A Street in Palermo: Filmen met de handrem op

Niet alle wegen leiden naar Rome, zo blijkt uit de tragikomedie A Street in Palermo, waarin twee vrouwen, klassen en tradities op elkaar botsen.

U hebt het vast al meegemaakt: je rijdt een smalle straat in en plots sta je bumper tegen bumper met een tegenligger. Ruimte om uit te wijken is er niet, dus is er maar één optie: achteruitrijden en de andere auto laten passeren. Tenzij je natuurlijk denkt: niet met mij! Laat de ander maar moeite doen. Ik blijf hier lekker staan, al duurt het tot sint-juttemis.

Dat is het herkenbare en tot in het extreme doorgetrokken uitgangspunt van het filmdebuut van Emma Dante, een gevierde Italiaanse theatermaakster die ook het scenario schreef en voor de gelegenheid zelf achter het stuur kruipt, met Alba Rohrwacher als haar lesbische vriendin en medepassagier. Beiden willen de drukke stad even ontvluchten om hun relationele problemen van zich af te schudden op het Siciliaanse platteland. Voor ze het goed beseffen zitten ze vast in een nauw steegje in een buitenwijk van Palermo, en kijken ze een norse weduwe (Elena Cotta) en haar familie in de ogen, die nog liever achter haar stuur sterft dan haar auto in achteruit te gooien.

Het vervolg is een clash tussen koppige vrouwen, met het nodige gekrijs, gehuil, gescheld en getoeter op z’n Zuid-Italiaans. Maar Dante navigeert haar regiedebuut ook in het zog van Dino Risi en Ettore Scola, regisseurs die zich in de jaren zestig en zeventig al profileerden met sociaal gekleurde zedenkomedies. Veel moeite hoef je namelijk niet te doen om in de onwaarschijnlijke verkeersopstopping ook een botsing tussen verschillende werelden, klassen en tradities te lezen. Aan de ene kant: een koppel progressieve, bemiddelde en vrijzinnige stedelingen. En aan de andere kant: een traditionele en arme werkmansclan die weigert het hoofd te buigen voor de bourgeoisie.

Het is een dankbare metafoor voor een economisch en cultureel verdeeld Italië, die een geestige openingsact, enkele rake dialogen over de kleine en grote tragedies van het leven, wat sociale satire, en zelfs een ontroerende epiloog oplevert. Alleen begint Dante’s dramatische motor halverwege te sputteren en heb je, ondanks de kleurrijke karikaturen die af en toe in en uit beide wagens wippen, toch het gevoel dat de regisseur rondjes rijdt tot de klok negentig minuten aangeeft. Bovendien kunnen het nerveuze, handbewogen camerawerk en de gelige look de monotonie amper verjagen.

Maar goed: er zijn natuurlijk vervelender oorden te bedenken om strop te zitten dan dit Siciliaanse steegje, waar elk personage uit een maffiafilm of een Toto-farce ontsnapt lijkt. Te nauw en te benepen als concept om er een krachtig ronkende, soepel geoliede bolide van een langspeler uit te puren, maar bij vlagen wel geestig en sympathiek.