner Bong 1 was. (wijst opnieuw naar het boek op de koffietafel) Na elke film lijkt er een wedergeboorte nodig te zijn. Op dit moment moet ik Bong 8 zijn, want ik werk aan mijn achtste film. Net als Rob (Pattinson, nvdr.) heb ik het meest affectie voor Mickey 17 maar ik geef toe dat ik graag de energie van Mickey 18 zou hebben om meer films te kunnen maken. Hopelijk leef ik nog lang genoeg om er toch tien af te werken. Maar print me alstublieft niet.