Tine Hens

Over het nieuwe programma van Rudy Vranckx: ‘Zijn we als land gebaat met de speelplaatsmanieren van de regering?’

Tine Hens Journaliste voor Knack

Moeten kinderen boeten voor de foute keuzes van hun ouders? Het is de centrale vraag voor Rudi Vranckx in Voor de zonden van de vaders.

In het uiteengeschoten en verschrompelde IS-land wonen Belgische kinderen. Als ze jonger dan tien zijn, hebben ze een automatisch terugkeerrecht. Zo heeft de Nationale Veiligheidsraad beslist. Er is nog geen enkel kind teruggekeerd, vooral omdat de regering verwacht dat die kinderen zich spontaan aanbieden bij een Belgische ambassade. Hoe die kinderen die ambassades moeten bereiken, tja, dat is hun probleem. Je kunt de Belgische regering toch niet verantwoordelijk stellen voor de keuze die de ouders van die kinderen hebben gemaakt? Nee, dat zou de omgekeerde wereld zijn. Eigen schuld, dikke bult, zo zou je in speelplaatstermen het standpunt van de regering kunnen samenvatten. De vraag is of je als land gebaat bent met speelplaatsmanieren?

In het collectieve brein dat niet altijd uitblinkt in complex denken blijven kinderen van Syriu0026#xEB;strijders toch een beetje importbelgen.

Moeten kinderen boeten voor de foute keuzes van hun ouders? Het zorgde – en zorgt nog steeds – voor een verhit debat in collaboratiekringen. De oorlogsdaden van de vader straalden af op de maatschappelijke positie van de kinderen. Er zijn na WO II politieke partijen opgericht die dat aankaartten, die voor amnestie pleitten, die met de vuist op tafel sloegen en duidelijk stelden dat een samenleving zonder verzoening enkel verdeeld kan blijven. Toen ging het duidelijk over ‘onze kinderen’. Nu beperken we het nogal graag tot ‘die kinderen’ of ‘hun kinderen’. De ouders hebben misschien wel de Belgische nationaliteit, maar in het collectieve brein dat niet altijd uitblinkt in complex denken blijven het toch een beetje importbelgen.

Rudi Vranckx heeft zich als journalist het lot van de achtergebleven kinderen aangetrokken. Sommigen bestempelen hem nu als een activist, omdat hij in tegenstelling tot de regeringspartijen van dit land actief speurt naar de minderjarige kinderen van Belgische IS-strijders en Syriëgangers. In Voor de zonden van de vaders geeft hij de grootmoeders, tantes en een zeldzame vader van deze kinderen een gezicht en een stem. Hij toont hun gemis, hun pijn, hun diepe schaamte. Hoe hard ze het gedrag en de keuze van hun eigen kinderen ook afkeuren, ze weten dat de maatschappij hen altijd wantrouwig zal begluren. Want waarom reist zo’n zoon of dochter af naar een oorlog? Dan moet er toch ergens iets fout zijn gelopen in de opvoeding? En heb je als ouder wel genoeg gedaan om je kind tegen te houden? Zijn die kleinkinderen in oorlogsgebied misschien niet uw schuld, maar toch vooral uw probleem?

Om zich niet te laten verteren door schuldgevoelens, hebben de oma’s zich verenigd in een zelfhulpgroep, Jihad van Grootmoeders. Die naam wekt niet meteen sympathie op – voor een beter begrip hadden ze zich ongetwijfeld beter Oma’s van de kerstmarkt genoemd -, maar jihad staat voor hun strijd en dus die voor hun kleinkinderen.

Het getuigt van een minimum aan menselijkheid om te stellen dat die kinderen een toekomst nodig hebben, een uitzicht op een beter leven.

De beelden van het vernielde kalifaat die Vranckx toont zijn gruwelijk. In het spoor van de stedelijke opruimploeg botst hij op stukgeschoten kamers waar de lijken een geheel vormen met het puin. Tussen die lichamen bevinden zich kinderen. Niemand zal ooit weten hoe ze heten. De oma’s in België beseffen dat die hoop botten hun kleinkinderen kunnen zijn.

Ook in de weeshuizen van Bagdad die Vranckx bezoekt, zijn de kamers en spijlenbedjes gevuld met naamloze, staatloze kinderen. Hun moeders zitten een gevangenisstraf uit of zijn dood. Het zijn de weeskinderen van een verdwenen kalifaat. Voor zover we konden zien werden ze niet geboren met een bommengordel om de buik. Het getuigt van een minimum aan menselijkheid om te stellen dat ze een toekomst nodig hebben, een uitzicht op een beter leven. Of wil men werkelijk dat de geschiedenis in neerwaartse cirkels draait? Maar nu we het toch over vooruitgang hebben: misschien had Vranckx zijn programma beter Voor de zonden van de ouders genoemd. We willen van vrouwen toch geen gedachteloze schapen maken?

De zonden van de vaders

Canvas, dinsdag 30/10, 21.20

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content