‘Skieven’ is een behoorlijk sterk stuk van een begenadigd schrijver die met uitgestrekte wijsvinger op de rauwe ‘skieve’ realiteit wijst.
Tot eind van dit seizoen presenteert de KVS de nieuwe producties buitenshuis. Een extra laag inleving kan het opleveren, als het artistiek team de juiste invalshoek vindt. Dat is het geval met Skieven ( * * * ). De Franstalige Brusselaar Thomas Gunzig schreef een stuk voor twee acteurs. Guy Dermul vertaalde en regisseerde. Wie gekleed is alsof hij naar de pool trekt beleeft een warme avond, in een openbare gevangenis.
De locatie is een multicultureel centrum in de Brusselse Modelwijk. De opperarchitect was Renaat Braem. Het was de bedoeling dat onder meer de medewerkers van Wereldtentoonstelling ’58 er onderdak vonden, maar zoals alles in België liep ook dit project vertraging op en werd het pas voltooid in 1972. Toch is de architectuur van de jaren vijftig behouden. Het moest een droomwijk worden, waar de bewoners zich goed voelden, en door een vredig gevoel harmonisch zouden samenleven, zowel in het gezin als met de bewoners van de wijk.
Het architectenteam had om dat doel te bereiken alles voorzien om er een Aards Paradijs van te maken, vertrekkend vanuit een voorgeprogrammeerd bestaan. Het resultaat was mooi als maquette, maar werd lelijk als woonwijk. Lelijk, in alle betekenissen van het woord. De woonblokken zijn loodlijnen, en dat heeft decorontwerper, Marie Szersnovicz, i.s.m. de regisseur, ook zo verbeeld. Net zoals de groenvoorzieningen. In de voorstellingen zijn ze herschapen in een laag kolengruis, zwart zand. Het enige warme element in het decor is een monumentaal Hammondorgel, waaruit Kaat De Windt hemelse muziek tovert. Zij breekt bij momenten in, in de tweespraak. Wanneer de spanning oploopt, de psychologische leegheid toeslaat, de verbeelding door de waanzin in overdrive gaat, of de waarheid bij zowel architect David Dermez als flatbewoner Nico Sturm doordringt. De waarheid dat een droom nooit werkelijkheid wordt. Hij zal nooit ten volle gerealiseerd worden. Er loopt altijd wat skiev, Brussels voor scheef.
De personages hebben geen naam. Architect en bewoner praten naast elkaar, een conflictueuze dialoog zonder begin of einde. Zonder variatie. Zelfs als de ene vraagt ‘akkoord?’ en de andere antwoordt ‘akkoord!’ blijven ze kemphanen. Het uitgangspunt van het gesprek is een [de] stofzuiger. In de modelwijk anno 1958 had alles zijn vaste plaats. Niets werd aan het toeval overgelaten. De architect had niet enkel de wijk ontworpen, maar ook de manier van leven van de bewoner. Wat echter als een luxeproduct gemeengoed wordt, zoals de stofzuiger? Waar hem te plaatsen? Hij is niet voorzien in het grote plan. Het mondt uit in conflicten tussen de bewoners, meneer en mevrouw Anoniem. De bewoner beklaagt zich bij de architect. In plaats van hem te helpen, boort hij de klager nog dieper in de put. Want hij blijft bij zijn droom. Zijn modelwijk vertoont geen enkele fout. Mijn ideaal is uw ideaal. Het resultaat is kolen op het vuur. De stoppen van de bewoner slaan door en hij is klaar om zijn vrouw te vermoorden. En als het moet de hele wijk. En de wijkagent. En het interventieteam. De hele wereld desnoods. Behalve de architect. Want hij had het goed met hem voor.
Een mooi gegeven, een prachtige basis voor een toneelstuk. Thomas Gunzig is een begenadigd schrijver, zoveel is zeker. Hij schrijft scherp met een uitgestrekte wijsvinger op de rauwe actuele realiteit wijzend. Jammer dat hij bij momenten uit zijn eigen achtbaan schiet. Tevens heeft hij nog niet een eigen volwaardige toneeltaal gevonden. Beckett, Topor, Handke en nog een paar andere toneelauteurs zitten op zijn schouders en houden bij momenten zijn pen vast. Het maakt dat de totale compositie skief staat. Omvallen zal Gunzigs gebouw echter niet doen. Skieven is een origineel drama met veel koolzwarte humor, zonder een komedie te zijn. Daarvoor is het gegeven te tragisch. Maar laat u daardoor niet afschrikken.
Guido Lauwaert
SKIEVEN – Cité Culture – Modelwijk Brussel – productie KVS – www.kvs.be
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier