‘Besparingen op cultuurbudget zijn niet goedgemaakt’

‘De besparingen op zijn cultuurbudget, en zeker niet dat voor kunsten, zijn niet goedgemaakt’, reageert Vlaams parlementslid Bart Caron (Groen) op een opiniestuk van Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz.

Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz(Open VLD) schrijft in een opiniestuk op Knack.be ongeveer wat herhaalde tijdens het parlementair debat over de septemberverklaring, dat zijn budget de besparing van de voorbije drie jaar reeds ingehaald heeft. Ik citeer: “Ik vind het ook vreemd te lezen dat ik op cultuur twintig procent bespaard heb. Dat is gewoon onjuist: ik heb gemiddeld vijf procent bespaard (…). Ik wil er bovendien de aandacht op vestigen dat we vandaag, drie jaar later ten opzichte van de besparingen dus, voor de kunsten weer op hetzelfde niveau van financiële overheidssteun zitten als voorheen. We hebben wel degelijk nieuwe middelen geïnvesteerd en er is ook het effect van de tax shift.”

Sven Gatz trad aan in de zomer van 2014. Hij startte onder een slecht financieel gesternte. Snoeien om te bloeien was het leitmotiv van de regering Bourgeois. De cultuurbegroting van zijn eerste volledige jaar bedraagt 505,3 miljoen euro. Maar hij moest besparen. Een jaar later ging er al 15 miljoen van af (-3%). De besparingstrend zette hij nog door in 2016 met een daling met nog eens 30,5 miljoen euro. Samen 45,5 miljoen.

In de begroting van 2017 keerde hij de daling, er kwam 13,3 miljoen euro bij. Het cultuurbudget in 2017 bedraagt 458 miljoen euro. Dat is dus nog steeds 44,7 miljoen minder dan bij zijn aantreden in 2014. Dit zijn absolute cijfers, zonder rekening te houden met de gezondheidsindex. De begroting van 2016 vertoont echter twee belangrijke wijzigingen, duidelijk gevolgen van beleidskeuzes van de Vlaamse regering. Vooreerst noteren we de overheveling van de gelden voor het lokaal cultuurbeleid naar het Gemeentefonds, goed voor 84,5 miljoen euro. Daarnaast zien we de overheveling van de middelen voor gesco’s en DAC vanuit Werk naar Cultuur, een plus van 41,3 miljoen euro. Het saldo daarvan voor de begroting Cultuur is minus 43,2 miljoen euro.

Voor een zuivere rekening, heb ik de cijfers geneutraliseerd in het cultuurbudget. In dat geval bekom je nog een kleine daling uit van zo’n 5 miljoen euro, bijna een status quo tussen 2014 en 2017. Maar helaas, de middelen voor lokaal cultuurbeleid zijn wel verdwenen uit het cultuurbudget.

De cijfers hierboven zijn absolute cijfers. Als je de budgetten van de voorbije jaren aan de gezondheidsindex onderwerpt, en dus aan de dalende koopkracht aanpast, kan je pas een correcte vergelijking maken. Dan kom je een daling van het cultuurbudget uit van 29,6 miljoen rekening houdende met de hierboven geschetste transfers, en zelfs van 71,8 miljoen als je daar geen rekening mee houdt.

Er steekt echter een angel in de uitspraak van minister Gatz. Hij heeft het niet over het gehele cultuurbudget, maar over een deel ervan, dat van de kunsten. Dus zonder cultureel erfgoed, sociaal-cultureel werk, amateurkunsten, transversaal beleid.

Klopt zijn uitspraak dan? Het bedroeg 170,8 miljoen euro bij zijn aantreden in 2014. Het daalde in 2015 naar 157,7 miljoen euro. Het stabiliseerde in 2016 op 161,1 miljoen om in 2017 op 167,4 miljoen euro uit te komen. Van die recente stijging hebben alleen de grote Vlaamse kunstinstellingen kunnen genieten, niet de vele andere organisaties die samen 12 miljoen euro verloren.

De uitspraak van de minister klopt dus niet. Als we gezondheidsindex zouden projecteren op de de cijfers van de voorbije jaren dan zou het verschil nog markant groter zijn, in de orde van 15 miljoen euro minder. Dit jaar noteren we wel enkele stijgingen, die meegenomen zijn in de budgetten hierboven. Er is een stijging van de middelen voor culturele infrastructuur (Foci) met 10,1 miljoen euro. De stijging van 2017 gaat voor bijna de helft naar kunsten, grotendeels naar de grote instellingen en zo’n 2 miljoen naar projectmiddelen, de andere helft naar culturele infrastructuur (FOCI).

Gisteren kondigde de regering via haar septemberverklaring nog een aantal andere nieuwe cijfers aan voor 2017. Het gaat om eenmalige uitgaven, vooral voor culturele infrastructuur. Dat gaat om zo’n 17 miljoen euro. Zolang die cijfers niet zijn goedgekeurd, tellen we ze niet mee in de totalen hierboven. Echter, als we dat wel doen, dan blijven de uitspraken van minister Sven Gatz nog steeds onjuist. Helaas, zou ik durven zeggen. De besparingen op zijn cultuurbudget, en zeker niet dat voor kunsten, zijn niet goedgemaakt. We duimen ervoor dat hij dat volgend jaar wel waarmaakt.