Bert Hamelinck, eerste Belg die Oscar voor beste film kan winnen: ‘Zes nominaties? Zeer, zeer raar’

Als Sound of Metal de Oscar voor beste film wint, mag een Belg die in de lucht steken: producer Bert Hamelinck. In België waakt hij over tv-series als Tabula rasa en films als Black van Adil & Bilall, in Amerika over de ontbolstering van grote talenten als Darius Marder en Chloé Zhao. ‘Ik pas totaal niet in het plaatje. Ik heb alles tegen: mijn leeftijd, mijn geslacht en mijn kleur. So be it. ‘

Toen Daens (1992), Iedereen beroemd (2000) , Rundskop (2011) of The Broken Circle Breakdown (2012) meestreed om de Oscar voor beste niet-Engelstalige film, stond Vlaanderen op stelten. Dat is veel minder het geval nu Sound of Metal meedingt naar Oscars die er werkelijk toe doen, zoals die voor beste film en beste acteur. De verklaring is eenvoudig: Sound of Metal lijkt allesbehalve Vlaams.

Plots gehoorverlies duwt een door Amerika tourende metaldrummer (een rol van rijzende ster Riz Ahmed) in een aangrijpende existentiële crisis. Toch gaat het om een productie – géén coproductie – van het Belgische Caviar, geleid door Bert Hamelinck. Hij kan de eerste Belg worden die de Oscar voor beste film wint. ‘Als Deceuninck-Quick-Step een wielerkoers wint, vraagt geen enkele Belg zich af of er nu een Deen, Belg of Fransman heeft gewonnen. Dan is het: Deceuninck-Quick-Step heeft gewonnen. Die reflex bestaat in mijn sector nog niet. Maar dat is oké. Die ‘ah, Caviar, een Belgisch bedrijf’-reflex komt nog wel’, grijnst de producer vanuit zijn kantoor in de schaduw van het voetbalstadion van KV Mechelen.

Moet je niet in Los Angeles zijn?

Bert Hamelinck: Ik vertrek straks. Toch als de Amerikaanse ambassade de national interest exception op mijn werkvisum ratificeert.

Zijn zes Oscarnominaties geen zes redenen om je het land binnen te laten?

Hamelinck: Voor mij wel, maar denkt de Amerikaanse ambassade daar ook zo over? Ik moet wel niet enkel voor de ceremonie naar de States. Ik moet ook Beast afwerken, een indiefilm van Gina Gammell en Riley Keough (de kleindochter van Elvis Presley die te zien is in Mad Max: Fury Road en Under the Silver Lake , nvdr.).

De Oscar voor beste film wordt aan de producers overhandigd, niet aan de regisseur. Je moet het podium op als Sound of Metal dat beeldje zou winnen.

Hamelinck: Het is zeer fijn dat die prijs aan de producers wordt toegekend, maar sowieso wordt hij door de hele ploeg gewonnen. Meestal stormt iedereen het podium op. Wij zullen ons dankwoord kort houden en vooral regisseur Darius Marder laten speechen. De belangrijkste rol van een producer is nog altijd de regisseur helpen om zijn visie te realiseren.

Volgens een oude Hollywoodwijsheid wint de beste campagne. Daar heeft Caviar toch het geld niet voor?

Hamelinck: Wij niet maar de distributeur wel: Amazon. We zijn een enorm cadeau voor dat bedrijf. Amazon is nog nooit zo ver in de Oscarrace geraakt. Ze kochten een kleine film en die levert hun meer aandacht en prestige op dan in hun stoutste dromen. Netflix investeert in wel tien films en tien campagnes om toch maar kans te maken op Oscars.

Toen Sound of Metal op Thanksgiving uitkwam op Amazon Prime Video, merkten we meteen een klik tussen film en publiek. Die film raakt de mensen. Maar dat is niet genoeg. In de Oscarrace moet je een film maandenlang top of mind houden. Dat kan geen enkele film op eigen kracht. Daar is een campagne voor nodig en die van Amazon was fantastisch.

Was je elke dag op de set van Sound of Metal aanwezig?

Hamelinck: Tijdens de opnames in Antwerpen wel. Die in Massachusetts heb ik maar voor de helft bijgewoond omdat ik tegelijk in New York voor Netflix Vampires vs. the Bronx maakte, een leuke Halloweenfilm voor kinderen die zich afspeelt in de latinogemeenschap in de Bronx.

Zijn het gouden tijden nu ook streamers als Amazon, Netflix en de anderen films en series bestellen?

Hamelinck: Nee. Netflix legt gigantische sommen op tafel voor deals met bekende regisseurs en sterren, maar voor de anderen is het even hard knokken als voorheen. De streamers zijn groot geworden, maar de filmstudio’s kleiner. De streamers kopen veel op, maar het is niet makkelijk om in zo’n zee van content boven te drijven.

Oscarnominaties voor Sound of Metal lagen in de lijn der verwachtingen. Geschrokken dat het er uiteindelijk zes zijn?

Hamelinck: Ik had twee nominaties verwacht, drie in mijn dromen. Het zijn er zes. Zeer, zeer raar. Daarmee staan we op gelijke hoogte met alle andere favorieten. Alleen Mank heeft er meer: tien. Het is de allerkleinste film die ooit zes nominaties heeft gekregen. Zelfs Moonlight was toch nog een stuk duurder dan Sound of Metal. We verbazen iederéén.

Op welke Oscars maakt de film het meest kans?

Hamelinck: Die voor beste geluid is een no-brainer. Paul Raci maakt een goede kans op de Oscar voor beste bijrol. Voor hoofdrolspeler Riz Ahmed wordt het moeilijk, maar ze kunnen geen postume awards blijven geven aan Chadwick Boseman en de bijna tienduizend stemgerechtigden maken van de Oscars een heel andere wedstrijd dan de andere. De vertolking van Riz is fenomenaal maar we hebben het klimaat niet mee. Rassenkwesties en politiegeweld leven énorm in de VS, nog veel meer dan we hier denken. Daarom verwacht ik dat Judas and the Black Messiah (over het verraad van Black Panthers-boegbeeld Fred Hampton, nvdr.) het goed zal doen. Wij passen niet in die vakjes. De gemeenschap van slechthorenden is niet top of mind. Als Sound of Metal niet bij de betere films hoorde, waren we er niet bij.

Je grootste concurrent voor beste film lijkt Nomadland van Chloé Zhao. Jij hebt haar destijds in het zadel geholpen door The Rider te producen, haar magnifieke moderne western. Hoe heb je haar ontmoet?

Hamelinck: We draaiden een documentaire in het indianenreservaat waar zij The Rider filmde. Haar echtgenoot was ook onze cameraman. Hij zei dat ze hulp nodig hadden. Ze hadden fantastisch materiaal maar productioneel was er niets geregeld. Alle rechten moesten bijvoorbeeld nog gecleard worden.

Het zal wel verdacht klinken uit mijn mond, maar ik vind The Rider objectief een nog bétere film dan Nomadland. Als Chloé Zhao de Oscar voor beste film wint, dan zal het voor haar drie straffe films zijn. Het is doodjammer dat The Rider destijds onder de Oscarradar is gebleven. Omdat Chloé toen in de weer was met Marvel (Zhao heeft ondertussen de nog te verschijnen film Eternals voor de superheldenfabriek geregisseerd, nvdr.) had ze geen tijd om The Rider te promoten. Dit keer heeft ze die tijd wel.

Chloé is terecht de grootste concurrent. En jij weet net als ik dat ze in het politieke plaatje past. Dat is nu eenmaal belangrijk. Ik pas totaal niet in dat plaatje. Ik heb alles tegen: mijn leeftijd, mijn geslacht en mijn kleur. So be it. Winnen of niet, wij genieten nu al. Door de covidbazaar zijn we sinds de première in Toronto in 2019 niet meer samengekomen met de ploeg. Elkaar na al die prijzen en positieve recensies op de Oscars terugzien zou al fantastisch zijn.

Stoort het je dat diversiteit het sleutelwoord van deze Oscareditie is?

Hamelinck: Nee. Amerikanen nemen diversiteit verschrikkelijk ernstig maar ze hebben dat duidelijk nodig. Ze leven in een smeltkroes en de gezonde gêne om een lelijke gedachte niet onmiddellijk van de daken te schreeuwen is weggevallen. Trump heeft daartoe bijgedragen. Er is geen enkele rem meer om bagger over elkaar uit te storten en dat is levensgevaarlijk. Kijk maar naar het geweld en de haat die Aziatische Amerikanen te verduren krijgen. Dat moet stoppen. Dat dat tot overcompensatie kan leiden, moet je aanvaarden. Zijn feministen in België af en toe te ver gegaan? Ja, maar het was wel nódig.

Mij kun je niets verwijten. We waren vanzelf divers. Veel van onze films zijn geregisseerd door vrouwen maar daar is eigenlijk nooit over nagedacht. We werkten samen met Chloé Zhao en Marielle Heller omdat het ongelofelijk interessante, creatieve mensen zijn en niet omdat het vrouwen zijn. Female-driven films en MeToo zijn hete hangijzers, maar ik ben destijds aan The Diary of a Teenage Girl, de debuutfilm van Marielle Heller, begonnen omdat ik een sterke film voor me zag over een meisje van vijftien dat slaapt met de zevenendertigjarige vriend van haar moeder.

The Diary of a Teenage Girl dateert van 2015. Vandaag zou die film veel meer stof doen opwaaien.

Hamelinck: En veel beter marcheren. We zaten te vroeg op dat thema en dat hebben we gemerkt. In Groot-Brittanië kregen we een NC-17-rating, de rating voor pornografische scènes, omdat je even wat bloed van het maagdenvlies ziet op het been van het hoofdpersonage. Om alsnog een R-rating te krijgen in Amerika hebben we de film moeten hermixen. Het meisje beleefde te veel plezier aan de seks en dat kon niet. We hebben de klankband moeten aanpassen. Voor zulke stoten zouden keuringscommissies vandaag gelyncht geworden. Maar weet je voor welke minderheid ik een lans breek als ik straks iets zou moeten zeggen?

Voor meer Belgische Oscarwinnaars?

Hamelinck: De kans is klein, maar als ik zou winnen, dan moet ik spreken. Ze vragen om iets ambitieuzer te zijn dan het bedanken van mensen. Wel. We spreken massaal over de vertegenwoordiging van allerlei minderheden maar wie heeft het het moeilijkst in de filmsector? Mensen die voor de eerste keer een film maken, wie ze ook zijn. Het wordt moeilijker en moeilijker om een eerste film van de grond te krijgen. De streamers schuwen het risico al even hard als de grote filmstudio’s. Nieuwe abonnees lok je niet met onbekende content van een onbekende regisseur, cast en producent.

Voor debutanten zit er in Amerika niets anders op dan met weinig middelen iets héél goeds te maken en dan te hopen dat de film wordt opgepikt door festivals als Sundance of Cannes. Als je daar niet bij bent, is het meteen al boeken dicht. Dat model is problematisch. Sundance kan elk jaar kiezen uit bijna tweeduizend inzendingen. Slechts achttien films halen de selectie. Van die achttien worden er een zestal voor een deftige prijs opgekocht door een distributeur of streamer. Van tweeduizend naar zes: dat is de afvalrace waarin je zit.

Jij bent daar alvast goed in: je hebt die race met Sound of Metal, The Rider en The Diary of a Teenage Girl al drie keer gewonnen.

Hamelinck: We zijn daar goed in, maar het is extreem vermoeiend en risicovol om elke keer te moeten knokken tot je bij de laatste zes bent. Die zes Oscarnominaties zullen er hopelijk voor zorgen dat de filmstudio’s, streamingdiensten en talenten ons voortaan weten wonen. Dat Apple aan Caviar denkt als ze property hebben waar een productiehuis mee aan de slag moet.

Hoe ben je eigenlijk filmproducer geworden?

Hamelinck: Ik ben cameraman van opleiding maar vond mezelf niet goed genoeg. Ik zeurde de hele tijd over wat er allemaal beter kon en moest. Of je blijft een leven lang zeuren over wat er fout loopt, of je stroopt de mouwen op. Ik koos voor dat laatste. Ik had snel door hoe belangrijk de fundamenten zijn. Als de basis niet goed zit, wordt het zelfs met een enorm budget niets. Ik beaam wat ze in Scandinavië zeggen: de driehoek scenarist-regisseur-producer haal je niet ongestraft uiteen.

Welke film beschouw je als je Vlaamse Sound of Metal?

Hamelinck: Ik was blij met Black, naar het boek van Dirk Bracke. Aanvankelijk zou Hans Herbots die regisseren, uiteindelijk werden het Adil El Arbi en Bilall Fallah. Op Vlaams niveau was Black nieuw: gericht op jongeren, verschillende culturen en heel urban. Met Adil en Bilall beginnen we nu aan de opnames van een nieuwe film, Rebel. Rebel speelt zich in Sint-Jans-Molenbeek af en er wordt bijna uitsluitend Frans en Arabisch gesproken, maar daar heeft het VAF zich terecht niets van aangetrokken. Ze steunen de makers voluit. Who the fuck cares welke taal er wordt gesproken? Zolang het maar goed is.

Mijn ultieme droom is misbaar zijn. Ik zou graag nog lang werken maar liefst op een andere manier. We plannen de eerste langspeelfilm van Anthony Nti, die we nu al wat geld laten verdienen met reclameopdrachten. Jonge mensen zien openbloeien en almaar meer afstand van hen kunnen nemen is het leukste wat er is.

Caviar is ook een speler in de Vlaamse tv-wereld via productiepoot Roses Are Blue, dat onder meer Down the Road en De code van Coppens maakt, en met reeksen als Clan en Tabula rasa. Zit er nog leven in het idee voor een Engelstalige remake van Clan?

Hamelinck: Ja! We kunnen straks aankondigen dat we in juni draaien. We zijn daar sinds 2014 mee bezig. We wilden niet opgeven. Dat zou dom geweest zijn. Mijn filosofie is: geen films of formats verkopen. Samenwerken, knowhow en contacten combineren is wel zaligmakend. Dat heb ik in de States geleerd.

Telenet heeft eind vorige maand een belang van 49 procent genomen in Caviar.

Hamelinck: Ik vind de angst voor te grote clusters in Vlaanderen onzin. We vinden het niet erg dat bedrijven aan buitenlandse clusters worden verkocht maar een Vlaamse cluster zou een probleem zijn? Dat krijg je aan mij niet uitgelegd. Je moet de krachten bundelen.

We willen Hollywood niet naar hier halen. We hebben ooit gedacht dat we Silicon Valley konden klonen in Ieper en dat werkt natuurlijk niet. Maar we kunnen er wel voor zorgen dat we sterk genoeg zijn zodat we niet worden platgewalst door Amazon, Netflix en Apple.

Nederland speelt internationaal mee met Endemol en Eyeworks. Dat moet ook hier kunnen?

Hamelinck: Dat is het plan, dat is het idee. Hopelijk lukt het ons. Als we in de biotechnologische sector kunnen uitblinken, waarom dan niet in de audiovisuele sector?