Theater ~ Herinnering van Porselein ( * * * 1/2)

In Transparants “Porselein” voeren pianoklanken de toeschouwer naar een beklemmende kindertijd tussen vier muren.

Wat doe je als kind wanneer het buiten regent of je van mama niet mag buiten spelen? Dan trek je je terug in jouw eigen fantasiewereld. Met poppen, autootjes of potloden. Porselein is een ranke verbeelding van die kinderlijke zelfredzaamheid.

Muzikale levenswandel

Voor deze voorstelling slaan auteur en illustrator Paul Verrept en regisseur Wouter Van Looy opnieuw de handen in elkaar.

Beide heren werkten al succesvol samen voor Het meisje, de jongen, de rivier (2008). Verrept is niet alleen een gevierd illustrator en auteur maar ensceneerde onlangs, samen met confrater en theatermaker Bart Meuleman, de grappige Mijnheertje Kokhalsboekenreeks. Verrept heeft met andere woorden het theater in de vingers zitten. Dat blijkt ook uit de compacte en poëtische tekst die hij met Porselein afleverde. Hiervoor liet hij zich, naast autobiografische elementen, onder meer inspireren door het werk en leven van Emily Dickinson. Deze Amerikaanse dichter koos bewust voor een kluizenaarsbestaan om zo de meest integere poëzie te kunnen creëren.

Dit is een kluifje naar de hand van Van Looy. Van Looy is niet alleen het brein achter kindermuziekfestival Oorsmeer (opgericht in 1995) en de Zonzo Compagnie (het gezelschap dat onlangs verraste met ’s Nacht zijn alle katten grijs). Wouter Van Looy is sinds 2000 verbonden aan muziektheater Transparant waar hij het artistiek leiderschap deelt met Guy Coolen. Van Looy legt zich, naast zijn regies voor volwassenen, vooral toe op de (educatieve) jongerenwerking. Hij maakt niet alleen voorstellingen, zoals het speelse Dido (2006) naar Vergilius en in coproductie met figurentheatergezelschap Theater Froe Froe. Maar hij creëert ook met jongeren. Zoals het vonkende Drift (2004) gebaseerd op Claudio Monteverdi’s L’Arianna.

Wat opvalt in Van Looys regietaal is een avontuurlijkheid om opera (muziektheater) en beeldende kunst met elkaar te verenigen tot een unieke voorstelling in een unieke ruimte. Want ook de voorstellingsruimte wordt door Van Looy niet zelden getransformeerd. Zo plaatste hij voor de voorstelling Zonzo (1999) zijn zangers in een peepshow. In het wondermooie Sestina (2004) loodste hij het publiek binnen in een betoverend nachtelijk park van de hand van beeldend kunstenaar Hans Op de Beeck. En voor de jeugdproductie Het meisje, de jongen, de rivier (2008) legde Van Looy zijn publiek te slapen aan de Scheldeoevers van de Antwerpse haven.

Voor Porselein, een muziektheatervoorstelling voor iedereen vanaf 8 jaar, behoudt Van Looy de klassieke zaalindeling maar leeft zich als regisseur uit in het spelen met multimedia en decor…

Magisch Porselein

Porselein speelt in een hoogst rustieke scenografie, ontworpen door Wouter Van Looy zelf. De warme bruintinten vormen het ideale decor voor de mijmeringen van Porselein (indrukwekkend vertolkt door Simon Versnel). Als Porselein blikt Versnel terug op een kindertijd die voor een groot stuk gedwongen achter gesloten deuren plaatsvond. Porselein wordt als kind door zijn moeder in een donkere kamer opgesloten. De vrouw is namelijk bang dat ze na haar man ook nog haar zoon zal verliezen. Spelen aan de rand van de vijver zit er dus niet meer in voor de kleine kapoen.

Versnel deelt het podium met pianist Jeroen Malaise die de gehele voorstelling van een meesterlijke soundscape voorziet. Die pianomuziek is gecomponeerd door huiscomponist Jan Van Outryve met wie Van Looy geregeld samenwerkt. De warme pianoklank van de herinneringen haakt zich feilloos vast in de zachte vertelstem van Versnel.

Zo ontspint er zich een ingenieuze dialoog tussen stem, muziek én filmbeelden waarin een gevangen kinderleven zich ontbloot. Die (warm getinte) filmbeelden tonen de herinneringen van Porselein. Soms met een korte scène, soms een still. Zo maakt het publiek kennis met de ruimte buiten Porseleins kamer – de vijver, de oprijlaan, …

Van zodra Porselein door zijn angstige moeder opgesloten wordt in de kamer, verandert de stijl van die filmbeelden die mee het verhaal vertellen op een subtiele en esthetische manier. Die inventieve stijlbreuk in de film van Freija van Esbroeck & Paul Delissen geeft de wending in verhaal en leven van Porselein perfect aan. Hierdoor maken Van Looy en de cineasten de film tot een meerwaarde (en geen overbodige illustratie) binnen de voorstelling. Van zodra Porselein opgesloten zit, geven de beelden niet meer de buitenwereld maar de fantasie- en droomwereld weer die Porselein voor zichzelf creëert bij gebrek aan buitenwereld.

Op den duur weet de jongen amper nog wanneer het dag en nacht is. En een mens vraagt zich af of Porselein het ondertussen wel weet. Misschien is hij wel oud geworden tussen de muren van zijn ouderlijk huis? Het enige wat ontbreekt aan dit zorgvuldig gecomponeerd en geënsceneerd verhaal is een sprankel hoop om het geheel ietwat op te lichten.

Desondanks is Porselein een intrigerende muziek- en beeldentrip door de herinneringen van een kinderleven dat gedwongen werd in alle stilte en donkerte te ontpoppen…

Els van Steenberghe

Porselein, Transparant. Gezien op 27 februari 2010. Meer info: www.transparant.be