De kans bestaat dat Pedro Almodóvar dit weekend op het 62e Filmfestival van Cannes de Gouden Palm wint. Los abrazos rotos – over een blinde cineast die met zijn verleden in het reine komt – is een van zijn persoonlijkste én meest cinefiele films. De Spaanse grootmeester licht zijn tien filmpijlers toe.

Hitchcock

Pedro Almodóvar: ‘Alfred Hitchcock blijft de absolute grootmeester. Als je jezelf als cineast ernstig neemt, zou je zijn mise-en-scènetechnieken dagelijks moeten bestuderen. Hij is het prototype van de auteur: hij had werkelijk alle touwtjes in handen, maar zonder dat dat tot hermetisch geneuzel leidde. Zijn films zijn zowel superpersoonlijk als megacommercieel. Ontkennen dat Hitch mijn grote voorbeeld is, zou dwaas zijn. Net als hem volg ik de filmtechnische evoluties op de voet en stel ik alles in het werk om ze in mijn filmproces te verwerken. Let wel: ik tracht dat op een poëtische en subtiele manier te doen – in tegenstelling tot al die ongeïnspireerde nitwits die zichzelf regisseurs durven te noemen. Ik ben er trouwens zeker van dat Hitchcock met de hedendaagse ontwikkelingen op het gebied van digitale cinema en 3Dfenomenale resultaten zou behalen.’

Cannes

Almodóvar: ‘Dit jaar vroeg men mij om de jury in Cannes voor te zitten, en dat is niet eerste keer. Ik weiger echter altijd uit professionele overwegingen. Waarom zou ik het werk van mijn collega’s beoordelen? Het lijkt me verschrikkelijk om de ene cineast een prijs toe te kennen en de andere niet. Zoiets zou mij verantwoordelijk maken voor het floppen of het slagen van een kunstwerk waaraan talloze artiesten hebben meegewerkt. Mijn geweten zou het niet aankunnen. Dat ik dit jaar opnieuw naar de Gouden Palm meeding, heb ik te danken aan Thierry Frémaux, de algemene afgevaardigde van het Festival. Zelf ben ik er niet zo mee bezig, maar mijn producenten – onder wie mijn broer Augustín – sporen me keer op keer aan om mijn film in te sturen. Een prijs betekent immers een wereldvan verschil voor de internationale verkoop van je film. Hoewel ik denk dat ik dit jaar geen kans maak op de Gouden Palm, reis ik met plezier naar de Franse badstad. Ik heb er al fantastische momenten beleefd – ik denk aan de prijzenregen voor Volver enkele jaren terug. Bovendien is Cannes een van de weinige filmfestivals waar nog écht wordt gefeest.’

Kleur

Almodóvar: ‘Ik ga steevast voor onrealistische kleuren, al wil dat niet zeggen dat ze een droomwerkelijkheid signaleren of louter decoratief zijn. Ik kies ze uit dramatische overwegingen: het kleurenpallet en de belichting moeten bij de kijker een emotionele reactie losweken. Ik besef maar al te goed dat de kostuums, de personages en de sets uit mijn films compleet over the top zijn. Toch gaat het voor mij om een representatie van de realiteit. Het mengen van kleuren en emoties lijkt me de beste manier om mijn indrukken van het dagelijkse leven weer te geven. Ik groeide op in de jaren 60, het tijdperk van de Technicolor. De flashy en flamboyante kleuren die toen op het grote scherm overheersten, lieten een diepe indruk op me na, net zoals ook de popartbeweging me stevig heeft beïnvloed. Dat ik als zeer grillige tiener in het ontzettend sobere La Mancha opgroeide, maakte me trouwens alleen maar extremer.’

Muziek

Almodóvar: ‘Muziek speelt sinds dag één een belangrijke rol in mijn films. Meestal laat ik de prent beginnen met een thema dat later in andere gedaantes opnieuw opduikt. Los abrazos rotos gaat van start met een deuntje dat iets wegheeft van ‘ La boca‘, een variant op de flamenco. Flamencomuziek heeft iets heel dubbelzinnigs: ze is tegelijkertijd ontzettend hermetisch en ongelooflijk rijk. In het begin van de film hoor je een pianoversie van het nummer, aan het einde een gezongen variatie.’

Ogen

Almodóvar: ‘Ik hoop dat ik nooit blind word. Dat is ongeveer het ergste wat een filmmaker kan overkomen. Ik kan me niet inbeelden dat ik hetzelfde lot beschoren ben als het hoofdpersonage uit Los abrazos rotos. Dat neemt niet weg dat er opvallend veel cineasten zijn die met één oog door het leven gingen -Nicholas Ray en John Ford bijvoorbeeld, twee maestro’s van de zevende kunst die zelfs met een ooglapje verder werkten. Vreemd genoeg ga ik tijdens de montage vooral op mijn oren af. Wanneer de acteurs de juiste toon voor hun dialogen hebben gevonden, volgt hun lichaam meestal automatisch. Het spreekt vanzelf dat ik tijdens de shoot als een bezetene met visuele zaken als decors, belichting en cadrage bezig ben, maar op het moment dat ik me over de acteurs ontferm, hebben we het vooral over de manier waarop ze hun dialogen zullen debiteren.’

Beeld

Almodóvar: ‘Hoewel de soundtrack en de score erg belangrijk zijn voor het welslagen van een film, blijft het beeld overheersend. Zonder beelden kan je immers niet van cinema spreken. Ik maak graag gebruik van het feit dat beelden multireferentieel kunnen zijn. Zo vroeg ik tijdens de voorbereidingen van Volver aan hoofdactrice Penélope Cruz om de klassiekers van het Italiaanse neorealisme te herbekijken en vooral op de acteerprestaties van Claudia Cardinale, Anna Magnani en Sophia Loren te letten. Niet dat ik een simplistische imitatie ambieerde, maar ik wilde Penélope een referentiekader bezorgen voor de beeldtaal die ik in gedachten had. Ik vind de houding van mijn personages ontzettend belangrijk. Dat een dergelijke aanpak schijnbaar toevallige hommages aan klassieke filmbeelden oplevert, is mooi meegenomen. Bij zulke zaken zijn het trouwens de kostuumontwerpster en de kapster die het belangrijkste werk leveren. Als de actrices zichzelf als een of andere iconische figuur uitgedost zien, gaat het inblikken van de scène bijna vanzelf.’

Credits

Almodóvar: ‘Saul Bass, het grafische genie dat aan onder meer Psycho, Vertigo en Anatomy of a Murder meewerkte, deed me inzien dat de begingeneriek een op zichzelf staand genre is. Doordachte openingstitels zijn meer dan een uit de hand gelopen stijloefening, ze bereiden het publiek voor op wat volgt. De begingeneriek van Los abrazos rotos heeft een totaal andere textuur dan de rest van de film. De beelden – die normaal gezien dienen om de kwaliteit van een shot te controleren – werden geschoten op video in plaats van op pellicule. Ze geven de drukte van een filmset perfect weer. Tegelijkertijd staat die bedrijvigheid in schril contrast met de geconcentreerde blik van Penélope, die zich op haar volgende scène aan het voorbereiden is. Hoewel haar kapsel op dat van Audrey Hepburn in Sabrina gebaseerd is, doet haar blik me denken aan die van Sean Young in Blade Runner. Ik koos voor deze beelden omdat ze een blik werpen achter de schermen van een filmproductie. Ze hebben iets van een verboden vrucht, want ze tonen een wereld die het grote publiek nooit te zien krijgt.’

Dubbels

Almodóvar: ‘In al mijn films duikt er een dubbelganger van mezelf op. Deze keer dreef ik die verdubbelingneiging echter op de spits. In de begintitels toon ik bijvoorbeeld de stand-ins van mijn hoofdacteurs, de protagonist neemt een nieuwe identiteit aan nadat hij zijn gezichtsvermogen is verloren en een nevenpersonage stelt alles in het werk om het leven van zijn vader te imiteren. Voor mij is cinema altijd een representatie van de werkelijkheid geweest. Soms blijkt deze reflectie zelfs waarheidsgetrouwer dan het origineel.’

Kostumering

Almodóvar: ‘Ik hecht ontzettend veel belang aan de manier waarop mijn personages zich kleden. Vaak dragen ze dingen die niemand in het echte leven zou durven aan te trekken. De extravagante jurken en kleedjes waarmee de vrouwen in mijn films zijn uitgedost, dienen in de eerste plaats om bij de bioscoopbezoeker emoties los te weken. Mode speelt trouwens al lang een grote rol in de cinema. Kijk maar naar Casablanca. Daarin herinnert Humphrey Bogart zich Ingrid Bergman aan de hand van haar kleren:’Het was de dag dat de Duitsers Parijs binnenmarcheerden. Zij droegengrijs, jij droeg blauw.”

Vrouwen

Almodóvar: ‘Hoewel Los abrazos rotos rond een mannelijk hoofdpersonage draait, speelt ook het personage van Penélope Cruz een belangrijke rol. Ik kan me niet inbeelden dat ik ooit een film zal maken waarin vrouwen volledig op het achterplan zijn geschoven. Dat krijg je ervan als je tussen vrouwen opgroeit. De vrouwelijke zelfstandigheid, oerkracht en overlevingsdrang fascineren en beangstigen me tegelijkertijd. Dat geldt voor elke man. Neem nu Hitchcock. Volgens mij schuilt er een grote film in de relatie tussen hem en zijn actrices. Die band was tegelijkertijd tiranniek en erotisch. Hitch was stapelverliefd op zijn actrices, maar dat hield hem niet tegen om hen flink af te beulen. Zoiets vind ik ontzettend interessant. Maar denk nu niet dat ik een moreel oordeel over de man vel.Daarvoor ben ik te nietig.’

Los abrazos rotos (Broken Embraces)

Nu in de bioscoop

PEDRO almodÓvar retrospectieve

Van 4/6 tot 30/6 in Cinematek, Brussel.

Info en programma op www.cinematek.be.

Door Steven Tuffin