Bart Moeyaert kiest ‘Charlotte Rampling: The Look’

Ter gelegenheid van zijn dertigste jaar als schrijver, mocht Bart Moeyaert voor Cinema Zuid drie films uitkiezen over figuren die hem na aan het hart liggen. Eén daarvan is ‘The Look’, een innemende documentaire waarin de filmschoonheid op jaren Charlotte Rampling kijkt en bekeken wordt.

‘The Look’, een atypische documentaire die sporadisch gedurende vier jaar gefilmd werd, schetst een beeld van Charlotte Rampling, de bekende sixties- en seventiesschoonheid uit onder meer ‘Georgy Girl (1966) en de controversiële films ‘The Night Porter’ (1974) en ‘The Damned’ (1969). Er wordt ingezoomd op haar verleden als beauty en recentere comeback in onder andere ‘Under The Sand’ (2000),’Swimming Pool’ (2003), ‘Heading South’ (2005) en Lars Von Triers ‘Melancholia’ (2011). Vanuit het standpunt van filmschoonheid op jaren kijkt ze in ‘The Look’, dat in 2011 geselecteerd werd voor Cannes Classics, naar de haar bekijkende wereld.

De Duitse regisseuse Angelina Maccarone, bekend van onder meer ‘Fremde Haut’ (2005), verdeelde de film in negen hoofdstukken met zware titels als ‘Verlangen’, ‘Taboe’, ‘Demonen’ en ‘Dood’. Ze laat Rampling met bevriende kunstenaars in gesprek gaan. Daaronder bevinden zich bekenden zoals de postmoderne schrijver Paul ‘The New York Trilogy’ Auster, de Britse schilder Anthony Palliser en de modefotografen Peter Lindbergh en Juergen Teller, maar ook onbekenden zoals de regisseur Barnaby Southcombe, die haar zoon blijkt te zijn, productiedesigner Franckie Diago en de Franse zusjes Fleury. Terwijl Rampling haar kijk op de wereld – en bijgevolg haar innerlijke persoon – blootgeeft, wordt de actrice door de anderen bekeken en becommentarieerd. Die schetsende filmdialogen worden met ondersteunende fragmenten van haar acteerwerk afgewisseld.

Schets van een vluchtige essentie

Zelfs op 68-jarige leeftijd heeft de befaamde/beruchte actrice niets van haar sensualiteit ingeboet. Al zijn er nu wel wat rimpels bij gekomen. Het was arthouselieveling Dirk Bogarde, bekend als haar tegenspeler in ‘The Night Porter’ en van films als Death in Venice uit 1971, die Rampling en haar absorberende medusablik de titel ‘The Look’ gaf. Ook al zijn haar oogleden nog wat zwaarder geworden, het is nog steeds een verdiende onderscheiding. Het is zo’n blik waarvan niemand weet wat erachter zit: een ijsmuur, maar tegelijk ook het venster van de ziel.

“De spotlight is reusachtig. Als je die betreedt en je carrière vaart begint te maken, dan is het een verscheurend beest. Je moet een manier zien te vinden waarop je niet volledig door lenzen en toeschouwers wordt ingenomen”, zegt Charlotte Rampling via een voice-over bij het begin. Rampling bevindt zich in een eenvoudige kamer. Haar gestileerde bewegingen worden achtervolgd door haar reflectie in de spiegel, de randen van de kamer worden gearceerd door de belichting. Je voelt direct dat de Duitse regisseuse Angelina Maccarone niet voor een traditioneel chronologische pratend-hoofd-voor-cameradocumentaire gaat. Het is een set, Rampling acteert en jij kijkt.

De biopic is daarbij zo vluchtig als een oogopslag. In 1936 zei de Duitse cultuur-en filmcriticus Walter Benjamin: “De camera voert ons het optisch-onbewuste binnen, zoals de psychoanalyse ons inwijdt in de onbewuste drift”. Maar volgens hem heeft een camera ook een bespiedende en bevreemdende uitwerking op een acteur. ‘The Look’ combineert beide uitspraken in een schets. ‘The Look’ is kijken en bekeken worden, een spel tussen oppervlakte en diepte en – om de ondertitel te gebruiken – een zelfportret door(heen) anderen. (SR)