Theater: Helden, HETPALEIS

HETPALEIS wikkelt zijn jonge ‘Helden’ in breiwol. Dat valt zachter.

‘Amai, jij ziet er goed uit vandaag! Zo goed, dat ik wil zeggen dat ik je graag zie. Ik zie je graag.’ Dit zegt de vader des huizes in de voorstelling Helden ( * * * 1/2) jammer genoeg niet tegen zijn bevallige echtgenote maar tegen zijn kamerplanten. Niet zo best, de sfeer ten huize Leila’s ouders.

Om de twee jaar geeft HETPALEIS aan een stel jongeren met theatergoesting de kans om een professioneel omkaderde theatervoorstelling te maken. Dit jaar resulteert dit in de geslaagde voorstelling Helden. Helden voert ons mee in de leefwereld van een puber die zich genoodzaakt ziet om haar (of zijn) eigen held in het leven te zijn. De mensen die haar helden zouden moeten zijn, de ouders, die kunnen of willen het niet. Dit resulteert gelukkig niet in platvloerse of al te clichématige puberale scènes. Ondanks enkele weinig geïnspireerde scènes weet regisseur Soraya Rademaker danig te boeien met poëtische scènebeelden die onder al hun verraderlijke zachtheid verdomd veel pijn, ongeloof, wanhoop en verdriet verbergen. Dit alles wordt gespeeld door Antwerpse jongeren die een goed evenwicht tussen naturel en bravoure weten te vinden.

Jong geleerd, …

Soraya Rademaker is als dramadocente verbonden aan HETPALEIS. Zij selecteerde aan het begin van dit seizoen een tiental jongeren met wie ze een voorstelling rond het thema ‘helden’ wilde maken. Het oorspronkelijke plan was dat de jongeren al improviserend voor het nodige tekstmateriaal zouden zorgen. Dit bleek te moeilijk. Uiteindelijk zette dramaturge Kerensa Verhoosel zich aan het schrijven. Met geslaagd resultaat. Verhoosels tekst vormt, samen met het schitterende scènebeeld van scenograaf Luk Willekens en kostuumontwerpster Tina Heylen, het fundament waarop de jonge spelers hun prille maar geslaagde acteer- en dansprestaties ontplooien.

Die dominante leefwereld toch

Het beginbeeld is ronduit magistraal. Strijklicht streelt een vloer van aan elkaar bevestigde wollen truien. Op die vloer zit een breiende oma – alias een puberjongen uitgedost in kunstig gebreide omavestjes, incluis gebreide luier – en staan enkele ranke houten tafels. Die tafels lijken wel kleine bruggen die in de voorstelling (net zoals in het leven) moeten gebouwd worden tussen de verschillende personages en generaties. Verder is er een plantenrekje te zien waarachter een jongeman staat die nauwelijks met zijn vingers van de planten kan blijven. En een stapel truien die verdacht op en neer gaat.

De scenografie (en de daarmee samengaande kostumering) is misschien wel het meest verbluffende aspect van deze voorstelling. Hoewel, het decor domineert de voorstelling niet. Het creëert een ideale en vooral betekenisvolle speelplek voor de jonge spelers. Hun spel, ondanks een soms te opvallende Antwerpse tongval, ademt beheersing en daardoor overgave en ingehouden emotionaliteit uit.

Zo krijgt het publiek een beeld van het gebarsten gezin waarin Leila opgroeit. Vader en moeder – eens zulke tortelduifjes – blinken vooral uit in het elkaar negeren of afsnauwen. In zulke gespannen thuistoeren tracht de jonge meid op te groeien, haar eigen weg te vinden en tot een besluit te komen over haar toekomst. Ze wil naar Australië met haar jeugdliefde. Iets wat thuis allerminst in goede aarde valt. Tot muziek voor kentering zorgt.

Die muzikale deus ex machina komt net op tijd. Ondanks het rakende gezinsportret en de knappe spelprestaties, gaat de voorstelling ook enkele keren in volle overgave onderuit. Om de ‘leefwereld’ van Leila te schetsen wordt er een stel vriendinnen opgevoerd. Typische verwaande meiden die (uiteraard) samen drinken, spelen, roddelen én een favoriet pestslachtoffer hebben Het lukt Rademaker vrij behoorlijk om ook die lijn in het verhaal te weven. Toch blijft deze verhaallijn eerder overbodig.

Geslaagde strategie

Deze voorstelling toont hoe zorgvuldig HETPALEIS de afgelopen jaren zijn koers uitstippelt. Vanuit een doordacht maken van (soms gewaagde) artistieke keuzes daagt directrice Barbara Wyckmans zowel gevestigde, professionele als beginnende, getalenteerde theatermakers uit om binnen haar stevige paleismuren boven hun artistieke zelf uit te stijgen. Soms lukt dat wonderwel, denk aan Kleine Sofie (2010). Soms lukt dat niet (denk aan De Slag bij Dobor (2010)).

Helden toont hoe zulke keuzes een bende speelgrage jongeren en hun regisseur tot het summum van hun kunnen kan drijven. Dat deze creatie niet feilloos is, is minder belangrijk dan de sterke, sfeervolle artistieke taal die uit de creatie spreekt. Het is een taal die met dit PALEISproject wellicht een flinke geut water heeft gekregen om mogelijk uit te groeien tot een pronte, heldhaftige plant in theaterland.

Els Van Steenberghe

Helden, HETPALEIS. Gezien op 8 mei 2010. Meer info: www.hetpaleis.be en http://helden.hetpaleis.be/