In het bitterzoete familieportret Sentimental Value toont Joachim Trier wat er gebeurt als een regisseur zijn familie wil casten.
‘Alle kunst is autobiografisch. De parel is het autobiografische product van de oester’, zei maestro Federico Fellini ooit. In Sentimental Value verkent Noors filmauteur Joachim Trier die parelvorming van nabij. Al is zijn in Cannes met de Grand Prix bekroonde familieportret geen directe weerspiegeling van zijn leven, maar wel een melancholische en persoonlijke reflectie op zijn vaste thema’s: liefde, verlies, artistieke integriteit en overgave.
Het verhaal: regisseur Gustav Borg (Stellan Skarsgård als een soort cynische Ingmar Bergman) duikt na jaren weer op op de begrafenis van zijn ex. Niet om zijn dochters te troosten, maar om een filmproject te lanceren. Hij heeft een script geschreven voor zijn oudste dochter Nora (Renate Reinsve op haar fragielst). Over haar. Of beter: over zijn moeder, gespeeld door haar. En als Nora weigert, omdat vaders die kunst boven kinderen verkiezen zelden krediet verdienen, haalt hij gewoon een Hollywoodster (een ontwapenende Elle Fanning) binnen om haar te vervangen.
Trier en huisscenarist Eskil Vogt serveren het met een haast onuitstaanbare elegantie. De montage is zo soepel als een steadicam-droom van Robert Altman, met flashbacks, confrontaties en repetitiescènes die als matroesjka’s in elkaar passen. Toch is het nooit vrijblijvend: de film onderzoekt hoe kunst het trauma niet heelt maar vormgeeft, hoe vaders hun dochters lezen als scenario’s en hoe huizen – een Noorse dragestil-villa met scheuren in de fundering – het geheugen van generaties dragen.
Wie door muze Renate Reinsve een herhaling van Triers vorige hit The Worst Person in the World verwacht, zal zich dan ook verkijken: de toon is donkerder, de spot subtieler, de ontreddering dieper. Het is Trier op zijn meest bergmanesk, met meer spoken dan ironie. Toch laat hij ook nu ruimte voor humor: paniek bij Nora in de backstage herinnert aan Birdman, elders duiken knipogen naar Fellini’s Otto e Mezzo op en er is een uithaal richting Netflix. Want tegelijk kijken we naar een film over film, maar dan zonder het narcisme dat daar vaak mee gepaard gaat.
Prima geacteerd, slim geschreven, piekfijn verzorgd en beladen met sentimentele waarde. Alleen oogt het, zoals wel vaker bij Trier, soms zo gepolijst dat je Bergman off screen hoort fluisteren dat je om brokken te maken ook eens iets moet durven te slopen.