Théâtre National gebruikt tranen als inkt in ‘Brief aan D.’

Liefde is… wat André Gorz schrijft in Lettre à D. Histoire d’une amour. Geen beter papieren bewijs dat ware liefde bestaat. Dirk Roofthooft vertaalt de laatste liefdesbrief van de schrijver aan zijn echtgenote Dorine naar een theatermonoloog die doet verlangen naar een relatie die voelt als een verstrengeling waaruit je je nooit meer wil losmaken.

Dirk Roofthooft werd naar eigen zeggen over de streep getrokken door een zin die journalist-filosoof André Gorz neerpende in zijn Brief aan D.: ‘We zullen zijn wat we samen zullen doen.’ Die zin blies de acteur omver. Maar hij krabbelde terug recht. En hoe. Sereen maar krachtig declameert Roofthooft de liefdesbrief – en tegelijkertijd ook schuldbekentenis – van een schrijver aan zijn vrouw alsof het zijn eigen woorden zijn.

Op 25 september 2007 lijkt de inkt in de kranten nog grauwer dan anders. De 84-jarige André Gorz en zijn vrouw Dorine (83) besloten samen een einde te maken aan hun leven. Haar pijn was ondraaglijk geworden, de pijn die hem te wachten stond zonder haar zou zo mogelijk nog ondraaglijker zijn. Ze hadden altijd geweten dat de een de ander nooit zou overleven. Ze waren slechts twee injecties verwijderd van het eeuwige samenzijn.

Twee jaar voor hun assen in hun tuin zouden worden verstrooid, schrijft Gorz een hartstochtelijke brief aan de vrouw van zijn leven, waarin hij zijn dankbaarheid en onvoorwaardelijke liefde toont. En ook schuld bekent. Hij verwijt zichzelf dat hij nooit genoeg heeft geschreven over wat echt belangrijk is in zijn leven: zij.

Die Brief aan D. vertaalt de jonge regisseuse Coline Struyf naar het podium. Eerst met een triomftocht door Franstalig België, nu ook op de Vlaamse planken. Struyf houdt het daarbij opvallend sober: op enkele fragmenten van een interview met wijlen Dorine na, is het de tekst en alleen de tekst die ertoe doet. Dat blijkt ook uit de manier waarop Dirk Roofthooft de woorden zijn lippen doet verlaten. Hij wikt en weegt elke zin en elke lettergreep, als ware het zijn eigen liefdesverklaring: ‘Onlangs ben ik alweer verliefd op je geworden en ik draag in mijn binnenste opnieuw een alles verslindende leegte die slechts gevuld wordt als ik jouw lichaam tegen het mijne druk.’ Roofthooft gebruikt Gorz’ tranen als inkt om zijn verhaal opnieuw neer te schrijven.

Ook het decor is bescheiden. Op een spreekgestoelte en een zeteltje op enkele houten planken na, is het enkel Roofthooft die het beeld moet vullen. Maar hoe krachtig Gorz’ woorden ook mogen zijn, de monoloog dreigt door de sobere regie echter soms net zijn sterkte te verliezen. De tranen die Gorz gelaten moet hebben, drogen soms te snel op. Roofthooft houdt zich desondanks staande dankzij zijn respectvolle benadering.

André Gorz perste met zijn Brief aan D. de meest ongedwongen woorden uit zijn pen. Voor elke scepticus die ware liefde linkt aan naïeve dromen van hoopvolle pubermeisjes, is dit passionele betoog een oogopener. En zoveel puurder dan de gemiddelde romcom romance die u door uw strot krijgt geramd. De schrijver doet elke toeschouwer wensen dat hij ooit in zijn leven een even sterke connectie kan maken als Gorz en zijn vrouw Dorine. Al mag de liefdespost die daaruit voortkomt een beetje meer knetteren als het ooit het theater haalt.

Jorik Leemans