De revival van James Baldwin: ‘Waarom heeft hij zo lang niet in de belangstelling gestaan?’
Een spraakmakende docu over hem, een prachtige verfilming van zijn roman, heruitgaven van zijn essays, Nederlandse vertalingen van zijn boeken, namedropping bij de vleet: aan James Baldwin valt tegenwoordig niet te ontsnappen.
Niet slecht voor een Afro-Amerikaanse schrijver, intellectueel en activist die al meer dan dertig jaar dood is en lang vergeten leek te zijn.
De postume rehabilitatie kwam twee jaar geleden op kruissnelheid door I Am Not Your Negro. In die voor een Oscar genomineerde documentaire laat de Haïtiaanse regisseur Raoul Peck enkel Baldwin aan het woord, zij het via archiefbeelden of via de groovy voice-over van Samuel L. Jackson. Je kon proeven van Baldwins taalvirtuositeit maar ook van zijn scherpzinnige, militante kijk op Amerika’s eindeloos aanslepende geworstel met discriminatie, ongelijkheid, racisme en geweld tegen de zwarte bevolking. Hoewel al tientallen jaren oud, verrijkte zijn analyse het debat van de Black Lives Matter-beweging.
Hopelijk is de hernieuwde interesse geen modegril maar blijkt ze duurzaam.
Benadrukte I Am Not Your Negro vooral Baldwins politieke kant, dan brengt Jenkins’ verfilming van If Beale Street Could Talk de schrijver Baldwin weer op het voorplan. Eind vorig jaar verschenen de Nederlandse vertalingen van Als Beale Street kon praten en Niet door water maar door vuur, messcherp essayistisch werk over wat het betekent een Afro-Amerikaanse jongeman te zijn in de jaren zestig en over de systematische onderdrukking van Afro-Amerikanen. ‘Voor mij is de vraag niet waarom Baldwin weer in de belangstelling staat maar waarom hij zo lang níét in de belangstelling heeft gestaan,’ zegt Jenkins. ‘Hopelijk is de hernieuwde interesse geen modegril maar blijkt ze duurzaam.’
Het is nu wachten op werk dat een derde belangrijk aspect belicht. Baldwin ligt ook in de vuurlinie als openlijk homoseksuele, Afro-Amerikaanse schrijver met een complex liefdesleven. Met Giovanni’s Room schreef hij een opvallende roman over een homoseksuele verhouding tussen twee blanken. Baldwin heeft jaren in Parijs gewoond omdat Amerika zijn anders-zijn niet aankon.
Zorg vooral dat u hem geen etiket opkleeft. Baldwin heeft meermaals perfect verwoord waarom hij daar een bloedhekel aan had en hoe veel kwaad een simplistische, agressieve identiteitspolitiek aanricht. De 21e eeuw kan hem gebruiken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier