Theater: Poëzieconcert met karakter

Lof voor ‘Liefste Ellendeling’ én – als primeur – een ongepubliceerd gedicht van Hugo Claus.

In 1979 fabriceerden Hugo Claus en componist Steef Verwee voor het voormalige Theater Arena een muziektheaterproject. Goed 32 jaar later wordt dit programma hernomen. Het heeft niets aan waarde ingeboet. Integendeel. Liefste Ellendeling ( * * * * ) is een bescheiden maar prachtig poëzieconcert geworden, mede door de modernisering. Van een kleinkunstseance is het een omzetting geworden naar een bluesconcert met een hoog Dylangehalte.

Slechts een paar gedichten van Claus zitten in het programma, onder meer het overbekende gedicht ‘Ik schrijf je neer’, uit zijn bundel Een huis dat tussen morgen staat. De gedichten worden parlando gebracht. Het bandje begeleidt gedempt de voordracht. De overige teksten, negen in totaal, beschouwde Claus niet als gedichten, maar als liedjesteksten. Ze waren oorspronkelijk voor Liesbeth List geschreven, maar de vaak al te zoete Nederlandse zangeres vond ze te erotisch. Toen heeft Claus ze aan Verwee doorgespeeld. De talrijke gesprekken tussen schrijver en componist maakten dat Verwee de sfeer die Claus voor ogen had zeer goed begreep. Het resultaat is een evenwichtige balans tussen tekst en muziek. Van bleus over country naar folkrock, en de tussengebieden. De hedendaagse touch die er door de muzikanten aan gegeven is en Jan Decleir als coach, vervolledigden de hoge waarde van het literair concert.

Jenne Decleir zingt, nu eens alleen, dan weer samen met Mira. Beiden stortten zich ook op de instrumenten. Jenne is de leader of the band. Een viertal elektrische gitaren staan dan ook keurig te wachten om aan de beurt te komen. Mira ontfermt zich over de elektrische piano, waarvan zij de toetsen streelt of geselt. Zij speelt beter dan zij zingt. Haar zang is soms te koel voor de tendresse die schuilgaat in de tekst. Jenne daarentegen heeft een breder palet aan toonaarden in zijn stem. Op drums en percussie Stoffel Verlackt en de basgitaar is in de goede handen van Tim Vandenbergh. Het resultaat van het samenspel tussen de muzikanten en de zangers doet denken aan de sfeer en de stijl van de legendarische groep The Band. Een enkele keer verschijnt de geest van het prachtkoppel Johnny Cash en June Carter.

Het wil niet zeggen dat de bewerkers zich gespiegeld hebben aan de stijl van deze voorbeelden. Het resultaat heeft wel degelijk een eigen karakter.

Voorlopig zijn er al een vijftal optredens gepland. Dat moeten er meer zijn. Liefste Ellendeling verdient een tournee langs alle culturele centra. En waarom niet op publieksvriendelijke festivals als de Gentse Feesten? Het concert duurt ruim een uur. Het is afgerond, heeft envergure. Geen moment van zwakte. De enige kritiek die ik heb is dat de begeleidingsmuzikanten wat al te zeer de nadruk leggen op hun spel. Een maatje minder vermindert hun waarde niet. Want het blijft in de eerste plaats een poëzieconcert. Of leg ik de kritiek in de verkeerde handen? Moet het overgewicht gezocht worden bij de kerel aan het mengpaneel? Fusilleren hoeft niet, gewoon even op de vingers tikken is voldoende. En onderstreept moet worden dat de zangers een voortreffelijke dictie hebben. Het maakt dat de liedjesteksten en de gedichten verstaanbaar blijven, zoals goede wijn drinkbaar is dankzij het glas.

Guido Lauwaert

Liefste Ellendeling – Claus in concert – tekst: Hugo Claus – muziek: Steef Verwee – productie en tourplanning Robert Van Yper – www.liveconcerten.be

!Primeur! – een van de liedjesteksten en niet eerder gepubliceerd gedicht van Hugo Claus:

DE NACHT

De nacht was lang, dagenlang,

zo lang heb je mij bemind

lang als een laken dat waait

in een zachte winterwind – in onze nacht –

O, hoe je naar mij loerde

“hoe krijg ik haar de koffer in ?”

las ik in je koele ogen

en ik pakte mijn koffer uit – in onze nacht –

Je moest om mij lachen, schoft

want ik was zo verlegen

maar zelf rookte je veel te veel

en ik zag je handen beven – in onze nacht –

Ik voelde je handen beven

toen ze mijn heupen streelden

en ineens was het gemeend

het spel dat wij speelden – in onze nacht –

Zoals jij was er geen ander

als jij heeft niemand mij gezien

als ik nu in de spiegel kijk

zal ik mij met jouw ogen zien – in onze nacht –

Een witte nacht als in Zweden

soms lag je stil als een dode

ik vroeg : moet je niet slapen ?

je zei : later, onder de zoden, niet ? – in onze nacht –

Toen plooiden we in elkaars armen

konden niet eens meer geeuwen

de zon groef lijnen rond je mond

hoorde je de pauw nog schreeuwen ? – in onze nacht –

En je lachte nog lang naar mij.

Ik dacht : hij is blij met mij

en toen, mijn schat, liet ik je vrij

en toen snurkte je met mij – in onze nacht –

Hugo Claus

[niet eerder gepubliceerd]