Het meesterlijke afscheid van Daniel Day-Lewis en de twee andere topfilms van de week

Paul Thomas Anderson betoont zich nog maar eens ’the master’ met Phantom Thread, een pracht van een creatie over de grillen van de liefde en de kunst.

Van Paul Thomas Anderson met Daniel Day-Lewis, Vicky Krieps, Lesley Manville

Friedrich Nietzsche omschreef de liefde als ‘een redmiddel tegen perfectie’. Reynolds Woodcock, de fijngemanierde spilfiguur van Paul Thomas Andersons hypnotiserende Phantom Thread, kan die definitie van de Duitse beroepsmisantroop beamen. Alles in het geritualiseerde vrijgezellenleven van de Britse jetsetcouturier draait namelijk om het creëren van schoonheid en perfectie. Tenminste tot hij, ergens eind jaren vijftig, Alma ontmoet, een jonge vrouw die zijn model, muze en minnares wordt. In tegenstelling tot haar voorgangsters laat die zich namelijk niet zomaar als een paspop behandelen, waardoor ze beetje bij beetje ook zijn psychologische sparringpartner wordt.

Met zijn grillige meester-en-leerlingrelatie, liefdevolle machtsspelletjes en psychoseksuele ondertoon draagt Phantom Thread het kwaliteitslabel van Paul Thomas Anderson, alsof zijn merknaam in de pellicule werd genaaid. Alleen gaat het er minder hermetisch aan toe dan in The Master (2012), en minder psychotisch dan in There Will Be Blood (2007) of Inherent Vice (2015). Met een beetje goede wil zou je PTA’s achtste film zelfs een liefdesballade kunnen noemen, maar dan wel een waar een donkere, langzaam verstikkende voile over werd gedrapeerd.

Kinky romantiek en zwarte humor loeren voortdurend om het hoekje, en in elke kamer van het chique, georgiaanse huis waarin Woodcock resideert, voel je de spoken van Alfred Hitchcock (Rebecca) en Joseph Losey (The Servant, The Secret Ceremony) hangen. Maar voor mondaine zaken als pastiches of een simpel narratief is er in de obsessieve wereld van Anderson geen plaats. Hoewel Phantom Thread zich welwillend laat keuren als de piekfijn aangeklede kroniek van een (zelf)destructieve relatie, is dit in de eerste plaats een allegorie over het kunstenaarschap, en over de prijs die een artiest betaalt wanneer die (ego)maniakaal naar perfectie streeft.

Hoeveel PTA er precies in Woodcock schuilt, weten alleen hijzelf en mevrouw Anderson, maar dat Phantom Thread zijn initialen draagt, is niet toevallig, zoals hij elk shot en elke overgang tailleert met eenzelfde oog voor detail als zijn fictieve Britse stijlgoeroe. Bijna alle scènes worden naadloos aaneengeweven door de lyrisch romantische muziek van Jonny Greenwood, terwijl Anderson dit keer zelf de 35mm-camera bedient. Alsof hij wil beklemtonen wat voor een old school vakman hij is, een vakman die net als Woodcock zweert bij traditie en de beste, rijkste materialen.

Het maakt van Phantom Thread een intens, persoonlijk en tijdloos werkstuk. Daniel Day-Lewis charmeert, intimideert en imponeert in zijn mogelijk laatste rol: een geliefd genie en meester van de goede smaak, maar ook een zelfingenomen teut met moedercomplexen. Ook de vrouwen die DDL flankeren – de Luxemburgse actrice Vicky Krieps als Alma, en routinier Lesley Manville als Woodcocks autoritaire zus en zakenpartner Cyril – doen elke dialoog en geste kraken van gestileerde spanning.

Voor de slechte leerlingen: een meesterlijke creatie van een filmmaker die zijn metier van naaldje tot draadje beheerst.

Lees ook: Paul Thomas Anderson is de beste regisseur ter wereld (en ‘Phantom Thread’ bewijst dat)

Van Luca Guadagnino met Timothée Chalamet, Armie Hammer, Michael Stuhlbarg

Net als in Io sono l’amore en A Bigger Splash laat Luca Guadagnino in het slotstuk van zijn Desire-trilogie de hormonen rijkelijk vloeien, dit keer door het zeventienjarige lijf van Elio (revelatie en Oscarnominee Timothée Chalamet). Die wordt tijdens een lange, hete Italiaanse zomer uit de kast gelokt door Oliver (Armie Hammer), een jonge Amerikaanse academicus annex blonde god die tijdelijk bij zijn docerende ouders verblijft. Guadagnino mijdt het schrale sentiment en omarmt zijn tijdelijke minnaars met dezelfde passie als waarmee ze in mekaars armen duiken. Innoverende of pronkerige cinema levert dat niet op, maar deze sensuele pastorale, naar de roman van André Aciman en geadapteerd door de Amerikaanse veteraan James Ivory, baadt in bevrijdende sensualiteit en laat de liefde, lust, verwarring en pijn van het doek parelen. De dromerige songs van Sufjan Stevens maken het nog net een graadje warmer. (DM)

Van Bert Scholiers met Evelien Bosmans, Daphne Wellens

Het staat vandaag niet meer zo goed om Woody Allen een inspiratiebron te noemen, maar Bert Scholiers steekt zijn invloed niet onder stoelen of banken in zijn debuutfilm. Hij steekt trouwens helemaal niets onder wat dan ook, want zijn tussen grootstedelijke praatfilm, romantische komedie en licht surrealistische generatieschets twijfelende eersteling bulkt van de cinefiele knipogen en hommages. De dialogen zijn niet altijd even spitsvondig als ze denken te zijn, maar hebben genoeg charme om te doen vergeten dat Scholiers ook weleens een scenario voor Hilde Van Mieghem schrijft. Vlaamse debuten zijn zelden even onbeschaamd speels en visueel vernuftig alsCharlie en Hannah gaan uit, nu al de kleurrijkste zwart-witfilm van het jaar. (SDW)

Lees ook: Evelien Bosmans en Daphne Wellens over piemelboys en semiverkrachting in ‘Charlie en Hannah gaan uit’