Het gegons in de wandelgangen werd de laatste week haast oorverdovend. Gatz bleef dralen – en intussen tevergeefs zoeken naar extra middelen en politieke moed – om zijn beslissing over de werkingssubsidies voor kunstenorganisaties bekend te maken. Vandaag maakte hij die beslissing eindelijk bekend…
De bekendmaking van de pre-adviezen zorgde in het voorjaar al voor deining. Want kleppers als Anne Teresa De Keersmaeker, Alain Platel en Toneelhuis kregen met een matige ‘voldoende’ een wegwijzer richting ‘uitgang’ als pre-advies. Ongezien. Is de beslissing die Vlaams Minister van Cultuur Sven Gatz (Open VLD) uiteindelijk maakt even ongezien? Neen. Gatz maakt een voorspelbare zij het gevaarlijke evenwichtsoefening, snoeit enkele florerende organisaties weg, beknot de groei van bestaande organisaties én treft de jonge makers vol in het hart. Onder meer door zowel Circuit X als Theaterwerkplaats Rataplan bij het groot huisvuil te plaatsen…
84 763 400 euro voor de kunstenorganisaties, Joke Schauvliege voorzag in 2013 nog 87 miljoen euro…
Deze ochtend maakte Minister Gatz zijn beslissing bekend over de vijfjarige werkingssubsidies 2017 -2021 voor de kunstensector. Hij deed dat op zijn kabinet en stond er ietwat bedremmeld bij. De man had geen vrolijke boodschap te brengen maar probeerde ze toch zo overtuigend mogelijk te communiceren. Mission failed. Gatz kiest ‘voor een sterkere kunstensector met minder organisaties’ en doet wat zijn voorganger Joke Schauvliege (CD&V) niet deed: hij snoeit weloverwogen en wil zo groeikracht geven aan de overblijvers. Of dat zal lukken, blijft de vraag.
Concreet betekent het dat hij 141.894.860 euro beschikbaar stelt voor kunstenorganisaties, voor de ondersteunende organisaties binnen de Kunsten en voor de zeven grote Vlaamse kunstinstellingen (Ancienne Belgique, Brussels Philharmonic, Concertgebouw Brugge, deFilharmonie, deSingel, Kunsthuis en Vooruit). Voor kunstenorganisaties betekent dat jaarlijks 84.763.400 euro. Volgens hem is dat 3.157.481 euro meer ‘dan voorheen’, doordachte taal voor: ‘3.157.481 euro meer dan vóór de in 2014 verplicht ingevoerde besparingen van 7,5 procent.
207 aanvragers van de 303 worden ‘gehonoreerd’
Onder die 207 gehonoreerden bevinden zich dertien nieuwkomers zoals Irene Wool vzw, Nadine, Kloppend Hert, kleinVerhaal, Nadar en Sfinks-Animatie.
Gatz maakte er een punt van om de adviezen van zijn beoordelingscommissies deze keer – in tegenstelling tot de projectsubsidieronde van vorige zomer – wél te volgen. ‘Organisaties met een zeer goede en goede artistieke beoordeling worden beloond. Zij gaan erop vooruit. Nieuwe middelen zorgen ervoor dat we belangrijke spelers als Ultima Vez, Stan, Z33 en kleinere organisaties zoals bijvoorbeeld Hiros, Design regio Kortrijk en het Krokusfestival Hasselt een toekomst kunnen geven. De geografische spreiding die gerealiseerd werd, uit zich in specifieke aandacht voor centrumsteden zoals Mechelen, Leuven, Kortrijk en Brugge. Op die manier kunnen we ook een sterke kunstenscène uitbouwen in de middelgrote steden.’ De genoemde organisaties zien de middelen inderdaad stijgen tegenover hun huidige subsidiestatus. Dat er in Limburg amper wat te honoreren viel, ligt volgens de minister aan de matige kwaliteit van de ingediende dossiers uit die provincie.
Toen Gatz vorig jaar aankondigde dat hij in deze subsidieronde de versnippering zou tegengaan, besloten verschillende organisaties te fuseren. Een wijs besluit want alle acht organisaties die een samenwerking aangingen zoals Het Nieuwstedelijk, Vrijstaat De Werf, C-takt en Het Wilde Westen krijgen een fusiebonus van 5% van het geadviseerde bedrag.
Enkele verrassende winnaars, veel verrassende verliezers
De minister waarschuwde dat hij sowieso organisaties zou schrappen en dat deed hij dus om ‘de versnippering in het kunstenlandschap aanpakken, samenwerking aanmoedigen en diversiteit en vernieuwing in de kunstensector stimuleren’. Grote instellingen zoals de stadstheaters en iconische (dans)gezelschappen – denk aan Jan Fabres Troubleyn – ontziet hij, hoewel hij sowieso consequent minder toekent dan geadviseerd.
Dat noemt hij een ‘solidariteitsoefening’. De kleppers die tijdens de pre-adviezen slechts een voldoende ontvingen – zoals Rosas van Anne Teresa De Keersmaeker -, blijven meestal status quo, dalen soms of stijgen licht.
En ook onder de middelgrote organisaties zijn er opvallend veel organisaties die ter plekke blijven trappelen of behoorlijk groeien tegenover 2013 (maar een bedrag toegekend krijgen dat vaak flink onder het adviseerde bedrag ligt) zoals B’Rock, fABULEUS, Museum M. Rekto:Verso, Voetvolk, Informatiecentrum voor Architectuur, Stedebouw en Design, SCHELD’APEN, Kabinet K, Theater Antigone en Theater Malpertuis.
Onder de verliezers bevinden zich – naast organisaties waar de artistieke bron opgedroogd was en die dus terecht verdwijnen – ook goed functionerende, eigenzinnige organisaties zoals Trefpunt, Muziekodroom, theatericoon Jan Decorte evenals het Brusselse theatergezelschap Tristero en dansgezelschap Kwaad Bloed. Zelfs Het KIP, het Gentse collectief waartoe onder meer Gilles De Schryver en Robrecht Vanden Thoren behoren, wordt van de kaart geveegd. Verdwijnen nog: Jeugd en Muziek Vlaanderen, Theaterwerkplaats Rataplan, Circuit X, Ensemble Leporello and last but not least Kunstenfestival Watou dat zaterdag aan de allerlaatste editie begint.
Wat betekent dit voor de sector?
De verslagenheid is groot ook al laat Gatz veel organisaties bestaan en trachtte hij duidelijk om de rijkdom van het landschap zo goed mogelijk te bewaken, net door het op status quo te plaatsen. Hij veroorzaakte allerminst een kaalslag, in tegenstelling tot wat enkele jaren geleden in Nederland gebeurde. Veel organisaties moeten daardoor tijdens de zomer hun toekomstplannen bijsturen en inkrimpen. Maar beter dat dan verdwijnen, toch? Gatz ís een oprechte cultuurminnaar maar bleek – zoals verwacht – niet in staat om de minder grote cultuurminnaars rond de Vlaamse regeringstafel te overtuigen om het budget alsnog te verhogen of minstens te handhaven.
Met het ingeperkt budget zet hij hoofdzakelijk in op de meest kapitaalkrachtige en/of gevestigde waarden van de sector, ook dat had hij aangekondigd. Kleinere, kwetsbare en jonge organisaties lijken het gelag te betalen. Enkele organisaties die specifiek inzetten op de ontwikkeling van jong talent én op de cohesie van het sociale weefsel in onze steden verdwijnen (zoals Theaterwerkplaats Rataplan, Platform K en Het KIP) of boeten in (zoals De Nwe Tijd of Tuning People). Gatz waakt goed over de traditie maar stimuleert de vernieuwing en verjonging maar matig.
Misschien is de belangrijkste conclusie – na alle commotie en verhitte reacties – wel de conclusie die cultuursocioloog Pascal Gielen enkele jaren geleden in Rekto:Verso trok: moet het toekennen van cultuursubsidies een politieke beslissing zijn? ‘De politiek kan en wil het niet. Dus moet de culturele wereld zijn eigen kaders maken en zichzelf gaan besturen. Hij moet zelf politiek worden. De oprichting van een galaxie van fondsen en stichtingen is daarbij een mogelijk middel’, aldus Gielen.
Els Van Steenberghe
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier