De dubbele oscar-overwinning van ‘Erin Brockovich’ en ‘Traffic’ gaf hem carte blanche in Hollywood. Met zijn nieuw verworven vrijheid maakte Steven Soderbergh een swingende remake van het ‘Rat Pack’-vehikel ‘Ocean’s Eleven’. ‘Je mag geen schaamte of schrik hebben om te tonen waar je goed in bent.’

Door Stephen Rebello, ,

‘Ocean’s Eleven’ vanaf 6 februari in de bioscoop.

Steven Soderbergh heeft voor het eerst zijn kunnen bewezen met sex, lies and videotape, een film die critici en publiek eind jaren ’80 met verstomming sloeg en in 1989 de Gouden Palm wegkaapte op het filmfestival van Cannes. Er volgde na dit vroegrijpe debuut een decennium van verwarrende, betweterige films, waar drie jaar geleden een einde aan kwam. Na een vreemde en commercieel teleurstellende reeks ( Kafka, King of the Hill, The Underneath, Gray’s Anatomy en Schizopolis) sloeg Soderbergh staalhard terug met Out of Sight, een funky en cool misdaadverhaal, verhit door seksuele spanning tussen George Clooney en Jennifer Lopez. Verder deed hij Swinging Sixties-icoon Terence Stamp herrijzen met een stijlvolle wraakthriller in Los Angeles: The Limey.

Vorig jaar betonneerde Soderbergh zijn plek in het Pantheon van de hedendaagse filmmakers met een ander tweeledig succes: Erin Brockovich en Traffic. Erin Brockovich had een uitzonderlijk vlot geschreven weekendfilm kunnen zijn, maar overstijgt deze middelmatigheid door de energieke en uitzonderlijke vertolkingen van Julia Roberts en Albert Finney. In Traffic maakte Soderbergh van een sterk script en met een onconventionele cast een erg menselijke film die interessante vragen oproept over Amerika’s gefaalde oorlog tegen drugs. De films haalden aan de kassa’s elk meer dan 115 miljoen euro en sleepten vijf oscars binnen. Soderbergh, genomineerd voor beide films, kreeg het beeldje voor Traffic en zijn Brockovich-ster Roberts nam de prijs in ontvangst voor Beste Actrice. Plots hoorde je overal: ‘Blij je terug te zien, Soderbergh.’

Wat doe je als je carte blanche krijgt van Hollywood? Soderbergh koos voor Ocean’s Eleven. Met een megabudget bekeek hij op zeer Soderberghiaanse wijze de bokkensprongen van de Rat Pack van de jaren ’60 (Frank Sinatra, Dean Martin, Sammy Davis Jr., Peter Lawford) in Las Vegas. De helden van weleer vult hij in door de hedendaagse postmoderne cool van George Clooney, Brad Pitt, Mat Damon en Julia Roberts. Zo een cast tilt de verwachtingen tot een haast onhaalbaar niveau.

En nog vóór iemand de kans krijgt hem van verraad te beschuldigen, draait hij nu de lowbudgetfilm The Art of Negotiating a Turn. In de komende lente plant hij een remake van het sciencefictionmeesterwerk Solaris van Andrei Tarkovsky. Verder vult hij zijn tijd met de productie-entiteit Section Eight (samen met George Clooney) en voegde hij zich bij de unieke regisseurs Spike Jonze en David Fincher in een andere productiefirma.

Toen ‘Traffic’ net uitkwam, dacht je eraan Luke en Owen Wilson te casten voor de rollen die uiteindelijk naar Casey Affleck en Scott Caan gingen. De pers speculeerde verder over Bruce Willis, Ralph Fiennes, Johnny Depp, Ewan McGregor en Cameron Diaz. Wat is daarvan aan?

Steven Soderbergh: We hebben aan veel mensen gedacht. Ik denk niet dat Camerons naam boven kwam, omdat ik Julia wilde vanaf het begin. Met Bruce Willis hebben we een tijd gepraat, maar net als bij Traffic eindigde ik met wie ik moest hebben. We overwogen Ralph Fiennes als de zware jongen, maar nu kijk ik naar de film en denk ik: Andy Garcia heeft geen angst om dit te spelen, hij is perfect voor die rol. En ja, we dachten ook aan de broertjes Wilson, maar Scott Caan en Casey Affleck vind ik te gek, die twee zijn gewoon een tv-serie op zichzelf.

Deze cast kon het samen zo goed vinden dat het op een vriendenreünie leek?

Soderbergh: De waarheid is dat ze samen een leuke tijd hebben beleefd en dat het stuk voor stuk mensen zijn met wie je graag optrekt. Maar voor we startten, zei ik tegen iedereen: ‘Ik hoop dat je klaar bent om te werken, want als je denkt hier even door te wandelen, ben je verkeerd bezig. Als iemand zelfvoldaan wordt, gaan we er allemaal aan.’

Clooney en Pitt leken beste maatjes?

Soderbergh: Ik wist dat op voorhand omdat ze een soortgelijke instelling hebben inzake het werk. Ze zijn niet pretentieus, veeleer zelfgeringschattend, ze behandelen anderen goed en willen op geen enkele manier overkomen als het cliché van de verwaande acteur. Verder lachen ze beiden heel graag. Ze ontmoetten elkaar voor het eerst op de laatste geluidmixage van Erin Brockovich. We legden Brad uit waar we mee bezig waren en hij zei: ‘Lijkt me leuk, ik doe mee.’

Toen ik later eens bij hem thuis was, zei hij me: ‘Ik wil niet herschrijven, maar ik probeer de dynamiek uit te vissen tussen mijn karakter en dat van Clooney. Ik zie het eigenlijk zo: Danny Ocean is degene met het grote plan in zijn hoofd, maar verschrikkelijk slecht in details, ik ben degene die alles onthoudt.’ Verder wilde hij de dialogen overlappen, zodat hij al wist wat de ander ging zeggen. Ik glunderde: ‘Perfect, die dynamiek spelen we de hele tijd uit.’ Zijn ideeën zijn sterk en slim. Zo stelde hij voor dat zijn karakter de hele tijd moest eten. Hij kan de hele dag eten zonder aan te komen.

Nog een extra reden om een bittere wrok te koesteren tegen hem. Hoe schat je hem in nadat je met hem werkte?

Soderbergh: Zoals iedereen ben ik een enorme fan geworden. Op een bepaalde manier moet het toch op je wegen om de geweldigste kerel ter wereld te zijn. Iedereen kijkt naar hem op voor advies, en toch verdraagt hij dat wonderwel. Ik voel veel genegenheid en respect voor de persoon Brad. En hij is een klasse-acteur. Met zijn uiterlijk is het moeilijk om de aandacht te vestigen op wat ie eigenlijk doet. Het is echt geen angsthaas, ik ken niemand in zijn positie die zulke risico’s neemt.

Er zit een grappige scène in het verhaal, waar hij zich vermomt als een dokter.

Soderbergh: Dat gebeurde op de set, ik zei: ‘Ik ken geen enkele dokter in een casino die eruitziet als jij. Er moet iets veranderen.’ De haarverantwoordelijke toverde dan de pruik van Mike Myers in Austin Powers te voorschijn. De meeste mensen zouden zoiets nog niet durven op te zetten, maar Brad kreeg er niet genoeg van. Hij zette de pruik en een bril op en bleef uren in het casino rondslenteren.

Je werkte vroeger al met George Clooney en jullie zitten nu samen in een bedrijfje. Waarom klikt het zo goed tussen jullie?

Soderbergh: Hij is een veel beter acteur dan hij denkt. Ik apprecieer wat hij doet en hij vertrouwt mij, denk ik. George en ik hebben zoveel gemeen. We hebben het niet begrepen op drama. We interesseren ons niet voor oneerlijke mensen die er niet om geven waar ze mee bezig zijn. Dat helpt natuurlijk om met iemand in zee te gaan.

Je zei dat het uiterlijk van Brad Pitt ervoor zorgt dat veel mensen hem onderschatten. Dat kan je ook zeggen van andere mensen van je cast. Julia Roberts speelt de ex-vrouw van Clooney met een onverwacht kantje, een lusteloze droefheid.

Soderbergh: Daar hebben we lang over gepraat. We wilden haar iets riskants laten doen in de film, iets dat het publiek misschien zal afschrikken. Ook wilde ik haar scènes met Danny Ocean laten aanvoelen als een Howard Hawks-film: twee pratende volwassenen. Ik vertelde haar: ‘Je bent er nog niet over wat er gebeurde tussen jou en Danny Ocean, je leerde ermee omgaan door jezelf gevoelloos te maken. Tot het einde van de film wil ik dat je verontwaardigd boos en gekwetst speelt. Zij: ‘Ik denk dat ik te hard overkom.’ Ik stelde haar gerust: ‘Er moet een bepaalde grens worden doorbroken. We weten waar we naartoe willen met je personage.’ Ergens vond ze een manier, zodat ze haar zinnen afvuurt, maar toch net geen bitch is.

Het is van opzet een film over ‘coole gasten’, hoe ging zij daarmee om?

Soderbergh: Ze vond het hemels.

Flakkerden er geen romantische vonken op tussen de acteurs?

Soderbergh: Nee. Achteraf gezien was dat eigenlijk een moeilijke tijd voor Julia, op dat punt was ze erg teruggetrokken. Ze is letterlijk het enige meisje in de hele film, omringd door al die mannen. Toen ik haar het script opstuurde, zei ze: ‘Ben je gek, dit wordt fantastisch.’ Haar rondhang-quotiënt is vrij hoog en met de kerels op hun gemak paste ze volledig in het geheel. Ze had al gewerkt met Brad ( The Mexican) en ook met Matt toen hij nog klein en onbeduidend was ( Mystic Pizza). Op de set stond ik daar te filmen en vijf meter verder stond er een kring rond de allergrootste grapjas, Carl Reiner, met Julia, George en de rest. Dan moest ik altijd komen zeuren: ‘Oké, het is leuk geweest, kunnen we misschien nog een beetje werken vandaag?’

Hoe heb je de stijl bepaald van ‘Ocean’s Eleven’?

Soderbergh: Bij Traffic moest ik op een andere manier filmen, op een andere manier naar de dingen kijken. Werken in jachtige, uit de losse pols gefilmde stijl is veel gemakkelijker dan deze. In het laatste uur van Ocean’s Eleven zitten niet veel shots die terugkomen. Het is een opeenvolging van nauw verbonden shots en scènes. De filmmakers die ik goed vind in die stijl herhalen hun shots niet veel. Elke instelling is anders. Dat leek me wel iets moois om na te streven.

Ik dacht ook veel na over de juwelenroof-komedie The Hot Rock, omdat dat een film is die ik heel bijzonder vind. Om me qua techniek bij te schaven, keek ik veel naar werk van Fincher, Spielberg, McTiernan, mensen die fysieke actie weten te orkestreren op een manier die mij aanspreekt. Ik bleef kijken naar grootte en hoogte van de lens, wanneer ze de camera bewogen, wanneer ze overgangen maakten, hoe ze hun figuranten gebruikten, hoe ze bewegingen binnen shots structureerden om je te leiden naar de volgende beweging, en de volgende. In hun films weet je altijd precies waar je bent, hoe snel de beeldwisselingen ook zijn. Het is een kunst die je niet kunt leren.

Het klinkt misschien pretentieus, maar met Ocean’s Eleven probeerde ik die visuele sterkte, die mannelijke en gespierde manier van filmen, te combineren met een meer vrouwelijke, zachtere emotionele benadering van personages en acteren. Als je die twee kunt samenbrengen, zou dat een interessante kruising kunnen zijn. Of juist niet. Maar dat wilde ik dus proberen.

De laatste tien minuten van de film, die begeleid zijn door ‘Claire de Lune’ van Debussy, waren overweldigend.

Soderbergh: Ik wilde een elegant einde aan de film. Ik ben een groot fan van Debussy en Claire de Lune was altijd al een van mijn favorieten. Maar ik zette Philip Kaufman in de speciale bedankjes omdat hij dezelfde muziek gebruikt, met een soortgelijk effect, in The Right Stuff. Ik weet dat veel mensen tijdens de film gaan beseffen dat ze dat al eerder hebben gezien. Dan kon ik er maar beter voor uitkomen dat ik het heb gestolen. Voor mij was het essentieel, omdat ze aan fonteinen altijd dat soort muziek spelen. David Hall zorgde voor de soundtrack en sloeg de spijker op de kop.

De hele film is intrinsiek theatraal, maar de laatste tien minuten verandert hij in een jaren’40-studiofilm. In een van de beste shots moet Julia paraderen over de casinovloer. Ik vond haar geweldig: schitterend acteerwerk van een echte filmster. Het lukte niet van de eerste keer. Maar wat het moeilijk maakte om te filmen, maakte het net makkelijk om te monteren. Omdat het zo rechtlijnig is, het is bedoeld om op een bepaalde manier in elkaar te worden gezet. We waren aan de lopende band aan het monteren, in de overtuiging dat het goed zat.

Heeft Hollywood na elf september zijn kijk op geweld veranderd?

Soderbergh: Veel mensen zijn bezorgd over de invloed van geweld op het ideologische niveau, dat mensen ideeën krijgen door het zien van dit soort films. Ik vrees veeleer dat we gevoelloos worden voor gewelddadige gebeurtenissen. Dat onze reacties niet volgroeien, verwrongen zijn of uitgesteld worden. Die spectaculaire gebeurtenissen lijken op de trukendoos van de speciale effecten waardoor je heel stuurloos geraakt, vooral toen de televisiezenders besloten om een stap achteruit te zetten, zodat je niet echt zag dat de mensen uit die gebouwen sprongen. Die beelden bleven op je netvlies hangen.

Onze ideeën over wat vergezocht is, zijn compleet ontworteld. Alle zekerheden zijn weg en we leven bijna als elk ander land ter wereld. Ik vrees er alleen voor dat we weer naar de jaren ’50 gaan. Je bent verwonderd door iemands fantastisch verhaal van uitzonderlijke moed en daarna gedegouteerd door een ander die zijn reactionaire, fascistische standpunten omtrent de oplossing van dit probleem over het scherm uitbraakt. Het bracht het beste en het slechtste in de mensen naar boven. De maatschappij kreeg een opdonder, maar we zijn nog altijd een vrije en open samenleving, waar mensen het oneens mogen zijn, waar ze over alles mogen zeggen wat ze willen. Hebben we imperialistische neigingen? Zeker en vast. Maar je kunt ook stellen dat we, buiten enkele uitzonderingen, de meest open samenleving ter wereld zijn.

Heeft ‘Traffic’ enige impact gehad op het drugsbeleid?

Soderbergh: Oh, ongeveer een week lang. Het best mogelijke scenario leek me enkele weken wat krantenstukken op de opiniepagina’s en wat televisiediscussies, ergens laat op de avond, en dan gewoon voortdoen waarmee we zo goed bezig zijn. Eigenlijk kan je Traffic om het andere jaar maken. Ik heb nooit gedacht dat deze film een verschil zou maken. Wat me wel verraste, was dat er een publiek voor was.

Kan je al iets vertellen over je nieuwe film ‘The Art of Negotiating a Turn’, met Julia Roberts, David Duchovny, en Katherine Keener?

Soderbergh: Tijdens het opnemen van Ocean’s Eleven realiseerde ik me dat ik weer een kleine film wilde maken. Veel acteurs lijken geobsedeerd door het idee om zo naar de set te komen, klaar om te beginnen filmen. Dat ze kleren mogen kiezen uit hun eigen kast. Voor mij wordt deze film een nonchalante combinatie van Richard Lester en Max Ophuls, La Règle du jeu van Jean Renoir en een Godard-film. We proberen het zo sober mogelijk te houden, zowel het maken als het verkopen van de prent. Het is dus een 18-daagse opname, met een budget van twee miljoen dollar. We leveren de prent af in februari en komen in de VS uit op 8 maart.

Hoe gaat het met je samenwerking op productievlak met regisseurs Spike Jones, David Fincher en Alexander Payne?

Soderbergh: We zijn erover aan het praten en hebben een aantal plannen, maar het is nog te vroeg om ermee naar buiten te komen. Het was al te gek om Section Eight op te starten. Een voorbeeld: de Todd Haynes-film met Julliane Moore ( Far From Heaven) is een nep-Douglas Sirk-film, maar echt briljant, een van de beste scripts die ik ooit las. Met Section Eight bellen we gewoon de mensen op die we leuk vinden en maken van de kansen van het moment gebruik om interessante dingen gedaan te krijgen.

Nu iedereen je talent ophemelt, en met een oscar en vele andere filmprijzen in je kast, hoe goed vind je jezelf?

Soderbergh: Dat heeft allemaal te maken met het kennen van je mogelijkheden, geen schaamte of schrik hebben om te laten zien waar je goed in bent. Er zijn echt wel dingen die ik niet goed kan. Ik ben geen kunstenaar als Bergman of Kieslowski, of Tarkovsky. Van al mijn projecten komt de nieuwe versie van Tarkovsky’s Solaris het dichtst in de buurt van een serieuze film. Ik besef dat ik een talent heb om op vakkundige wijze artistiek vermaak te brengen. Commerciële dingen of genreoefeningen maken, op een manier die het publiek niet beledigt of uit zijn lood slaat.

Maar daar zit een ingebouwde val in.

Soderbergh: Dat weet ik. Ik moet opletten om niet zelfvoldaan te worden. Daarom vind ik het onderwerp heel belangrijk en blijf ik van stijl veranderen. Naar mijn gevoel ben ik nog altijd aan het leren, het beste moet nog komen.

Copyright Movieline/Vertaling Maarten Billiet

‘Clooney en Pitt behandelen anderen goed en willen op geen enkele manier overkomen als het cliché van de verwaande acteur.’

‘Ik heb gepoogd een mannelijke en gespierde manier van filmen te combineren met een meer vrouwelijke, zachtere emotionele benadering van personages en acteren.’

‘Hebben de VS imperialistische neigingen? Zeker en vast. Maar je kunt ook stellen dat we, buiten enkele uitzonderingen, de meest open samenleving ter wereld zijn.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content