70 jaar Hiroshima: atoomaanval herdacht met filmklassieker ‘Hiroshima mon amour’
Vandaag halen we ‘Hiroshima mon amour’, de klassieker van Alain Resnais, van onder het stof. Exact zeventig jaar na de atoomaanval op de Japanse stad herdenken we Hiroshima met deze film over de herinneringen aan gruwel en onmogelijke liefdes.
Op 6 augustus 1945 dropte de Amerikaanse piloot Paul Tibbets een atoombom op de Japanse stad Hiroshima. De eerste keer dat de Amerikanen een atoombom als oorlogswapen inzetten resulteerde in een catastrofe waarbij 78.000 onmiddellijke doden vielen. In de maanden na de aanval lieten nog zo’n 62.000 mensen het leven. Tot op vandaag kunnen we spreken van ziektes door de straling. De aanval staat in ieder geheugen gegrift als het einde van de Tweede Wereldoorlog.
Opnieuw in de zalen
Zeventig jaar na het werpen van de bom draait ‘Hiroshima mon amour’ opnieuw in de Nederlandse bioscopen. Filmmuseum EYE in Amsterdam restaureerde het werk onlangs digitaal en vanaf vandaag wordt de prent in verschillende steden bij de Noorderburen opnieuw vertoond. Volledig terecht, want de film oogt ook anno 2015 nog modern en doet ons nadenken over de kracht van de herinnering.
Van documentaire tot langspeelfilm
Alain Resnais draaide voor ‘Hiroshima mon amour’ enkel documentaires. Vooral zijn prent ‘Nuit et Brouillard’ (1956) over de Holocaust was beroemd. Ook ‘Hiroshima mon amour’ zou in eerste instantie een documentaire worden. Na enkele maanden voorbereidingswerk besefte de regisseur dat een fictieve langspeelfilm beter in beeld en onder woorden zou kunnen brengen wat hij wilde vertellen. Hij schakelde Marguerite Duras in, die een erg modern script schreef voor Resnais. De regisseur en schrijfster werkten nauw samen aan het scenario en lieten zich inspireren door films van Sergei Eisenstein en ‘Intolerance’ van D.W. Griffith.
Tegenwoordige tijd en flashbacks die een eenheid vormen introduceerde Resnais in 1959 in de wereld van de cinema. De manier waarop heden en verleden in elkaar vloeien in ‘Hiroshima mon amour’ kwam voordien enkel in literaire werken voor. ‘De tijd is verbrijzeld,’ lichtte Resnais toe. Deze manier van filmen sloot perfect aan bij het verhaal dat hij wilde vertellen over oorlogsgruwel en onmogelijke liefdes.
Rive Gauche
Resnais wordt gecategoriseerd als een Rive Gauche regisseur. De Left Bank Movement, waar ook Agnès Varda, Alain Robbe-Grillet en Chris Marker toe behoorden, was een beweging die gelinkt wordt aan de Nouvelle Vague, met als verschil dat deze regisseurs meer beroep deden op modernistische literatuur en documentaire. Ze waren over het algemeen wat ouder dan de jeugdige Nouvelle Vague cineasten en waren openlijk links politiek georiënteerd. Toch wordt ‘Hiroshima mon amour’ beschouwd als een van een katalysator van de Franse New Wave. Niet onterecht aangezien de Nouvelle Vague regisseurs Resnais respecteerden en er onmiskenbaar elementen uit zijn film terug te vinden zijn in andere Nouvelle Vague klassiekers.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Gek van liefde
De protagonisten van de film worden niet bij naam genoemd. Het vrouwelijke hoofdpersonage is een Franse actrice die in Hiroshima is om een film over vrede op te nemen. Haar mannelijke tegenspeler is een Japanse architect, wiens familie aanwezig was tijdens de atoomaanval op Hiroshima.
Ze beleven een kortstondige, maar hevige affaire waarin hun oorlogsverleden de rode draad vormt. De actrice had een verhouding met een Duitse soldaat tijdens de Tweede Wereldoorlog en werd door haar stadsgenoten als schandvlek beschouwd. Wanneer de soldaat wordt neergeschoten, wordt ze gek van verdriet. Haar ouders sluiten haar op in de kelder en knippen haar haren af.
Dit beeld van een kort gewiekte Franse vrouw vormt de schakel naar de getroffen Japanners die na de atoombom hun haren beginnen te verliezen. Zowel de actrice als de inwoners van Hiroshima verliezen lokken na een traumatische oorlogservaring. Op die manier wordt het persoonlijke verhaal van de actrice gelinkt aan het grotere verhaal van de Tweede Wereldoorlog.
De manke herinnering
De individuele tragische verhalen die de oorlog met zich meebracht, krijgen hier een poëtische, Prousitaanse en avant-garde invulling. Hoe het personage van Emmanuelle Riva Hiroshima herinnert is misschien niet de realiteit (‘Je hebt niks gezien in Hiroshima,’ antwoordt de architect), maar het is wel de veruiterlijking van hoe zij zich voelt en wat Hiroshima voor haar betekent. De angst om te vergeten en op die manier ook haar eerste liefde te vergeten vreet aan de actrice. Herinneren betekent woede en pijn, maar dat verkiest ze boven gevoelloosheid.
Op 6 augustus herinneren we allemaal samen de impact van de atoombom in 1945. En hoe beter Hiroshima herdenken dan door deze Frans-Japanse klassieker in de dvd-speler te schuiven of naar een Nederlandse bioscoop af te zakken?
(LP)
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier